تبیان، دستیار زندگی
باور كن! باوركن كه رفته ام. باوركن كه تنها مانده اى. باوركن كه بى فاطمه شدى. این را باوركن! باید باوركنى و مى دانم كه حق دارى اگر باورنكنى.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قبر دختر پیغمبر(ص) کجاست؟

حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام در روایات

«و لاى الامور تدفن لیلا بضعة المصطفى و یعفى ثراها»

متاسفانه مزار جاى دختر پیغمبر نیز روشن نیست. از آنچه درباره مرگ او نوشته شد، و كوششى كه در پنهان داشتن این خبر بكار برده‏اند، معلومست كه خانواده پیغمبر در این باره خالى از نگرانى نبوده‏اند. این نگرانى براى چه بوده است؟ درست نمى‏دانم. یك قسمت آن ممكن است‏ بخاطر اجراى وصیت زهرا (ع) باشد. نخواسته است كسانى را كه از آنان ناخشنود بود، در تشییع جنازه، نماز و مراسم دفن او حاضر شوند. اما آثار قبر را چرا از میان برده‏اند؟ و یا چرا پس از بخاك سپردن او صورت هفت قبر، یا چهل قبر در گورستان بقیع و یا در خانه او ساخته‏اند؟ چرا این همه اصرار در پنهان داشتن مزار او بكار رفته است؟

اگر در سال چهلم هجرى فرزندان فاطمه قبر پدر خویش را از دیده مردم پنهان كردند، از بى حرمتى مخالفان مى‏ترسیدند. اما وضع مدینه را در چهل روز یا حداكثر هشت ماه پس از مرگ پیغمبر با وضع كوفه در سال چهلم از هجرت یكسان نمى‏توان گرفت. آنها كه بر سر مسائل سیاسى و احراز مقام با على (ع) كشمكش داشتند، كسانى نیستند كه در سال یازدهم در مدینه حاضر بودند. و آنان كه در مدینه حاضر بودند، حساب على (ع) را از فاطمه (ع) جدا مى‏كردند. براى رعایت ظاهر هم كه بوده است ‏به دختر پیغمبر حرمت مى‏نهادند. و مسلما به قبر او نیز تعرضى نمى‏كرده‏اند. نیز نمى‏توانیم بگوئیم مرور زمان و یا فراموشى راویان موجب معلوم نبودن موضع مزار زهراست. چه محل قبر دو صحابى پیغمبر در كنار قبر او معین است. قبر فرزندان زهرا را كه در بقیع آرمیده است ‏به تقریب مى‏توان روشن ساخت. پس موجب این پوشیده كارى چیز دیگرى است. همان سببى است كه خود او در جمله‏هائى كه شاید آخرین گفتارهاى او بوده است ‏بر زبان آورد.  همان سخنان كه بزنان عیادت كننده گفت: «دنیاى شما را دوست نمى‏دارم و از مردان شما بیزارم‏» او مى‏خواست دور از چشم ناسپاسان و حق ناشناسان بخاك رود و حتى نشان او هم دور از چشم آنان باشد.

ابن شهر آشوب نوشته است ابو بكر و عمر بر على (ع) خرده گرفتند كه چرا آنان را رخصت نداد تا بر دختر پیغمبر نماز بخوانند. وى سوگند خورد كه فاطمه چنین وصیت كرده بود و آنان پذیرفتند.1

بارى بر طبق روایتى كه كلینى از احمد بن ابى نصر از حضرت رضا (ع) آورده است:

امام در پاسخ احمد كه از محل قبر فاطمه (ع) پرسید گفت: او را در خانه‏اش بخاك سپردند. و چون بنى امیه مسجد را وسعت دادند قبر در مسجد قرار گرفت.2  ابن شهر آشوب از گفته شیخ طوسى نویسد: آنچه درست‏تر مى‏نماید این كه او را در خانه‏اش یا در روضه پیغمبر بخاك سپردند.3

در مقابل این روایت، ابن سعد كه در آغاز قرن سوم در گذشته است از عبد الله بن حسن روایت كند: مغیرة بن عبد الرحمان بن حارث بن هشام را در نیم روز گرمى دیدم كه در بقیع ایستاده بود. بدو گفتم:

-ابو هاشم براى چه در این وقت اینجا ایستاده‏اى؟

-در انتظار تو بودم! به من گفته‏اند فاطمه (ع) را در این خانه (خانه عقیل) كه پهلوى خانه جحشیین است ‏بخاك سپرده‏اند. از تو مى‏خواهم این خانه را بخرى تا مرا در آنجا بگور بسپارند!

- بخدا سوگند این كار را خواهم كرد!

اما فرزندان عقیل آن خانه را نفروختند. عبد الله بن جعفر گفت هیچ كس شك ندارد كه قبر فاطمه (ع) در آنجاست.4

اگر روایت احمد بن ابى نصر قرینه معارض نداشت پذیرفته مى‏شد. اما علماى شیعه روایت‏هائى آورده‏اند كه نشان مى‏دهد دختر پیغمبر را در بقیع بخاك سپرده‏اند. بعلاوه در ضمن این روایات آمده است كه براى پنهان داشتن قبر دختر پیغمبر صورت هفت قبر 5 و به روایتى چهل قبر ساختند. و این قرینه‏اى است كه قبر در داخل خانه نبوده، زیرا خانه محقر دختر پیغمبر جاى ساختن این همه صورت قبر را نداشته است. و نیز روایتى در بحار دیده مى‏شود كه مسلمانان بامداد شبى كه دختر پیغمبر بجوار حق رفت در بقیع فراهم آمدند و در آنجا صورت چهل قبر تازه دیدند.6

مجلسى از دلایل الامامه و او به اسناد خود روایتى از امام صادق آورده است كه بامداد آن روز مى‏خواسته‏اند جنازه دختر پیغمبر را از قبر بیرون آورند و بر آن نماز بخوانند و چون با مخالفت و تهدید سخت على (ع) روبرو شده‏اند از این كار چشم پوشیده‏اند.7

بهر حال پنهان داشتن قبر دختر پیغمبر ناخشنود بودن او را از كسانى چند نشان مى‏دهد و پیداست كه او مى‏خواسته است ‏با این كار آن ناخشنودى را آشكار سازد.

منبع: زندگانى فاطمه زهرا(س)، سید جعفر شهیدی

شکوری - گروه دین و اندیشه تبیان


1. مناقب ج 1 ص 504.

2. اصول كافى ج 1 ص 461.

3. ج 3 ص 365.

4. طبقات ج 8 ص 20.

5. بحار ص 182.

6. بحار ص 171.

7. بحار ص 171.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.