سعدی از نگاه مقام معظم رهبری

مهرورزیدن به‌حوزه ادبیات، مانوس بودن با صاحبان اندیشه و سخن، ونكوداشت بزرگان این عرصه بیش از همه شایسته و زیبنده، سخندانان، سخنوران و صاحبان معرفت است بدان سبب كه مغز و جوهره جملات و واژه‌ها را با بهره گرفتن از از خرد دریافته و به نیكی و شایستگی در قالب اعمال و گفتار و خود جاری و ساری می‌سازند.

بدون شك رهبر فرزانه انقلاب از زمره این نیكان به شمار می‌آیند و نگرشی به زندگی ایشان از اوان كودكی تا كنون، خود گواهی صادق بر اثبات این سخن است.

بازبینی دیدارهای صمیمانه مقام معظم رهبری با ادیبان، نویسندگان، شعرا و اصحاب هنر، و همچنین نكته سنجی و اظهار نظر عالمانه ایشان در حوزه و گستره ادبیات، خود گویای علاقه مندی و ارادت خالصانه ایشان به این حوزه است و به راستی این پیر فرزانه به شایستگی با معرفتی حكیمانه حقگزار ادیبان و سخنورانی همچون شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی است.

مطالب و سخنان رهبر معظم انقلاب به كنگره بزرگداشت این‌ادیب و شاعر نامی قرن هفتم هجری كه در آذرماه 63برگزار شد، گوشه‌ای دیگر از ارج نهادن ایشان به ستارگان بی‌شمار آسمان پر فروغ ادبیات ایران زمین است.

ستاد خبری سفر مقام معظم رهبری در خبرگزاری جمهوری اسلامی بر آن است تا با مرور سخنان ارزشمند مقام معظم رهبری در این كنگره گامی در جهت تبیین شخصیت متعالی سعدی شیرازی و شناخت بیشتر و بهتر اندیشه‌های رفیع حضرت آیت الله خامنه‌ای در حوزه شعر و ادبیات بردارد.

تجلیل‌سعدی، تنها تجلیل شعر و نثر شیوا نیست، تجلیل اخلاق و حكمت و معرفت بلیغ و رسا نیز هست، و در این دوران كه انقلاب مبارك اسلامی پهنه زندگی ما مردم ایران زمین را قلمرو ارزش‌های اسلامی ساخته، و حكمت و معرفت را در جایگاه شایسته خود نشانیده، بجاست كه ذكر جمیل سعدی بر زبان ارزش گزاران آن ارزش‌ها و یاد او در خاطر رهروان آن وادی‌ها مكرر و موكد گردد.

بی‌شك سعدی یكی از پایه‌های بنای استوار ادب پارسی و محصول شعر و نثر او تشكیل‌دهنده یكی از برازنده‌ترین اندام‌های پیكره شكوهمندفرهنگ كنونی ماست.

پند سعدی كه مایه گرفته از معارف قرآن و حدیث است، همواره نقش زرین خاطر پندآموزان و زبان فصیح و صریح او رازگشای گنجینه‌های معانی، برای دل‌های جوینده و مشتاق بوده است، و امروز مانند همیشه عزیزترین هدیه "احباب سخن" و "ارباب خرد" را می‌توان در بدایع طیبات دیوان او و زیبا ترین گل‌های اندیشه‌های بشری را در گلستان مصفای نظم و نثر او جست ویافت.

شرف سعدی بر بسیاری از سرایندگان پارسی از آن است كه قدر سخن رانشكسته و آن را دست مایه تقرب و ارتزاق نساخته است.

بسی‌اندك‌اند زبان آورانی كه گوهر آسمانی سخن را در پای اهریمنان زمانه نریخته و تیغ ستم را بدان صیقل نداده باشند، سعدی یكی از این نادرگان‌است كه اگر گاه زبان به ستایش گشوده، در ساغر زرین مدح خود جز داروی شفابخش و گاه تلخ پند و اندرز نریخته است.

شعر و نثر فاخر این جهاندیده انسان شناس صادق، همواره پیامی را با خود حمل كرده است، یا از منبع وحی و گنجینه قرآن و حدیث و یا از پرتو دل و احساس صاف و بی‌غش خود او.

شیوه سخن بی‌تكلف و شفاف او نیز امتیاز دیگر این آموزگار بزرگ مردمی و محبت است. كلام او چون جوی آب زلالی، ذره ذره جان مستمع را سیراب می‌كند و بی‌هیچ غبار تصنع، بر دل او می‌نشیند. بسیارند آنها كه در هر دو قلمرو علم و نثر، سمند فصاحت تاخته‌اند، اما فقط سعدی است كه شعری روان چون نثر و نثری آهنگین چون شعر پدید آورده و آمیزه شگفت آوری از مضمون و تركیب و معنی و لفظ در هر دو عرصه، فراهم ساخته است.

این كنگره باید گوشه‌های ناشناخته شخصیت سعدی و درخشندگی هنر او را بشناساند و راه بهره جویی نسل انقلابی امروز از این گنجینه قیمتی راهموار سازد.

شایسته‌ترین تجلیل‌سعدی همین است و جمهوری اسلامی این رابرای‌همه چهره‌های جاودانه هنر و ادبیات سالم و مردمی، كاری لازم و وظیفه‌ای حتمی می‌شناسد.

ادبیات انقلاب بر آن نیست كه بنای فرهنگ و ادب تاریخی این كشور را از جای بركند و به جای آن چیزی از نو تدارك بیند.

گذشته ادب و هنر ما، میراث ارزشمندی است كه باید ادبیات انقلاب را مایه و توان ببخشد. مشعل هدایتگر شعر و هنر انقلابی بر بام این قله شكوهنده استوار، خواهد توانست تا همه جای آفاق هنرپذیر و سخن شناس را بپوشاند و نورافشانی كند. گر چه از این میان سعدی شیرازی از آن رو كه غالبا زبان و دل را پر بار از ارزش‌هایی می‌داشته كه امروزه به بركت انقلاب،فضای زندگی مردم را فراگرفته است، از امتیازی ویژه برخوردار است و لیكن حمایت از آفرینش‌های شعری و هنری در نظام جمهوری اسلامی، چیزی الهام گرفته ازقرآن و روش پیامبرخداو پیشوایان معصوم علیه السلام است و انقلاب اسلامی درمحتوای خود جانبدار و حق گزارهنر و ادبیات است.

ادبیات و هنر به عنوان زبانی برای تعبیر والاترین اندیشه‌های اسلامی در سراسر تاریخ اسلام جایگاهی ممتاز داشته و امروز نیز باید داشته باشد.

شكی نیست كه انقلاب، سمت ادبیات و هنر را تغییر می‌دهد و آن را در جهتی كه معقول است می‌افكند. این به نوبه خود شاعران و هنرمندان و ادیبان را به آنان كه این دگرگونی بنیادین را بر می‌تابند، یا لااقل با آن به خصومت بر نمی‌خیزند و آنانكه از سر دشمنی و عناد با چرخش انقلابی شعر و ادب می ستیزند، تقسیم می‌كند.

این ماجرای همیشگی تحولات اجتماعی، در همه جهان بوده و اكنون نیز هست، ماجرایی كه در انقلاب شكوهمند اسلامی ما نیز تكرار شد و كسانی را درباره سرنوشت هم آوایی هنر و ادب با این انقلاب دچار تردید و نگرانی ساخت.حقیقت آن است كه انقلاب مخصوصا آنجا كه متكی بر ذهن و دل و تلاش توده‌های انسانی است خود زاینده شعر و ادب و هنر است، زیرا كه اینها همه مقولاتی انسانی و مردمی‌اند. هر جا مردم هستند، ادبیات هست و شعر و هنر هست و آنچنان هست كه مردم می‌اندیشند و می‌خواهند و هر چه جز آن است نه دلنشین است و نه ماندگار.

انقلاب اسلامی ما علاوه بر این، فرآورده‌های ذهن و دل انسان را حرمتی‌عظیم می نهد، زیرا به انسان اعتقادی عظیم دارد، از این روی حركت ادبیات و هنر در جامعه انقلابی ما علیرغم قدر ناشناسی و ناسازگاری برخی از سرایندگان و سازندگان بریده از مردم به توقف و ركود نینجامید، و روگردانی آنها كه نخواستند جوشش انقلابی مردم را بشناسند و ارج نهند، به خمود و سكون این جوشش نرسید.

جوانه‌های ادب و هنر انقلابی در همان جهت كه سرانگشت انقلاب اشارت می‌كرد روییدن گرفت و بسیاری از آفرینندگان سخن به ندای انقلاب پاسخ گفتند و ما برای هنر و ادبیات فارسی آینده‌ای با شكوهتر و شیواتر از همیشه را انتظار می بریم.

نكته‌ای كه ذكر آن را مفید می‌شمرم آن است كه، انقلاب برای حركت سازنده خود در انتظار این و آن نمی‌ماند. این رهروانند كه برای خدا نماندن از قافله حیات و كمال باید گردونه انقلاب را دریابند و بدان چنگ زنند.

صلای انقلاب به همه سرایندگان و نویسندگان و هنرمندان در حقیقت، دعوت به رستگاری و جاودانگی است و این محصول تجربه‌های همیشگی تاریخ است.