پیامبر و شك در حقانیّت قرآن!
در قرآن خطاب به پیامبر می خوانیم:
فَإِن كُنتَ فِى شَكٍّ مِّمَّآ أَنْزَلْنَآ إِلَیْكَ فَسْئَلِ الَّذِینَ یَقْرَءُونَ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكَ لَقَدْ جَآءَكَ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ (یونس، 94)
(ای پیامبر!) اگر در آنچه بر تو نازل كردیم شك دارى، از آن كسانى كه كتاب آسمانى پیش از تو را مىخوانند بپرس. یقیناً حقّ از سوى پروردگارت به سوى تو آمده است، پس از شك آوران مباش.برخی از شبهه افکنان، ساده لوحانه گمان کرده اند که این آیه در پی اثبات این معناست که پیامبر اکرم (ص) در آنچه از سوی خداوند بدو وحی می شده است تردید داشته و لذا ایمان پیامبر به حقانیت قرآن را زیر سوال برده اند.
اکنون باید ببینیم چگونه است که قرآن مىفرماید: «ان كنت فى شكٍّ» اى پیامبر! اگر در حقّانیّت قرآن شك دارى، از اهل كتاب سؤال كن. با آن كه پیامبر صلى الله علیه وآله هرگز در شك نبوده است؟ و عقل نمىپذیرد كه پیامبرى، در وحى شك كند؟
پاسخ ها:
1- كلمهى «اِن» (اگر) فرض است و نشانهى حتمیّت و وقوع نیست. مثل «أَن دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَدًا»1 اگر خداوند فرزندى داشت. با آن كه آیهى «لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ»، فرزند داشتن را صریحاً نفى مىكند.
2- در آیهى 104 این سوره از قول پیامبر خطاب به مردم آمده است: اگر در دین من شكّ دارید. «ان كنتم فى شكٍّ من دینى»، پس خود آن حضرت شكّ نداشت، وگرنه تحدّى نمىكرد. همچنین قرآن مىفرماید: «آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ »2 پیامبر به آنچه به او وحى مىشد ایمان داشت.
3- گاهى خطاب قرآن به پیامبر است، ولى مخاطبِ مورد نظر دیگرانند. مثل این آیه: «إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا ...»3 اگر پدر و مادرت در نزد تو به سنّ پیرى رسیدند. در حالى كه پدر حضرت رسول قبل از تولّدش و مادر او در سنّ كودكى آن حضرت از دنیا رفتند و در هنگام نزول این آیه، پیامبر پدر و مادرى نداشت تا پیر باشند. آیه از بابِ «به در بگو تا دیوار بشنود» است، كه در زبان عربى مىگویند: «ایّاك اعنى و اسمعى یا جاره». در مسائل تربیتى هم گاهى خطاب به بزرگان و شخصیّتها مىكنند، تا دیگران حساب كار خودشان را بكنند.
4- گاهى آیهاى خطاب به پیامبر است، ولى مسلمانان مورد خطاباند چنانكه جملهى بعدى آن نیز جمع است. مانند:«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِذَا طَلَّقْتُمُ ...»4 و نیامده «طلّقت». به علاوه مىدانیم كه پیامبر هرگز زنى را طلاق نداده است.
5 - اگر بنا باشد با این آیه، وحى زیر سؤال و شك برود، باید در حقّانیّت همین آیه هم كه مىگوید: «اگر شك دارى»، شك كرد!!
6- براى اهل كتاب، شك و سؤالى مطرح بود و از پرسیدن خجالت مىكشیدند، خداوند با این بیان راه سؤال را به رویشان گشوده است.
7- ممكن است از باب مماشات و همراهى با طرف در بحث باشد، مثل حضرت ابراهیم كه به ستاره پرستان گفت: «هذا ربى»5 این (ستاره) خداى من است.
8 - رسول اكرم صلى الله علیه وآله چون این آیه را شنید، فرمود: من شكّ ندارم. امام صادق علیه السلام نیز فرمود: واللَّه پیامبر شك نداشت.(7و6)
شکوری _ گروه دین و اندیشه تبیان
1) مریم، 91.
2) بقره، 285.
3) اسراء، 23.
4) طلاق، 1.
5) انعام، 76 - 78.
6) تفسیر صافى.
7) پرتوی از نور(5)