از نه گفتن نترسید!

دلسوزی را کنار بگذارید و تربیتش را عزیز بشمرید

در حدیثی از امام محمد باقر(ع) روایت شده که فرمودند: بدترین پدران کسانی هستند که در نیکی و محبت نسبت به فرزندان ، ازحد تجاوز کنند و به زیاده روی و افراط بگرایند.1

مطمئنا" هیچ یک از ما پدران و مادران آرزوی داشتن فرزندان لوس و پر توقع نداریم و حتی در بسیاری از مواقع تلاش می کنیم که این شرایط را فراهم نسازیم . اما...

در بسیاری اوقات این موضوع ندانسته و از روی ناآگاهی پدید می آید و زمینه را برای تربیت این نوع از افراد مهیا می کنیم. آنگاه شاکی می شویم که چرا فرزندمان در مواجهه با مسایل ساده اما چالش برانگیز و یا حتی در مقابل روابط ساده و دوستانه توانایی حل مسئله و راه حل اندوزی ندارد و خیلی سریع خودش را می بازد.

کودک ما از زمان هایی خیلی زود ،پیش از یک سالگی خواسته های خود را به انواع و اشکال مختلف بیان می کند . در این سنین بیشترین منبع حمایتی که درخواست های کودک را پاسخ می دهد و به او می آموزد که همیشه حامی و پاسخ گوی اوست پدر و مادر است.

موضوع دلبستگی ایمن که از مطمئن ترین و ضروری ترین نوع دلبستگی است و باعث ایجاد نوعی اعتماد متقابل والدین و فرزندان می شود و بعد ها سبب اعتماد فرد به منابع دیگر قدرت و افرادی می شود که با آنها در ارتباط است ، از همین سبک ارتباطی شکل می گیرد .

کودک با دلبستگی ایمن در حضور پدر و مادر با داشتن نوعی آرامش خاطر قادر است به کنجکاوی و کندوکاو محیط بپردازد و بعد ها این آرامش را با حضور ذهنی آنها و حمایت های بجای آنها تداعی کند. کودک دلبسته ایمن حتی می تواند در نوع رابطه خود با خداوند نیز نوعی اعتماد را برای همیشه بنیان نهد و  نوعی آرامش را از پیوند به منبع قدرتی که همواره حمایتگر و حامی است ، در خود ماندگار کند.

این حمایت و پاسخ گویی در روابط والد- فرزندی تا چه زمانی باید ادامه یابد؟

روانشناسان معتقدند که کودک در یک یا دو سال اول ، اعتماد خود را به محیط از طرق پاسخ گویی به نیاز هایش کسب می کند. لذا اگر کودکی بر فرض در شش ماهگی از محبت و عواطف پرستاری دائم و مهربان و متعهد محروم باشد و یا در قبال گرسنگی مجبور باشد زمان زیادی را منتظر بماند ، این عوامل می تواند زمینه بی اعتمادی او را به محیط و اطرافیان در سال های آینده فراهم سازد.

اما از سنین حدود 2 سالگی پدر و مادر وظیفه دارند او را با شرایطی متفاوت آشنا سازند. از همان زمانی که کودک توانای درک سخنان و گفته های والدین هست باید به او بیاموزیم که همه خواسته ها برآورده شدنی نیست. البته شاید درصد چنین خواسته هایی خیلی زیاد نباشد اما مطمئنا" جایگاهی را در میان درخواست های کودک خواهد داشت.

در چنین مواقعی شما والدین عزیز می توانید با استفاده از شیوه های مختلف چنین آموزش های ویژه ای را ارائه دهید. دقت کنید که خصیصه لازم و ضروری برای این آموزش وجود قاطعیت همراه با مهربانی در شخصیت شماست. دلسوزی را کنار بگذارید و تربیتش را عزیز بشمرید.

مسلم بدانید در این زمانها اگر با کودکی در سنین پایین مواجه هستید باید به طرق جذاب و سرگرم کننده تمرکز او را به موضوعی دیگر جلب کنید . در این سنین کودکان خیلی راحت می توانند تمرکز خود را منتقل کنند . حتی استدلال خود را برای مخالفت می توانید از طریق بازی های نمایشی نشان دهید . در سنین بالاتر این استدلال ها می تواند جدی تر و منطقی تر بیان شود .

از تکرار جملاتی مثل " نباید انجام بدی چون مامان دوست نداره یا چون مامان میگه یا چون خوب نیست" ، پرهیز کنید. این نوع ادله ،ضعف شما را در اقناع کردن فرزندان و در ضمن سوء استفاده از جایگاه مادری را می رساند. کودکان باید باور کنند که مخالفت شما برای آنها و یا محیط اطراف مضر است.

روش دیگری که بسیار موثر و آینده ساز است  کمک گرفتن از آنها برای تصمیم گیری است.معمولا" تحمیل نظرات لجبازی مستمری را در کودکان جاودان می کند. اما اگر این رویه را در برخورد با کودک ثبات ببخشید که در مورد مسائل فکر کند  و او را به پرسشهایی که پاسخ آره یا نه را به دنبال ندارد بلکه او را به تامل وا می دارد ترغیب کنید، خلاقیت او را نیز تقویت نموده اید .

می توانید به عنوان راهنما موارد مشابه مسئله را برای او تداعی کنید و به بررسی پیامد های او بپردازید . از احساساتش در آن زمان سئوال کنید و خلاصه اجازه دهید بدون ارزش گذاری شما، از بارش های ذهنی خود برای مسئله گشایی استفاده کند. و حتی در مواقعی غیر خطر ساز امکان آزمایش و خطا را به او بدهید . فراموش نکنید قرار نیست لجبازی را به آموزش دهید بلکه با رفتار های منطقی، مدیریت احساسات را به صورت منطقی به فرزندان می آموزید. و در جای خود محبت را به او ابراز می کنید. رفتار شما باید برای کودکتان قابل پیش بینی باشد و او باید با مخالفت شما بداند که اجازه چانه زدن و سر وصدا را ندارد.

پی نوشت: تاریخ یعقوبی، ج 3، ص 53

کتاب " کلید های رفتار با کودک یک ساله" در کتابخانه تبیان نکات قابل توجهی را به شما ارائه خواهد داد.

مقالات مرتبط

کنار آمدن با اخموها

آینه تمام نمای والدین

تأثیر اعمال دیداری در تربیت فرزند

جاودانه ترین ارث برای فرزند

تلویزیون به جای پیک نوروزی

تجربیاتش را دست کم نگیرید

لطفا میانبر نزنید!