نقش دانشوران حوزوى در الگوسازى
از گذشته، علما از توليد كنندگان زبده پديده هاى فرهنگى در جامعه ايران بوده اند. آنان با برخوردارى از بن مايه هاى دين، حكمت، دانش و هنر توانايى بازآفرينى فرهنگ و پديده هاى فرهنگى را داشته اند و از عناصر اصلى غنى سازى فرهنگ بومى ايران و از حافظان اصلى ميراثهاى كهن حتى فرهنگ پيش از اسلام شمرده مى شوند.
پيوند علما با ميراث فرهنگى از يك سو و بى اعتنايى كه نسبت به امور اعتبارى اعم از جاه، مقام، پست و مدرك نشان مى داده اند از ديگر سو موجب مى شد تا به خوبى از عهده نقل و انتقالهاى مفيد اثرگذار فرهنگى به اعماق جامعه برآيند و خود به مثابه يك اسوه و الگو عمل كنند. چون آنان بودند كه علوم شرعى را از منابع آن برگرفته و در قانونهاى شرع بر اساس بنيادى كه رسول اكرم(ص) نهاده بود تغييراتى مى دادند و در نظام فكرى آنها تقليد جايگاهى نداشت حق را بر پا مى داشتند و روش انديشه و زندگى و عمل فردى و اجتماعى خود را عرضه مى كردند و همين امر قدرت مديريت و رهبرى آنان را بالا مى برد.
بايد ديد علما با برخوردارى از اين پيشينه مثبت و غنى چه رسالتى را در شرايط كنونى در حفظ ميراث نبوى ادامه برنامه ها و هدفهاى نبى گرامى اسلام در حوزه الگو سازى فردى و اجتماعى مى توانند به عهده گيرند.
ما رسالت علمى علما را در رويكردهاى زير مى توانيم خلاصه كنيم:
الف. روشنگرى و بيان منطقى و جامع باورهاى دينى.
ب. بيان روشن و دقيق پيوند دين و عناصر ديگر فرهنگ ساز جامعه بر حسب نيازهاى زمان و مكان.
ج. دستيابى به تخصصهاى مورد نياز براى شناخت و پرداخت الگوها از جمله بهره گيرى از عرفان و سير و سلوك براى بازسازى انسانها و حركت دادن آنها در مسير الگوهاى انسانى و آشنايى با ابعاد گوناگون حكمت علمى بويژه حكمت سياست مدن براى بيان چگونگى و چيستى مدينه مطلوب
د. شناخت عرف و فرهنگ جامعه. چون با شناخت عرف و فرهنگ جامعه و برخوردارى از دانشهاى دينى اسباب عقلانى شدن فهم مذهبى افراد جامعه فراهم مى شود تخصص علما در انديشه هاى علمى و دينى از يك سو و آشنايى شان با چگونگى زيرساختها و برنامه هاى مدينة النبى به عنوان يك الگو از سوى ديگر زمينه عقلانى شدن فهم مذهبى را در افراد جامعه به وجود مى آورد.
هـ. سرعت و شتاب بخشيدن به داد و ستد بين شبكه هاى گوناگون فرهنگ جامعه.
و. ارائه راه هايى براى شناخت سرمايه هاى معنوى و مادى، ژرفابخشى به جهان بينى از راه كند و كاو در قرآن و آموزه هاى معصومان بيان و روشنگرى وحيانى و عقلانى دينترويج مفاهيم معارف و كاركردهاى سنت نبوى در مدينة النبى و گسترش آن در حوزه هاى كاربردى زير:
خانواده
فرهنگ
هنر
تعليم و تربيت
اقتصاد و معيشت
سياست و حكومت
كار حرفه و فن
قانون و حقوق
ارتباطات و رسانه ها
بهداشت و تندرستى
اوقات فراغت
محيط زيست و طبيعت
مسائل فراملى
آيا همه زواياى شخصيتى پيامبر و همه پيوندها و بستگيهاى موجود در مدينة النبى و نمونه جامعه شايسته براى ما شناخته شده است؟ قدرت دولت و جايگاه مردم در اين جامعه چگونه است؟ چگونه مى توان با بهره گيرى از الگوى مدينه شكافهاى اقتصادى و فرهنگى جامعه را پر كرد يا نقش شهروندان را در سرنوشت خود تعيين كرد؟ آيا اسلام با دمكراسى و حقوق فردى سازگارى دارد؟ آيا انديشه امت به عنوان يك آرمان شهر روحانى كه با گفتمان نبوى آغاز شد با فرهنگ خاص خود تحقق پذير است؟ آيا جامعه مدنى در بافت يك جامعه اسلامى معنايى دارد؟
ادامه دارد...
منبع:غلامرضا جلالى تنظیم:نقدی-حوزه علمیه تبیان
