آموزش مدیریت اسلامی از قرآن
اشاره:قرآن كریم، کتابی که از سوی پروردگار عالم و خالق و پرورش دهنده تمام موجودات از جمله انسان، نازل گردیده، بیان كننده نیازهای زندگی بشری برای رشد و تعالی و تکامل است، چنان كه در آیات گهربار آن کتاب فرمود: "تبیاناً لكل شیء"
از طرفی آیات این سلسله هدایت، بر مدیر جامعه اسلامی، پیامبر اعظم صلیاللهعلیهوآله، نازل شده که خود اقدام به تشکیل حکومت و اداره آن نموده و در تمام لحظات و مشکلات، عنایات و راهنماییهای وحیانی، راه گشای وی بوده است.
در این مجموعه تلاش بر این است تا با مراجعه به تفسیر قرآن کریم که پل ارتباطی میان ذهنهای خسته ما و آیات نورانی کلامالله است، دستورات و ارشادات آن منشور ربّانی که نگاهی به حوزه علوم مدیریتی دارد، استخراج گردد.
قسمت اول و 10 نكته اول را از اینجا ببینید
تحلیل رویههای سازمانی
قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْكانَ آباؤُهُمْ لایَعْقِلُونَ شَیْئًا وَ لا یَهْتَدُونَ (بقره، 170)
هنگامی كه به آنها گفته میشود: از راه خدا پیروی كنید، میگویند: ما از آن راهی كه نیاكانمان پیروی كردند دست بر نمیداریم در حالی كه ممكن است گذشتگانشان چیزی نمیفهمیدند و به خطا رفته باشند.11.رویههای سابق سازمانی ممكن است نادرست باشد، لذا پیروی از راه و روش و منش مدیران سابق اگر همراه با استدلال و تعقل نباشد، قابل پذیرش نیست.
تفویض مسؤولیت بر اساس توانمندیها لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاّ وُسْعَها ... (بقره، 233)
12.تفویض مسؤولیت به زیردستان باید بر اساس تواناییهایشان باشد و به همان مقدار از ایشان انتظار داشت.
هنگامی كه به آنها گفته میشود: از راه خدا پیروی كنید، میگویند: ما از آن راهی كه نیاكانمان پیروی كردند دست بر نمیداریم در حالی كه ممكن است گذشتگانشان چیزی نمیفهمیدند و به خطا رفته باشند.
علم و توانایی، شفاف سازی قالَ إِنَّ اللّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْكُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ... (بقره، 247)
13.قدرت علمی و توانایی جسمی برای انجام مأموریت، دو شرط لازم برای مدیران است.
14.داشتن توانایی علمی مهم تر از توانایی جسمی است. (ابتدا كلمه علم آمده سپس جسم)
15.برتری علمی (اعلمیت)، در گزینش مدیران یك اولویت مهم است.
16. رهبر و مدیر باید زیر دستان خود را توجیه كند و ابهامات را برطرف سازد. (چنانچه پیامبر بنیاسرائیل دلیل انتخاب طالوت به فرماندهی را به وضوح بیان كرد.)
ارزیابی عملكرد قالَ إِنَّ اللّهَ مُبْتَلیكُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنّی... (بقره، 249)
17. مدیر باید نیروهای كارآمد را از نیروهای ناكارآمد جدا نماید تا بتواند نیروهای غیر مفید را از مجموعه طرد كند، زیرا حضور آنها باعث سست شدن سایر نیروها میگردد.
توجه به كاركنان
وَ قُلْ لِلَّذینَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ اْلامِّیِّینَ ... (آل عمران، 20)
خداوند به پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله میفرماید: به اهل كتاب (دانشمندها) و عوام مردم بگو: ...18.مدیر باید به تمام افراد سازمان توجه داشته باشد، هم به سطوح مدیریتی و هم به عامّهی كاركنان. كاركنان باید بدانند كه مهم هستند و نقش تعیین كنندهای در سازمان دارند و این اهمیت را در توجه و عنایت مدیر، احساس كنند.
ایمان
لا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ ... (آل عمران، 28)
نباید سرپرست مؤمنان از غیر خودشان باشد.
19.در جامعه اسلامی، ایمان داشتن شرط اصلی برای انتخاب مدیر و سرپرست است و اصولاً پستهای كلیدی (همچون مدیریت)، نباید به افراد بیایمان واگذار شود، چون امكان سوء استفاده در این سمتها فراوان است.
این نكته را میتوان تسری داده و حتی ایمان به كار و مسئولیت را نیز در آن دید. به این معنا كه در انتخاب افراد برای كارها باید نگاه و اعتقاد انها به آن كار را نیز باید سنجید. چراكه اگر كسی متصدی كاری شود كه خود به آن و درستیاش ایمان و اعتقاد نداشته باشد قطعا كار لطمه خواهد خورد.
آگاهی از گذشته
وَ یُعَلِّمُهُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ اْلإِنْجیلَ (آل عمران، 48)
خداوند به حضرت عیسی كتاب و حكمت و تورات و انجیل آموخت.
20.مدیران هر برهه از زمان باید از حوادث و قوانین گذشته آگاه باشند و بدانند در گذشته چه ?اتفاقاتی در سازمان رخ داده و چه مقرراتی وضع گردیده است. (چنان كه خداوند به حضرت عیسی، تورات را كه قوانین گذشته بود، آموخت.)
تنظیم و ویرایش : گروه دین و اندیشه - عسگری
از: 300 نکته مدیریت اسلامی، مصطفی مؤمنی