صدور مجوز سوء استفاده ممنوع
آیا تاكنون با خود فكر كرده‌اید كه چگونگی ارتباط دیگران با شما به چه عواملی بستگی دارد؟
در واقع مردم با شما چگونه رفتار می‌كنند؟ آیا فكر می‌كنید به عنوان فردی مستقل از احترام كافی برخوردار نیستید؟ آیا دوستان و اطرافیانتان در برنامه‌های گروهی نیازی به مشورت با شما حس نمی‌كنند؟ آیا اغلب برحسب میل و علاقه دیگران، وظایفی كه دوست ندارید به شما واگذار می‌شود؟ باید بدانید این خود شما هستید كه به مردم می‌آموزید چگونه با شما رفتار كنند. بنابراین هرگاه احساس كردید كه اطرافیان با گفتار و رفتارشان از شما سوءاستفاده می‌كنند و رفتار مناسبی با شما ندارند، از خود بپرسید: «چه كرده‌ام كه به آنان اجازه سوءاستفاده از خود را داده‌ام؟» مادامی كه در قبال واكنش دیگران خود را مسئول ندانید، شك نداشته باشید كه تحت نفوذ اطرافیانتان قرار خواهید داشت. در واقع فردی كه شما را آلت دست قرار می‌دهد به ظاهر به شما اهانت نمی‌كند؛ بلكه تصویر عملكردش در ذهن شما اهانت‌آمیز به نظر می‌رسد. بنابراین هنگامی كه از كسی رنجشی به دل می‌گیرید، این طرز تلقی شماست كه مسئول و مسبب ناراحتی شماست و برای رهایی از این مشكل، فقط باید رفتار و گفتار خود را مرور و بررسی كنید و طرز برخورد خود را با دیگران مورد بازنگری و اصلاح قرار دهید.
ارائه مجوز
همانگونه كه گفتیم شما برحسب انتظار و آنچه مورد قبولتان واقع می‌شود، واكنش دیگران را در قبال خود تعیین می‌كنید. اگر در برابر سوءاستفاده، مقاومتی نشان ندهید، این پیام را به دیگران ارسال می‌كنید كه برای بازیچه واقع‌شدن آمادگی دارید. برعكس اگر با رفتار و اعمالتان به طرف مقابل القا كنید كه سوءاستفاده برایتان قابل تحمل نیست و برخورد مناسبی با او داشته باشید، فرد سوءاستفاده‌گر را خلع‌سلاح خواهید كرد. به خاطر داشته باشید هرگونه تردید و مخالفت سطحی نشان‌دهنده آن است كه شما فردی سلطه‌پذیر هستید و با كمی اصرار و پافشاری می‌توان شما را قربانی ساخت.
در واقع طرز برخورد شما، تنها روشی است كه می‌توانید با توسل به آن به دیگران بیاموزید كه حد خود را نگه دارند و به حقوق شما احترام بگذارند.
حرف نزنید، عمل كنید!
اگر سعی داشته باشید از راه مباحثه و مجادله راه افراد سلطه‌جو را سدكنید، آنچه به دست می‌آورید تنها ردوبدل تعدادی لغت و عبارت است. همچنین افراد سوءاستفاه‌كننده اغلب به این طریق، راه سوءاستفاده خویش را صاف و هموار می‌كنند. شما می‌توانید برای رهایی از یك مشكل، ساعت‌ها به پند و اندرز اطرافیانتان گوش فرا دهید اما تا زمانی كه این افراد با رفتار و عملكردشان از شما حمایت نكنند، یك بازیچه به حساب خواهید آمد. اما عمل‌كردن و اقدام مناسب، بزرگ‌ترین آموزگار است. یك حركت بجا و مناسب معادل هزاران كلمه سنجیده شده با ارزش است. در واقع طرز برخورد شما، تنها روشی است كه می‌توانید با توسل به آن به دیگران بیاموزید كه حد خود را نگه دارند و به حقوق شما احترام بگذارند. فراموش نكنید این خود ما هستیم كه اصول و قواعد اجتماع را نادیده می‌گیریم و زندگی را به كام خود تلخ و ناگوار می‌كنیم.
انتظارات بیجا
داشتن توقع بیجا از دیگران از جمله دام‌هایی است كه بعضی افراد در آن فرو افتاده و خود را قربانی می‌كنند زیرا برآورده‌نشدن توقعات دور از انتظار، آنان را می‌رنجاند و باعث می‌شود كه حس كنند مورد اهانت قرار گرفته‌اند.بهترین راه این است كه از هر كسی به اندازه توانایی‌ها و قابلیت‌های خود او انتظار داشته باشید، در غیر این صورت فقط خود را آزار می‌دهید. مثلا اگر از همسر كم‌حرف خود انتظار دارید پرحرفی كند، باید بدانید كه كم‌حرفی از خصوصیات ذاتی اوست و تلاش شما برای گفت‌وگوی زیاد با او یك انتظار بیجا و غیرمعقول است. در واقع توقعات بیجا مانند مورد بالا به سرعت و به آسانی باعث ناراحتی دیگران می‌شود و ارتباطات شما را با مشكل روبه‌رو می‌سازد.
قاطعیت داشته باشید
اغلب مردم فكر می‌كنند كه قاطعیت به معنای داشتن رفتاری خشك و خشونت‌آمیز است؛ حال آنكه داشتن جدیت و قاطعیت یعنی دفاع از حقوق و امتیازات خویشتن و اطمینان حاصل‌كردن از بازیچه نشدن توسط دیگران.
شما می‌توانید بدون اینكه فردی منفی یا جنجال‌آفرین باشید به ابزار قاطعیت مجهز شوید و از حق و حقوق خود محافظت كنید. در واقع فقط با وجود قاطعیت و جدیت می‌توان از مورد سوءاستفاده قرار گرفتن رهایی یافت.
افراد همیشه معترض
سعی كنید همیشه در برابر افراد منفی‌باف و همیشه نالان كه تمام ناراحتی‌های خود را نزد شما می‌آورند، قاطعانه ایستادگی كنید و به آنها بفهمانید كه ذهن شما محل تخلیه احساسات منفی‌شان نیست. البته خوب است که گاهی به عنوان سنگ صبور دیگران راهی برای آرام شدن آنها باشیم اما باید به انها بیاموزیم که با دیدن شما به یاد گرفتاری های خود نیفتند و از لذات و خوشی های خود هم صحبت کنند.
افراد آسیب‌پذیر
همه ما در معرض قربانی‌شدن هستیم. مرد یا زن، پیر یا جوان و... ممكن است در برخوردهای متفاوتی كه در طول روز دارند مورد اعمال نفوذ قرار گیرند چرا كه در همه‌جا و در هر‌زمان افرادی در صدد هستند تا از ناآگاهی دیگران سوءاستفاده كنند و به اهداف خود برسند.افراد سلطه‌پذیر فكر می‌كنند كه مقابله با افراد سلطه‌جو تلاش زیادی می‌طلبد و كاری از آنها ساخته نیست اما افراد مقاوم، قاطع و سازش‌ناپذیر هیچ‌گاه به كسی اجازه نمی‌دهند از آنها سوءاستفاده كنند.
اما شما برای اینكه مركز و محور جهان خود باقی بمانید، بایددر قبال رفتار قربانی‌كننده دیگران، خود را مسئول و مقصر بدانید. در واقع این خود شما هستید كه با شیوه ،رفتار و حالات و حركات و كلامتان به دیگران می‌آموزید كه طعمه خوب و مناسبی برای سودجویی آنان هستید. پس برای تغییر طرز تفكر و بالابردن سطح آگاهی خویش، رفتار و گفتاری سنجیده و قاطع در پیش بگیرید و عرصه را برای تاخت و تاز سوءاستفاده كننده‌ها باقی نگذارید:
برای اینكه به دیگران بیاموزید جهت‌گیری تازه‌ای در زندگی خود ایجاد كرده‌اید و دیگر مورد اعمال نفوذ قرار نخواهید گرفت، قاطعیت را سرلوحه رفتار خود قرار دهید و با حالات و حركات مناسب راه هرگونه نفوذی را در زندگی‌تان سد كنید.
اگر فرزندانتان در قبال مسئولیت‌ها و تعهدات خود كوتاهی می‌كنند به شكوه و گلایه اكتفا نكنید؛ بلكه با اقدامی بازدارنده در برابرشان بایستید.
كلمه‌ها و عبارت‌های گلایه‌آمیز را از واژه‌نامه شخصی خود خط بزنید. در واقع خود را مقصر بدانید و بگویید خود من به دیگران اجازه داده‌ام چنین رفتاری با من داشته باشند. از انجام كارهایی كه علاقه‌ای به آنها ندارید خودداری كنید. برای مثال اگر از كارهایی مانند ارائه خدمات همیشگی به دیگران به ستوه آمده‌اید باید بدانید كه در واقع خود شما با رفتار و گفتارتان به آنان آموخته‌اید كه می‌توانند چنین انتظاری از شما داشته باشند. با برخوردهای شدید افراد سودجو مانند حركات خشم‌آلود، صدای بلند یا لحن تند آنها از موضع خود عقب‌نشینی نكنید. همچنین به آنان اجازه ندهید كه با دادن هدیه و رشوه، رفتار قاطع و جدی شما را سست و لرزان كنند. مراقب باشید صدایتان بلند و لحن كلامتان خشن و طعنه‌آمیز نباشد. از حركات خشم‌آلود مانند گره‌كردن مشت، اخم‌كردن و... خودداری كنید. كودكان در‌خشمگین‌كردن والدین خود بسیار ماهرند. آنان با انجام این كار اغلب والدین خویش را مورد اعمال نفوذ قرار می‌دهند و كنترل اوضاع و شرایط را به دست می‌گیرند. بنابراین ایستادگی و مقاومت به‌جای خشمگین‌شدن و از كوره‌در‌رفتن بچه‌ها را در رسیدن به این اهداف ناكام و به تدریج از عصبانیت شما جلوگیری می‌كند. بر ترس و تشویش و مواضعی كه اجازه نمی‌دهد به راحتی به دیگران جواب منفی بدهید غلبه كنید. مطمئن باشید كه صراحت در استفاده از كلمات، به وقت مناسب نه‌تنها از محبوبیت شما كم نمی‌كند بلكه احترام و شخصیت شما را ارتقا می‌بخشد. بدین‌ترتیب قطعا از ارتباطات اجتماعی خود با دیگران بیشتر لذت خواهید برد.
همشهری
گروه خانواده و زندگی- تنظیم برای تبیان : کهتری
در همین زمینه کتاب " درباره هنر نه گفتن " را در کتابخانه تبیان مطالعه نمایید.
مقالات مرتبط
