خودسازی چگونه؟

برگزیده هایی از کتاب آداب الطلاب

نفس اماره از شیطان هم سخت تر و با ما دشمن تر است. خداوند متعال هم نفس را مذمت می فرماید: إنّ النَّفسَ لَأمّارة بالسوء. این نفس انسان را همیشه امر به بدیها می کند. این نفس مثل اسبی سرکش است که اگر به او دهنه نزنی تو را به هر سوئی می کشاند و در آخر تو را به زمین زده و از بین می برد.

ما یکسره به فکر این کشور و آن کشور هستیم که کجا جنگ شد، کجا صلح کردند، کجا مذاکره کردند، کجا کودتا شد اما هیچ به فکر کشور نفس خودمان نیستیم که مبادا این نفس کودتا کند و ما را بیچاره کند، اگر این نفس بر ما غالب شود ما از حیوانات هم بدتر می شویم( اولئک کالانعامِ بَل هُم أضَلّ )«اعراف/179»

عالِمی می فرمود اگر خدا « بل هم أضل» را نمی گفت من دِق می کردم. خدا « بل هم أضل» را گفت که حیوانات اعتراض نکنند و نگویند بابا آخر ما کارمان را می کردیم، مثلا روزی دو من شیر می دادیم یا بار می کشیدیم ولی انسانها چنین نیستند، لذا اگر عقل برما غالب شود از ملک هم بالاتر می رویم.

حضرت علي (عليه السلام) فرمودند: «إعلم إن لم تردع نفسک عن کثيرٍ مما تحب مخافةَ مکروهٍ سَمَت بک الأهواءٌ إلي کثيرٍ من الضّررِ فکن لنفسک مانعاً رادعاً»  بدان اگر نفست را از خيلي چيزهايي که دوست دارد باز نداري، اين نفس خيلي به تو ضرر مي رساند پس مانع و رادع نفست باش.

حضرت آية الله مجتهدي(رحمت خدا بر ايشان باد) مي فرمايند: وقتي کلاس سوم ابتدايي بوديم، معلمي داشتيم که به ما مي گفت: هرچه نفست مي گويد بر خلاف آن عمل کن، اگر امروز بستني مي خواهد برو فالوده بخور، اگر شيرموز مي خواهد برو آب هويچ بخور و همين گونه هر چه نفس گفت بر خلاف آن عمل کن  تا بر نفس غلبه کني.

البته بايد جهاد با نفس دائمي باشد، حضرت اميرمومنان علي(عليه السلام) فرمودند: إملکوا أنفسکم بدوامِ جهادها به وسيله دائمي بودن جهاد با نفس و مبارزه با آن مالک نفس خود شويد، و در حديث ديگر فرمودند: إذا صَعُبَت عليک نفسک فاصعب لها تذلُّ لک(3) اگر نفس بر تو سخت گرفت تو نيز بر او سخت بگير تا ذليل و مطيع تو شود.

منبع: آداب الطلاب : نصایح و موعظه های آیت الله مجتهدی

تهیه و تنظیم: محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه تبیان