چرا فاطمه را " شهیده" می خوانیم؟
بدون شك فاطمه علیهاالسلام به مرگ طبیعی از دنیا نرفته است ، چرا كه قضایاى حمله به خانه او، و وارد آمدن آسیب هاى فراوان بر دست و پهلو و سینه و جنین ، ادامه زندگى را بر او بسیار دشوار كرد.
و در این مدت كوته پیوسته از صدمات وارده رنج مى برد، و سرانجام در اثر همان آسیب ها به شهادت رسید. اینك جهت اثبات شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام نگاهى به شواهد و دلائل موجود مى پردازیم.
ناگفته نماند كه از امام حسن علیهاالسلام مجتبى و امام صادق و امام رضا علیه السلام روایت شده كه فرمودند: ما منا الا مسموم اءو شهید1 و شك نیست كه فاطمه علیهاالسلام جزو منا مى باشند.
افزون بر این كه روایات صریح و روشنى بر شهادت حضرت فاطمه داریم كه معصومین روى این جهت تكیه كرده اند:
1-پیامبر پیش از رحلت خود در یك پیشگویى به على فرمود: پس فاطمه اولین كسى است كه به من ملحق خواهد شد، در حالى كه حزن و اندوه او را فراگرفته ، حق او را غصب كرده و وى را كشته اند بر من وارد خواهد شد.2
2-پس از شهادت فاطمه ، مدتى امیر مؤ منان از یاران فاصله گرفته و از خانه بیرون نرفت . برخى از یاران و دوستان على علیه السلام كه این وضعیت براى آن ها گران آمده بود از عمار یاسر خواستند تا به خانه على رفته و از او بخواهد تا از دوستان فاصله نگیرد.
عمار براى رساندن پیام ، به خانه حضرت على رفته و از وى خواست تا از خانه بیرون بیاید.
حضرت در پاسخ فرمود: بدان اى عمار! این فقید از دست رفته ، دختر رسول خدا دار فانى را وداع گفت در حالى كه مظلوم بود و حق او غصب شده و شهید از دنیا رفت . سپس از جاى برخاسته در حالى كه اشك از چشمانش سرازیر بود خانه را ترك گفت ...3
3-سلیم بن قیس از على نقل كرده وقتى كه ابوبكر به قنفذ پیام فرستاد كه اگر فاطمه مانع شد او را بزن پس او را براى آن كه دست از على بردارد به طرف دسته در خانه اش فشار داده و یك دنده از پهلویش را شكست و جنین او را سقط كرد، و پس از آن ماجرا در بستر بیمارى بود تا این كه در اثر همان صدمات ، شهید از دنیا رفت .4
4-امام حسین علیه السلام از محمد بن عمار بن یاسر از پدرش عمار حدیثى نقل كرده و در پایان همان حدیث ، عمار ضمن باز گو كردن ماجراى پس از رحلت پیامبر صلى الله علیه و آله و هجوم به خانه فاطمه مى گوید: وقتى كه پیامبر به لقاء الله شتافت ، و گذشت آنچه كه گذشت به هنگام ورود به خانه فاطمه و بیرون آوردن پسر عموى او، از دست آن مرد به فاطمه آنچنان آسیب رسید كه فرزند خود را سقط كرد و همان جریان باعث بیمارى و وفات وى بود.5
5-همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده كه فرمود: علت وفات فاطمه علیهاالسلام این بود كه قنفذ غلام عمر به دستور وى با غلاف شمشیر به دختر پیامبر صلى الله علیه و آله زد كه در اثر همان زدن محسن سقط گردید و در پى این سقط جنین سخت بیمار گشت ...6
6-على بن جعفر از برادر خود امام موسى بن جعفر علیه السلام نقل كرده كه فرمود: ان فاطمه علیهاالسلام صدیقة شهیدة .7
و بزرگان ما همانند شیخ مفید و دیگران بر این عقیده هستند كه وى شهید از دار دنیا رفته است . وى در كتاب فقهى خود به نام المقنعة در زیارت حضرت فاطمه علیهاالسلام چنین آورده است : هرگاه به مدینه رفتى ... به روضه داخل شو و آن جا بایست و فاطمه علیهاالسلام را زیارت كن كه او همان جا دفن گردیده ، پس هرگاه خواستى او را زیارت كنى به سوى قبله بایست و بگو...:
السلام علیك یا رسول الله صلى الله علیه و آله ، السلام علیك و على بنتك الصدیقة الطاهرة ، السلام علیك یا فاطمه علیهاالسلام بنت رسول لله صلى الله علیه و آله ، السلام علیك ایتها البتول الشهیدة الطاهرة ، لعن الله من ظلمك و منعك حقك و دفعك عن ارثك و لعن الله من كذبك.8
و علامه مجلسى در مرآة العقول ذیل روایت كلینى در كافى از حضرت موسى بن جعفر علیه السلام كه فرمود: ان فاطمه صدیقة شهیدة مى فرماید: و این خبر دلالت دارد كه فاطمه علیهاالسلام شهید شده است و این مسئله از متواترات است ...9سال روز شهادت
و اما سال روز رحلت جانگداز فاطمه علیهاالسلام اگر چه در بین مورخین اختلاف نظر هست به گونه اى كه برخى اقوال را به هجده نظر رسانده اند.10
اما مختار از بین این گفته ها فقط دو قول است و نظر بزرگان نیز بر همین دو گفته استوار است .
قول اول هفتاد و پنج روز پس از رحلت پیامبر صلى الله علیه و آله در نظر گرفته شده و برگرفته از روایتى است كه به نظر علامه مجلسى صحیح است از امام محمد باقر نقل شده ؛ فرمود: وى هفتاد و پنج روز پس از رحلت پیامبر صلى الله علیه و آله بزرگوار از دنیا رفته است.11
قول دوم نود و پنج روز است ، چنان چه مرحوم اربلى از امام محمد باقر علیه السلام همین قول را نقل كرده 12 و ابو الفرج اصفهانى نیز از امام محمد باقر علیه السلام گذشت سه ماه پس از رحلت پیامبر صلى الله علیه و آله روایت كرده 13 كه قول پیامبر صلى الله علیه و آله را تایید مى كند.
در این جا علامه مجلسى ضمن صحیح خواندن روایت هفتاد و پنج روز فرموده: تطبیق دادن بین ولادت و وفات و عمر شریف فاطمه علیهاالسلام كار بسیار دشوارى است ؛ زیرا اگر رحلت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در روز 28 صفر باشد باید وفات فاطمه در اواسط جمادى الاولى باشد و اگر به گفته اهل تسنن در دوازدهم ربیع الاول پیامبر صلى الله علیه و آله وفات نموده باشد، مى بایست وفات آن حضرت در اواخر جمادى الاولى صورت پذیرفته باشد و آن چه كه ابو الفرج اصفهانى نقل كرده كه فاطمه علیهاالسلام سه ماه پس از پدرش زنده ماند؛ ممكن است با قول مشهور كه حضرت در سوم جمادى الثانى از دنیا رفته است ، منطبق شود، و خبر ابو بصیر از امام صادق بر همین قول است ، البته اگر بگوییم كه روزهاى زیادى را امام بخاطر ناچیز بودنش ذكر نفرموده است.14
و شیخ مفید در تایید نظر دوم مى فرماید روز سوم جمادى الثانى سال یازدهم هجرت سال روز رحلت حضرت فاطمه علیهاالسلام زهرا مى باشد و این همان روزى است كه در همه سال غم و اندوه مؤمنین تجدید مى شود.15
این بود خلاصه اى از زندگى پاره تن مصطفى و همسر على مرتضى كه به طور اشاره و گذرا تقدیم خوانندگان شد؛ امید است خوانندگان عزیز ما را از كم و كاستى ها و یا ناهماهنگى هاى موجود در این چكیده عفو فرموده و اگر بر نكته اى دست یافتند، ما را بهرمند سازند.
شکوری - گروه دین و اندیشه تبیان
منبع: فاطمه علیها سلام الگوى حیات زیبا، محمد جواد مروجى طبسى
1- حیاة الامام الحسن العسكرى ، ص 425.
2- بحار الاءنوار، ج 43، ص 173، بشارة المصطفى ، ص 199، اءمالى الصدوق ، ص 101.
3- الكوكب الدرى ، ص 250.
4- احتجاج طبرسى ، ج 1، ص 108.
5- دلائل الامامة ، ص 26.
6- همان ، ص 45.
7- الكافى ، ج 1، ص 458.
8- المقنعة ، ص 71.
9- مرآة العقول ، ج 5، ص 318.
10- رجوع شود به وفات الصدیقة الزهراء، ص 114.
11- بحار الاءنوار، ج 43، ص 15.
12- كشف الغمة ، ج ، ص ، بحار الاءنوار، ج 43، ص 189.
13- مقاتل الطالبیین ، ص 31، فتح البارى ، ج 7، ص 397، تهذیب التهذیب ، ج 12، ص 469.
14- بحار الاءنوار، ج 43، ص 215.
15- مسارالشیعة ، ص 66، مصباح كفعمى ، ص 511.
