آیا شما از لحاظ خصوصیات فردی مستعد استرس هستید؟
روش هایی برای کاهش فشار روانی ( قسمت دوم)
در قسمت قبل به مطلب استرس چیست و چه چیزهایی استرس نامیده نمی شود پرداختیم . اینک در ادامه می خوانیم...
هر کدام از ما با تغییرات و عوامل استرس زا به صورت خاصی برخورد می کنیم، این نحوه ی برخورد به عواملی چون زمینه ی قبلی، نحوه ی رشد و پرورش و شرایط فعلی ما بستگی دارد. ممکن است ما خیلی بهتر از همسایه یا همکار خود با تغییرات و عوامل استرس زا مواجه شویم. برخی از افراد از بدو تولد دارای قدرت انعطاف پذیری زیادتری هستند که به آنان این امکان را می دهد تا در مقابل سختی ها از خود مقاومت بیشتری نشان بدهند.
علاوه بر قدرت انعطاف پذیری و سازگاری، ما از بدو تولد دارای خلق و خوی خاصی هستیم. کسی که چند فرزند دارد، تأیید می کند که کودکان از همان ابتدا با هم تفاوت دارند. کودکی آرام و ساکت است و تمام شب را با آرامش می خوابد ، در حالی که کودک دیگر در طول شب مرتب بیدار می شود و تحریک پذیر (EXCITABLE ) است. کودکی با خوشحالی به تنهایی با خود بازی می کند، در حالی که برای رضایت کودک دیگر باید به سرگرمی های زیادی متوسل شد. خلق و خوی اولیه همراه با شیوه ی تعلیم و تربیت والدین، تیپ شخصیتی خاصی را در فرد به وجود می آورد، که برخی از این تیپ های شخصیتی در مقابل استرس آسیب پذیرتر هستند.
تیپ مضطرب
افراد مضطرب فاقد اعتماد به نفس هستند و نسبت به توانایی های خود مطمئن نیستند، حتی اگر دیگران در این موارد به آنها اطمینان دهند. افراد مضطرب تمایلی به بیان عواطف منفی خود ندارند و حتی قادر نیستند در مقابل تقاضاهای غیرمنطقی دیگران جواب منفی بدهند. بی میلی حاصل از عدم اعتماد به نفس و ترس از این که نتوانند روی پای خود بایستند، ریشه در احساس مسئولیت مخدوش آنها دارد (که این خود می تواند نتیجه ی تلقینات دوران کودکی آنها باشد) و یا این باور در آنها تقویت شده که اگر آنها به خواسته های دیگران جواب منفی بدهند، افرادی غیر اجتماعی و مطرود خواهند بود. اگرچه افراد مضطرب تمایل به توافق با دیگران دارند، اما چون این توافق علی رغم میل باطنی آنان است، لذا همواره در خود نسبت به افرادی که این خواست ها را به آنان تحمیل می کنند احساس رنجش و آزردگی دارند.
مشکلات استرس در تیپ مضطرب
افراد مضطرب انجام دادن کارهای بی دردسر را ترجیح می دهند تا بتوانند بر مشکلات آنها بدون ناکامی و خستگی فایق آیند، اگر بر اثر پیشرفت کاری مسئولیت بیشتری بر آنها تحمیل شود به سادگی به بحث و مشاجره می پردازند و اگر حجم کارشان زیاد شود اغلب تلافی نارضایتی خود را بر سر دیگران خالی می کنند.
تیپ کمال گرا
افراد کمال گرا دوست دارند هر چیزی در زمان و مکان خاص خود انجام پذیرد، از نظر آنها نظم بسیار مهم است، «جزئیات» بسیار با اهمیت هستند و اشتباهات قابل گذشت نمی باشند. برای مثال، اگر دست نوشته ای غلط املایی یا خط خوردگی داشته باشد آنها دوست دارند آن را دوباره بنویسند. به کارگیری این روش یکنواخت برای مقابله با مسائل زندگی تا زمانی کارایی دارد که تمام کارها ثابت و قابل پیش بینی باشد. افراد کمال گرا معمولاً اشخاصی سخت کوش و قابل اعتماد هستند، اما برای مقابله با تغییرات و شرایط غیر منتظره، قدرت تصمیم گیری به موقع را ندارند.
مشکلات استرس در تیپ کمال گرا
بزرگترین مشکل افراد کمال گرا سازگاری با تغییرات است. آنها کمترین تمایلی به از دست دادن نظم عادی زندگی خود ندارند، و اگر خللی در امور روزمره ی زندگی خود مشاهده کنند، دچار استرس می شوند. توجه بیش از حد آنها به جزئیات باعث بروز استرس می شود، اگر آنها اولویت ها را در نظر گرفته و بی طرفانه به بررسی امور بپردازند، در نتیجه به امورِ کم اهمیت کمتر بها خواهند داد و از اوقات خود بهتر استفاده خواهند کرد.
تیپ محرک خواه
افراد این گروه همیشه تمایل به ریسک کردن و انجام اعمال مخاطره آمیز دارند؛ که این امر مربوط به ترشح بیش از حد هورمون آدرنالین در آنان است. گرچه دامنه ی توجه آنها به امور محدود است، اما این افراد به قول معروف برای انجام امور سر نترس دارند و اصولاً امور محوله را خواه در زمینه های ورزشی و یا تجاری به نحو احسن انجام می دهند. هنگامی که هیجان و کشش در زمینه ی خاصی وجود نداشته باشد، بلافاصله به امور دیگر می پردازند. آنها به جزئیات اهمیت نمی دهند و سعی در انجام کارهای بزرگ دارند و انجام امور کوچک و جزیی را به افراد دیگر می سپارند. افراد محرک خواه دنبال مشاغلی می روند که امکان ریسک زیاد برای به دست آوردن پول و شهرت در آنها بیشتر باشد.
افراد مضطرب فاقد اعتماد به نفس هستند و نسبت به توانایی های خود مطمئن نیستند، حتی اگر دیگران در این موارد به آنها اطمینان دهند. افراد مضطرب تمایلی به بیان عواطف منفی خود ندارند و حتی قادر نیستند در مقابل تقاضاهای غیرمنطقی دیگران جواب منفی بدهند.
مشکلات استرس در تیپ محرک خواه
افراد محرک خواه اصولاً در نتیجه ی انجام امور مخاطره آمیز بیشتر دچار استرس می شوند. آنها بیشتر به جای یأس و ناامیدی به رقابت و استفاده ی بهتر از امکانات می اندیشند و در نتیجه اعتیاد به سیگار و مشروب در آنها بیشتر دیده می شود، استفاده ی بیش از حد از این مواد (سیگار و مشروب) و تأثیرات جانبی منفی آنها باعث می شود که بیماری های جسمی روحی در افراد محرک خواه بیشتر شود.
تیپ جاه طلب (THE AMBITIONS TYPE ) (تیپ A)
افراد این گروه، پرخاشگر و خشن هستند و تمام انرژی خود را صرف انجام کارشان می کنند. آنها وقتی برای تفریح و سرگرمی ندارند و تمام فکر و ذکرشان کار است. آنها در محول کردن مسئولیت به دیگران با مشکل مواجه هستند؛ زیرا از خود و دیگران بسیار انتقاد می کنند و از این که کارها پیشرفت خوبی ندارند عصبانی و ناآرام می شوند. آنها نمی توانند ساکت و آرام در جایی بنشینند و کاری انجام ندهند؛ مثلاً، آنها در حال نشسته پای خود را تکان می دهند و با انگشتان خود به چیزی ضربه می زنند و باید دائماً در حرکت باشند. زمانی که این افراد دچار استرس می شوند تمایل دارند چندین کار را در آن واحد انجام دهند. برای افراد این گروه مشکل است که تمام حواس خود را متوجه گفتگویی کنند که نتیجه ی آن برایشان روشن است، لذا در هنگام گفتگو بیشتر به کاری که بعداً می خواهند انجام دهند فکر می کنند. نوع شخصیت افراد با تیپ A از انواعی است که در طبقه بندی مشاغل مربوط به استرس بر روی آنها مطالعات بسیار گسترده ای انجام گرفته است. افراد این گروه نه تنها به مشاغل سطح بالا و حساس دست یافته اند، بلکه در تمام قشرهای مختلف جامعه نیز کماکان دیده می شوند.
مشکلات استرس در تیپ A
تلاش افراد این گروه در جهت کنترل همه چیز و همه کس در اطرافشان باعث می شود که این افراد از لحاظ جسمی و روحی تحت فشار قرار گیرند. آنها از درک دقیق میزان توانایی های خود عاجزند و لذا عموماً از ناراحتی فشارخون رنج می برند. افراد با مشخصات گروه (A) مستعد ابتلای به زخم معده و ناراحتی قلبی (تصلب شرائین) هستند.
عامل مشترک در تمام انواع شخصیت های مستعد استرس، «ترس» است. ترس فرد مضطرب این است که از جامعه طرد شده و مفید نباشد. فرد کمال گرا از این می ترسد که فقط به عنوان یک انسان مطرح باشد.فرد محرک خواه از یکنواختی می ترسد و ترس افراد با شخصیت های مطرح در گروه (A) این است که موفقیت آنها نادیده گرفته شود. اگرچه ویژگی های شخصیتی خاصی می تواند فرد را مستعد داشتن این ترس ها کند، اما نوع تربیت فرد نیز در کسب این ترس ها نقش بسزایی دارد. حال عواملی را مورد بررسی قرار می دهیم که می توانند افراد با شخصیت های متفاوت را نسبت به استرس آسیب پذیرتر سازند.
تحت فشار قرار دادن برای کسب موفقیت
وقتی والدین و معلمان دائماً کودکان را برای نیل به نتایج مطلوب تحت فشار قرار می دهند و عشق و تأیید را زمانی به آنها ابراز می دارند که موفق شده باشند، این رفتارها برای برخی از کودکان درونی شده و آنان زندگی خود را براساس همین شرایط بنا می کنند. ارزش فردی اصولاً وابسته به پیشرفت می شود. وقتی این کودکان پیشرفتی نداشته باشند احساس پوچی می کنند و کسی برای آنها احترام قایل نمی شود.
انتقاد
اگر انتقاد دائماً به روش غیرسازنده اِعمال شود، برخی از کودکان به منظور اجتناب از تحقیر خود را از برخورد با مسائل کنار می کشند و نمی توانند تمام توانایی های خود را نشان دهند. آنها از دست زدن به کارهای جدید خودداری می کنند و اغلب مضطرب هستند و نسبت به توانایی های خود اطمینان ندارند، لذا این افراد برای حفظ عزت نفس (SELF STEEM ) خویش در زندگی ، سعی در خوشحال نمودن و جلب رضایت دیگران دارند.
تنهایی
وقتی به کودکان کم توجهی و بی علاقگی نشان داده شود، آنها اعتماد به نفس و احساس ارزش فردی خود را از دست می دهند و نسبت به آینده ی خود به عنوان یک فرد اطمینان نخواهند داشت. در نتیجه هنگامی که می خواهند پا به دنیای بزرگسالان و محیط کاری بگذارند همیشه از این احساس تنهایی و بی ارزشی درونی خود فرار می کنند. آنها برای تأیید و توجیه وجود خود سعی می کنند خود را در کار غرق کنند.
حمایت بیش از اندازه
والدینی که همه ی کارهای کودکان خود را انجام می دهند ، در حقیقت به آنان اجازه نمی دهند که مستقل باشند و در نتیجه آنها نمی توانند توانایی های خود را برای مقابله با مسائل زندگی آینده شان ارزیابی کنند. روش های تربیتی محدود کننده و دست و پاگیر نهایتاً به خشم، طغیان و ترس کودکان نسبت به آینده شان منجر خواهد شد. کودکانی که با روش «حمایت بیش از اندازه» تربیت می شوند دچار یک حالت دوگانگی و تردید می گردند به این معنا که از یک طرف تمایل به استقلال و جدال با مشکلات در آنها زبانه می کشد و از طرف دیگر از این که فردی مستقل و آزاد باشند در هراس هستند.
ادامه دارد ...
منبع : روش هایی برای کاهش فشار روانی - مترجم : سیاوش جمالفر – مهرنوش انصاری
لینک ها
استرس در محیط کار( تست روان شناختی)
چگونگی كنار آمدن با استرس محیط كار
