تبیان، دستیار زندگی
در فرزکاری فرازبُر دندانه‏های تیغه‏فرز تمایل دارند در طول سطح اندکمایه‏ای بلغزند و این عمل لغزش که با فشار همراه است منجر به کُند شدن دندانه‏های تیغه‏فرز می‏گردد. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تیغه ‏فرزها (قسمت اول)

دانش پژوهان عزیز، یکی از مهارت های پرکاربرد که در بسیاری از پروژه ها مورد استفاده قرار می گیرد، مهارت استفاده از تیغه فرزها است که در زیر توضیحاتی در مورد آن ارائه می شود.

تیغه ‏فرزها (قسمت اول)

تیغه فرز عموماً به ابزار برنده دوار، استوانه‏ای و دنده‏داری اطلاق می‏شود که برای نصب روی میل مرغک دستگاه فرز طراحی شده باشد. سازندگان ابزار اندازه‏های اصلی گونه های پرکاربردتر تیغه فرزها را همچون استاندارد از صنعت اقتباس کرده‏اند و این استانداردها به تأیید مؤسسه استانداردهای رسمی کشورهای سازنده رسیده است. بیشتر تیغه‏های پرکاربرد در عملیات فرزکاری از فولاد تُندبُر، کربورسمانته و یا آلیاژهای ریختگی ساخته می‏شوند.

عملیات فرزکاری

سال ها فرزکاری فرازبُر- گردش تیغه‏فرز در جهت خلاف باردهی- تنها روش عملی کاربرد تیغه فرزها بود. اما در سال های اخیر روش فرزکاری فرودبُر- گردش تیغه‏فرز در جهت باردهی- نیز معمول شده است.

تیغه ‏فرزها (قسمت اول)تیغه ‏فرزها (قسمت اول)

فرز کاری فراز بر

فرزکاری فرود بر

در فرزکاری فرازبُر دندانه‏های تیغه‏فرز تمایل دارند در طول سطح اندک مایه‏ای بلغزند و این عمل لغزش که با فشار همراه است، منجر به کُند شدن دندانه‏های تیغه‏فرز می‏گردد. خطوط آشنای تیغه فرز  روی سطوح فرزکاری شده بر اثر لغزش پیاپی دندانه های تیغه‏فرز و گردش دشوار آنها پدید می‏آید. فرزکاری فرودبُر در همه دستگاه های فرز عملی نیست. این روش جز در صورتی که طبیعت کار اجازه دهد و قطعه‏کار و تیغه‏فرز محکم بسته شده باشند و دستگاه مجهز به ادوات ضدلقی باشد نباید مورد استفاده قرار گیرد.

اما اگر امکان به کار بردن این روش فراهم باشد می‏توان انتظار داشت که صافی سطح بهتر، نسبت باردهی به دندانه بیشتر و نیز عمر ابزار طولانی تر بدون نیاز به سنگ ‏زدن دوباره آن حاصل آید.

در فرزکاری فرودبُر درگیری کامل دندانه با قطعه کار در عمل آنی رخ می‏دهد و بنابراین از وارد آمدن تدریجی فشارهای محیطی بر تیغه و در نتیجه پدیده لغزش و کُند شدن آن جلوگیری می‏شود. همچنین جدا شدن تدریجی دندانه‏های تیغه فرز از سطح قطعه کار امکان خط افتادن آن را بسیار کمتر می‏کند.

طبقه بندی تیغه فرزها

تیغه فرزها را می‏توان براساس مجال (آزادی) دندانه های آن ها طبقه بندی کرد:

تیغه فرز پشت تراشیده:

تیغه‏ای است که با سنگ زدن پیرامون دندانه هایش تیز شود. مجال آن با سنگ زدن ناحیه باریکی در پشت لبه بُرنده ایجاد می‏شود. اگر این تیغه دارای لبه بُرنده دالبُر نامنظم باشد تیغه فرز پشت تراشیده نقش‏بُر (فرم تراش) نامیده می‏شود.

تیغه فرز دنده تیز تیغه ای است که با سنگ زدن سطح دندانه هایش تیز شود. مجال ناهمگون پشت لبه بُرنده این گونه تیغه فرزها شکل خود لبه بُرنده را دارد.

نوع دیگر طبقه بندی تیغه فرزها بر روش نصب آن ها استوار است. تیغه فرزی که برای نصب روی میل‏مرغک دستگاه دارای سوراخی در میان باشد تیغه فرز میل مرغکی و اگر دارای دنباله سَر خودِ استوانه‏ای یا مخروطی باشد تیغه فرز دنباله دار نامیده می شود.

تیغه فرزی که بدون واسطه روی میل مرغک بسته شود تیغه فرز پیشانی تراش نامیده می‏شود. تیغه‏فرزها راست‏بُر یا چپ‏بُر هستند. وقتی تیغه فرز بر روی میل‏مرغک بسته می‏شود اگر در نگاه از روبه رو در جهت خلاف عقربه‏های ساعت براده‏ برداری کند راست بُر و اگر در جهت عقربه های ساعت براده‏ برداری کند چپ بُر است.

گونه های عمومی تیغه فرزها

ماشینکار باید تیغه فرزها را به‏نام بشناسد و با کاربردهای ویژه هر یک آشنا باشد. تیغه فرزها برای کاربردهای ویژه در انواع گوناگون طراحی می‏شوند.

تیغه فرزهای ساده:

تیغه‏فرز ساده (که معمولاً به نام عمومی فرز شناخته می‏شود) برای فرزکاری سطوح تخت و موازی با محور دوران تیغه فرز به کار می‏رود. زاویه براده دندانه‏های تیغه فرز 5/12 درجه است. تیغه هایی که عرض آن ها کمتر از 20 میلیمتر باشد راست دندانه ( با دندانه‏های موازی با محور) و تیغه های بزرگتر دارای دندانه‏های مارپیچ یا حلزونی چپ‏بُر هستند. دندانه های چپ بُر موجب پدید آمدن نیروی محوری در جهت محکم کردن میل مرغک در یاتاقان هایش می‏شوند.

تیغه‏فرزهای ساده برای کارهای ماهیتاً شمش‏تراشی (تختال‏تراشی) بسیار مناسب هستند و این خصوصیت به‏ویژه اگر قطعه‏کار باریکتر از پهنای تیغه‏فرز باشد ممتازتر است. اگر این تیغه‏فرزها برای روتراشی سطوح تخت شانه‏دار به کار روند سَرِ جلوتر دندانه‏های مارپیچ باید گوشه شانه را براده‏برداری کند و دندانه‏های باریک همان سر یا شیارهای براده جمع‏کن جانبی باید رو به درون سنگ زده شوند تا نتیجه بهتری به‏دست آید.

تیغه ‏فرزها (قسمت اول)

تیغه‏فرزهای ساده نازک‏تراش برای براده‏برداری نه چندان ضخیم از روی قطعات ساخته شده از چدن چکشخوار، فولاد و چدن بسیار مناسب هستند.

تیغه فرز ساده نازک تراش

تیغه ‏فرزها (قسمت اول)

تیغه فرز ساده خشن تراش

تیغه‏فرزهای ساده خشن‏تراشی دارای زاویه براده بزرگ، دندانه‏های درشت و شیارهای عمیق هستند و زاویه مارپیچشان نیز تُند است.تیغه ‏فرزها (قسمت اول)

تیغه فرز حلزونی

تیغه‏فرزهای حلزونی نوعی از تیغه‏فرزهای ساده هستند که زاویه مارپیچ آنها بسیار تند و معمولاً 52 درجه است. زاویه مارپیچ معمولاً مخالف جهت دوران تیغه‏فرز است تا در نتیجه نیروی محوری پدید آید و در جهت محکم کردن میل‏مرغک در یاتاقانهایش اثر کند. این نوع تیغه‏ها همه منظوره نیستند بلکه برای فرزکاری برنز یا فولادهای نرم در باربرداری کم با سرعت برش بالا و سرعت باردهی زیاد به ‏کار می‏روند.

این تیغه فرزها به روش برش براده‏برداری می‏کنند، براده ها را از پهلو به بیرون می‏رانند، اثر دوران برجای نمی‏گذارند و از روی قطعه کار برنمی جهند و همین ویژگی ها موجب می‏شود که این تیغه ‏فرزها به‏ویژه برای براده‏برداری قطعات نازک یا براده‏ رداری نوبه‏ای در مواردی که هر بار اندازه براده برداری فرق می‏کند بسیار مناسب باشند.

برای سطوح بسیار پهن نیز می‏توان این نوع تیغه فرز را به صورت چند ‏پله‏ای و به گونه‏ای ساخت که زاویه مارپیچ در هر دو پله پیاپی عکس هم باشد.

تعبیر حلزونی را نباید با مارپیچ اشتباه گرفت. مارپیچ نوعی از منحنی است که با حرکت توأمان دورانی و محوری نقطه روی سطح استوانه‏ای پدید می‏آید. حال آنکه منحنی حلزونی نوع دیگری از منحنی است که برای پدید آمدن آن نقطه باید سه نوع حرکت را همزمان انجام دهد: 1- دوران حول محور 2- فاصله گرفتن از محور 3- حرکت به موازات محور. تیغه‏فرزهای ساده با زاویه مارپیچ 25 تا 45 درجه عموماً، ولی به غلط، فرزهای حلزونی نامیده می‏شوند.

تیغه‏فرزهای درشت‏دندانه (خشن‏تراش) می‏توانند در زمان اندک لایه‏های ضخیمی از فلزات را بدون وارد کردن بار بیش از اندازه بر ابزار یا ماشین براده‏برداری کنند. فاصله زیاد دندانه‏ها موجب می‏شود که لبه‏های برنده به خوبی همدیگر را پشتیبانی کنند حال آنکه این حالت در مورد دندانه‏های نزدیک به‏ هم همیشه صادق نیست و از این روی این تیغه‏فرزها برای براده‏برداری سریع و عمیق و در عین حال مصون از خطر شکستگی بسیار مناسب هستند.

تیغه‏فرزهای شکافدار:

با دندانه‏های چاکدار یا شکافدار ساخته می‏شوند تا در کاربردهایی مانند خشن‏تراشی از توانایی براده‏برداری عمیقتر برخوردار باشند. تأثیر شکافها این است که قدرت لازم برای گرداندن تیغه‏فرز کاهش می‏یابد. شکافها به گونه‏ای آرایش داده می‏شوند که هر شکاف درست در روبروی لبه برنده دندانه بعدی قرار گیرد. بدین‏ترتیب هر لبه برنده به‏جای براده‏برداری پیوسته به صورت بریده‏بریده براده‏برداری می‏کند. تیغه‏فرزهای شکافدار بسیار پهن به‏نام تیغه‏فرز تختال‏بُر شناخته می‏شوند.

مطالب مرتبط

قسمت اول

قسمت دوم

قسمت سوم

قسمت چهارم

دانش نامه ماشین کاری 1 - ریس میلر

گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان- تنظیم : سمیرا بادامستانی