قلعه های تاریخی استان تهران
قلعه ارژنگ ( قلعه دوشی )
این قلعه
در ضلع غربی دهکده میناوند از توابع طالقان قرار دارد . قلعه ارژنگ در سال 544 به امر کیا محمد بن بزرگ امیر ( 538- 557 ) ساخته شد. در این قلعه راهروهای زیرزمینی وجود دارد که برخی از آنها توسط تونل هایی به هم متصل هستند. دیوارهای قلعه از سنگ و ساروج است. سفال هایی که از اطراف قلعه به دست آمده مربوط به قرن 5 تا 7 هـ .ق است.قلعه ایرج
این قلعه
نزدیک روستای جعفرآباد در شمال شرقی ورامین قرار دارد. ارتفاع متوسط دیوار قلعه 12 متر است و در اطراف قلعه به فاصله 100 متر سنگرهایی قرار دارد. این قلعه به شکل مستطیل و مصالح آن از خشت و گل است و در نوع خود یکی از بزرگترین قلعه های ایران به شمار می رود.دژ گل خندان
این دژ در روستایی به همین نام
در جاده آسفالته رودهن – تهران بالای پشته ای عظیم ، مشرف به محل تلاقی دو رودخانه رودهن و بومهن ، واقع شده است. اسلوب بنا یادآور دوره ساسانی است و حصار عظیمی از قلوه سنگ های درشت دور تا دور دژ مستطیل شکل را فرا گرفته است. در چهارگوشه ی آن نیز چهار برج توپر برای استحکام و دفاع بهتر جای دارد. پشته طبیعی که دژ بر فراز آن قرار دارد ، با شیبی تند به دره سرسبز مجاور منتهی می شود. حصارسازی و تعبیه برج به شیوه بیشتر قلعه های دوره ساسانی و پس از اسلام است و در داخل آن اتاق ها ، تالارها و آب انبارهایی وجود دارد . در محوطه دژ سفال های متنوع از دوره ساسانی به بعد مشاهده می شود. به نظر می رسد که این برج در طی قرن ها مورد استفاده بوده است.دژ رشکان
یکی از دژها و قلاع محافظ هسته اولیه ری که در چهار سوی ری ساخته شده بود، دژ رشکان است. این دژ
در چهار راه خط آهن بر بالای کوه استوار برجای مانده است. دژ رشکان با ساختاری متشکل از لاشه سنگ و ساروج ، از نظر قدمت متعلق به دوره اشکانیان است. این دژ در گذشته با انتساب به «فخرالدوله بن رکن الدوله دیلمی» فخرآباد نامیده می شد. فخرالدوله این بنا را که در جریان فتح ری به دست مسلمان ها ویران شده بود ، مرمت کرد. در این قلعه کاخ ها ، اموال گرانبها و اسلحه خانه هایی وجود داشت. بخش های اصلی قلعه تا زمان قاجار نیز برجای بود ، اما امروزه قسمت اعظم آن تخریب شده است. دیوارهای غربی این دژ دارای سوراخ هایی برای تیر و کمان است.قلعه تبرک
قلعه تبرک امین آباد از بناهای قرون نخست اسلامی است که داخل بارو ( دیوار بلند و مستحکمی که به عنوان حفاظ دور شهر می کشیدند) و حصار قرار داشت و از دوران خلفای عباسی برجا مانده بود. این قلعه تخریب شد و امروزه به دلیل وجود برج نقاره خانه بر فراز آن ، به «کوه نقاره خانه» معروف است.
قلعه سرخ حصار
در دامنه ارتفاعات مشرف به بیمارستان سرخه حصار واقع در حاشیه شرقی تهران ، سر راه تهران – آبعلی ، قلعه ی کوچکی برجاست که فاصله آن تا جاده آسفالته یک کیلومتر است. اضلاع این قلعه حدود 15 متر است و دو برج نیمه مدور در اضلاع شرقی و جنوبی آن مشهود است. قلعه متعلق به قرن 5 و 6 هـ . ق یعنی دوره سلجوقی است و مصالح به کار رفته در آن سنگ ، لاشه ، قلوه و گـِل است.
قلعه کی قباد
این قلعه
در فاصله سه کیلومتری شمال غرب روستای «هرنج» طالقان بر فراز کوه قرار دارد و مربوط به دوره اسماعیلیه است.از این قلعه اکنون جز بقایای دیوارهایی از ملات ساروج چیزی باقی نمانده است. حد فاصل دیوار شرقی و غربی حدود 100 متر است و در وسط محوطه ، آثار یک حوض سنگی به چشم می خورد که به احتمال زیاد برای جمع آوری آب باران و برف مورد مصرف بود. سفالینه های جمع آوری شده از سطح تپه به قرن پنجم هـ . ق تعلق دارد.
قلعه گبری
این قلعه از قلاع محافظ هسته اولیه ری است که
در حد جنوب شرقی ری قدیم و میدان معلم ری امروز ، واقع است . از آثار معماری این قلعه تنها یک چهار دیوار به مساحت دو هکتار با دیوارهای مرتفع از 10 تا 13 متر ، همراه چهار برج دیده بانی باقی است. قدمت این قلعه به دوره اشکانیان – حدود 2250 سال پیش – می رسد.دختر قلعه ی تنگ گسیل
«گسیل» یکی از آبادی های دهستان «شاد» است که
در سه کیلومتری شرق جاده اصلی کرج- چالوس واقع شده است. در این قسمت از جاده یعنی در 52 کیلومتری شمال کرج ، تنگه ای وجود دارد که به تنگ گسیل معروف است . چندین سال است که به دلیل صعب العبور بودن این تنگه ، جاده اصلی از میان تونلی که در کنار تنگه ایجاد شده ، می گذرد که به « قلعه دختر» معروف است.این قلعه به شدت رو به ویرانی است و فقط بخش های بسیار محدودی از دیوارهای آن به صورت جدا از هم باقی مانده است. بقایای آجرها و سنگ های شکسته و ملات ساروج حاصل از حفاری های غیرمجاز در مساحتی حدود 1000 متر پراکنده است . حفاران قسمت های زیادی از کف ، پای دیوارها و پی بنا را تخریب کرده اند.
در این قسمت پایه دیوارها و کف بعضی از اتاق ها نمایان است و نشان می دهد که شالوده بنا در دل صخره ایجاد شده و در زیر خاک ایمن تر به حیات خود ادامه می دهد. مصالح به کار رفته در این بنا سنگ و ساروج است ولی وجود آجرهای پراکنده در اطراف ، نشان می دهد در بنای قلعه از آجر نیز استفاده شده است.
سفال های موجود در این محوطه از نوع سفال های قرمز و نخودی بدون لعاب دوران اسلامی است. دو قطعه سفال لعاب دار بسیار ریز به دست آمده از این قلعه ، به سفال های سلجوقی و ایلخانی بسیار شباهت دارد.
دیگر قلعه های استان تهران : قلعه حصار قاضی ورامین از دوره ایلخانی ، قلعه خاوه ورامین ، قلعه قاسم آباد ورامین ، قلعه خیرآباد ، قلعه قشلاق دوتویهدر 30 کیلومتری ری با طاق های سبک قاجار و پهلوی و آثار سفالینه مربوط به سلجوقی ، قلعه ایرج در شمال روستای عسگر آباد عباسی ورامین از قلاع ساسانی ، قلعه جلیل آباد از توابع ورامین و ...
ادامه دارد....
در قسمت بعد به معرفی بازارها و آب انبارهای معروف استان تهران می پردازیم.
کتاب سیمای میراث فرهنگی استان تهران
زهره پری نوش - سایت تبیان
لینک ها
معرفی برج ها و قلعه های استان قزوین (
قسمت اول ) ، ( قسمت دوم )معرفی قلعه های تاریخی استان كردستانمعرفی قلعه های استان قممعرفی قلعه های تاریخی استان آذربایجان شرقیگالری عکس دروازه تهران ( سردر باغ ملی )گالری عکس کاخ گلستانگالری عکس کوه دماوندگالری عکس حضرت عبدالعظیمگالری عکس مسجد امام تهرانگالری عکس مسجد جزایریگالری عکس مسجد جامع ورامین
