چاپ دوم «تاريخ بيهقي» به خامه محمدجعفر ياحقي
مجموعه كتاب «تاريخ بيهقي» به كوشش محمدجعفر ياحقي به چاپ دوم رسيد. موضوع اصلي تاريخ بيهقي يا تاريخ مسعودي، تاريخ پادشاهي مسعود غزنوي پسر سلطان محمود غزنوي است. اين کتاب علاوه بر تاريخ غزنويان، بخش‌هايي درباره تاريخ صفاريان، سامانيان و دوره پيش از پادشاهي محمود غزنوي دارد.
به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، ناشران كتاب‌هاي تاريخي هفته گذشته 80 عنوان كتاب در حوزه تاريخ و جغرافيا منتشر كرده‌اند. در بين آثار منتشر شده، 70 عنوان تأليف و 10 عنوان ترجمه مشاهده مي‌شوند. همچنين 52 عنوان كتاب چاپ نخست و 28 عنوان تجديد چاپ بوده و 77 عنوان اين كتاب‌ها در تهران و 3 عنوان در شهرستان منتشر شده‌اند. شمارگان متوسط اين كتاب‌ها 3294 و متوسط صفحات آن 190 صفحه بوده است.
«اطلس راه‌هاي ايران 1389»، «امپراتوري گوگوريو (افسانه جومونگ)»، «ايرانيان، يونانيان و روميان»، «با دكتر حبيبي در گل‌آقا»، «بازار تهران(2)»، «باستان‌شناسي ميداني»، «بيستون»، «تاريخ ايران زمين از روزگار باستان تا دوره قاجاريه»، «تاريخ: چيست و چرا؟ دورنمايي باستاني»، «تاريخ كامل ايران»، «تمدن چين باستان»، «جنگ بيست و دو روزه»، «چشمه علي و باروي آن»، «چهار محال بختياري»، «دروازه غرب ايران: سر پل ذهاب»، «راهنماي سفر به شمال ايران»، «سر در باغ ملي»، «فرهنگ نام‌ها»، «كوروش و بازيابي هويت ملي» و... از جمله كتاب‌هاي منتشر شده در هفته گذشته است.
نگاهي به كتاب «تاريخ بيهقي» محمدجعفر ياحقي
محمدجعفر ياحقي مدير قطب علمي دانشکده ادبيات دانشگاه فردوسي مشهد معتقد است كه «تاريخ بيهقي» به طور مشخص شش سال به طول انجاميد و تصحيح آن با همکاري مهدي سيدي (مورخ و پژوهشگر) از اواخر سال 82 آغاز و اواخر سال 88 انتشار يافت.
«تاريخ بيهقي» متن ويژه‌اي است، همان‌طور که «شاهنامه» در ميان آثار منظوم ما مقام شاخصي دارد، در ميان آثار منثور ادبيات فارسي، «تاريخ بيهقي» بسيار حائز اهميت و شاخص است. کتاب «تاريخ بيهقي» هم تاريخ است و هم ادبيات و شايد نخستين کتابي است که به زيبايي و با نثر فني دلپذيري نوشته شده است و پيش از آن، کتابي با اين زيبايي نوشته نشده است. بعد از بيهقي، آثار منثور خوبي مانند «کليله و دمنه» و «گلستان» سعدي نوشته شده است که جايگاه ويژه خود را دارند.
ياحقي معتقد است كه بر کتاب «تاريخ بيهقي» شرح‌ها و تصحيح‌هاي زيادي نوشته شده است. تصحيح‌هاي قبلي کتاب «تاريخ بيهقي» که عمدتا پنج تصحيح مشخص است، البته بر اساس نسخه‌هاي کم‌اعتبار است و دکتر فياض و ساير مصححان يکي دو نسخه بيش‌تر نداشته‌اند و نسخه‌هايي که اين مؤلفان استفاده کردند، نسخه‌هاي نامعتبري است.
چاپ جديد حاصل مطالعات فراوان و مقايسه 19 نسخه خطي و پنج چاپ قبلي «تاريخ بيهقي» بوده است و در ميان مطالعات مطلع شديم که نسخه‌هاي خطي جديد «تاريخ بيهقي» در کتابخانه موزه بريتانيا وجود دارد و عکس‌هايي از آن به کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران انتقال يافته است و از اين طريق به نسخه‌هاي اصيل و معتبر دست يافتيم و در مقايسه با نسخه‌هاي قبلي از جمله نسخه مرحوم فياض، دريافتيم نسخه‌هاي قبلي اشکالات و نقص‌هاي زيادي دارد که در اين نسخه جديد تمام اين اشکالات رفع شده است.
اين کتاب علاوه بر کار تصحيح که بسيار زمان‌گير بود، مقدمه‌اي مفصل دارد که به همه مسايل نويسنده «تاريخ بيهقي»، روزگار او، شيوه زندگي، مسايل سياسي و اجتماعي، طرز نويسندگي و بسياري از موارد ديگر پرداخته و در واقع کتابچه‌اي است که همه مسايل مربوط به بيهقي را شامل مي‌شود و تاکنون اين همه مطلب زياد درباره ابوالفضل بيهقي يک‌جا نيامده است.
به باور ياحقي، جلد دوم اين کتاب که افزون بر هزار صفحه است، به طور کلي راجع به شرح کتاب «تاريخ بيهقي» است و در هر کجا که شعر عربي وجود داشته، آن را معني کرده است و در بعضي از قسمت‌هاي متن، اسامي خاصي بوده است که توضيحات کامل را درباره آن‌ها آورده‌ايم.
علاوه بر اطلاعات کامل اسامي اشخاص، اسامي جغرافيايي نيز به طور کامل آمده و چهار نقشه جغرافيايي ضميمه اين کتاب است که مکان دقيق شهرها و نام‌شان را نشان مي‌دهد که تمام اين‌ها مجموعا 760 صفحه شده است.
از جمله اين فهرست‌ها، واژگان و اصطلاحات خاص جغرافيايي و تاريخي است که بسيار مفصل است و همچنين امثال عربي، فارسي، فهرست آيات، احاديث و حتي عبارت‌هاي عربي کتاب را تحت عنوان عربيات آورده‌اند. به علاوه، فهرست انواع البسه، نوشيدني‌ها و خوردني‌ها نيز وجود دارد و حتي فهرست دشنام‌ها و ناسزاهايي را که در «تاريخ بيهقي» آمده است، فهرست‌بندي شده و در مجموع، اين فهرست‌ها کار رجوع‌کنندگان به کتاب را آسان مي‌کند.
