علل جدایی حوزه و دانشگاه

در ابتدا باید میان علل جدایی و موانع نزدیکی دو نهاد مذکور تمایز قائل شد.

قسمت سوم از مقاله علمی نگرش حوزه و دانشگاه به یکدیگر

برخی ظاهراً این دو را یکی دانسته اند،در صورتی که ممکن است علل جدایی که به دوره های گذشته بر می‌گردد، از موانع وحدت که مسئله‌ای امروزی است، متفاوت باشد. به هر حال با استفاده از تحلیل ها و آرائی که در این باره تاکنون مطرح شده، عمده‌ترین موانع نزدیکی میان این دو قشر به شرح زیر است:

فقدان یک نظریه و دیدگاه جامع که جایگاه و نسبت دو نهاد را مشخص کند.

مشخص نبودن تعریف وحدت

ناآگاهی نخبگان از ضرورت وحدت

عدم شناخت حوزه و دانشگاه از یکدیگر

عدم وحدت زبانی حوزه و دانشگاه

فقدان انگیزه وحدت در میان حوزویان و دانشگاهیان

فقدان ساخت سازمانی واحد

غربی بودن دانشگاه و بومی بودن حوزه

وارد کردن اتهام به یکدیگر

رواج اندیشه مدرنیسم (نوگرایی) در ایران

تز اسلام منهای روحانیت

فقدان نهادهایی که مسئولیت وحدت را بر عهده بگیرند

اسلام ستیزی روشنفکران

وجود حاشیه ای دین در دانشگاه

روزآمد نبودن حوزه

راهکارهای ایجاد وحدت میان حوزه و دانشگاه

از مجموعه پیشنهادی پراکنده موجود در متون مورد مطالعه که برای دستیابی به وحدت میان حوزه و دانشگاه ارائه شده اند، می توان جمع بندی زیرا را ارائه کرد:

1ـ ایجاد احساس نیاز به وحدت در میان نخبگان فرهنگی

2ـ اجماع نخبگان بر ضرورت وحدت

3ـ داشتن نگرش اخلاقی به وحدت

4ـ شناخت واقع بینانه و متقابل هر نهاد از یکدیگر

5ـ تعریف الگوی مطلوب وحدت

6ـ‌ فرآیندی کردن مسئله وحدت (به صورت یک امر قطعی به وحدت نگاه نشود)

7ـ تأسیس نهادها و مراکز تلفیقی که هم رنگ وبوی حوزه و هم دانشگاه داشته باشند (مانند دانشگاه امام صادق(ع)، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی)

8- تأسیس نهاد یا ساخت سازمانی واحد برای حوزه و دانشگاه

9-آشنایی حوزه با مفاهیم و متدولوژی دانشگاه

10-آشنایی دانشگاه با علوم و معارف دینی

11- بومی کردن علوم دانشگاهی

12-اسلامی کردن دانشگاه ها

13- برگرداندن وحدت حوزه و دانشگاه به وحدت علم و دین

روش شناسی تحقیق

بر پایه مبانی سنجش نگرش و با ملاحظه شرایط فرهنگی حاکم بر دو نهاد نگرش های حوزویان و دانشگاهیان در قالب محورهای زیر مورد بررسی قرار گرفت.

نگرش حوزویان و دانشگاهیان نسبت به آگاهی ها و توانایی های همدیگر

نگرش حوزویان و دانشگاهیان نسبت به دینداری و صفات اخلاقی همدیگر

نگرش حوزویان و دانشگاهیان نسبت به نقش و اهمیت همدیگر

نگرش حوزویان و دانشگاهیان نسبت به میزان شکاف میان دو نهاد، ضرورت وحدت و امکان تحقق آن

نگرش حوزویان و دانشگاهیان نسبت به عوامل جدایی دو نهاد

نگرش حوزویان و دانشگاهیان درباره عوامل موثر بر نزدیکی دو نهاد

برای هر یک از محورهای فوق چندین گویه (عمدتاً در قالب طیف لیکرت) طراحی شد. همچنین متغیرهایی مانند سن، جنس، تحصیلات، پایگاه اقتصادی، شهر محل سکونت و تعلق گروهی نیز مورد بررسی قرار گرفت.

جمعیت آماری شامل کلیه استادان و دانشجویان دانشگاه های دولتی مشغول به تدریس / تحصیل سراسر کشور در سال تحصیلی 81 ـ 80 و تمامی مدرسان و طلاب مشغول به تدریس / تحصیل در حوزه های علمیه سراسر کشور در همین مقطع زمانی است.

حجم نمونه دانشگاهیان در این تحقیق 5000 نفر بوده است که از بین 9 دانشگاه تهران، اهواز، گیلان، کرمانشاه، ارومیه، اصفهان، همدان، مشهد و یاسوج با نسبت 10 درصد استاد و 90 درصد دانشجو انتخاب شده اند. حجم نمونه 1000 نفری حوزویان هم با رعایت نسبت 10 درصد مدرس و 90 درصد طلبه از بین 5 حوزه علمیه تهران، مشهد، قم، تبریز و اصفهان انتخاب شده است.

در این تحقیق از شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی استفاده گردیده است. برای تحلیل یافته ها هم علاوه بر جداول فراوانی و نمودارها، از آمارهای F و T (برای مقایسه میانگین نگرش گروه ها) استفاده شده است.

یافته ها

مشخصات پاسخگویان

3/87 درصد از پاسخگویان حوزوی، مرد و 7/12 درصد زن بوده اند. در مقابل 1/60 درصد از پاسخگویان دانشگاهی، مرد و 9/39 درصد زن بوده اند.

5/88 درصد از پاسخگویان حوزوی، طلبه و 5/11 درصد مدرس بوده اند. در مقابل 3/85 درصد از پاسخگویان دانشگاهی، دانشجو و 7/14 درصد استاد بوده اند.

ادامه دارد...

منبع : فصل نامه تخصصی راهبرد فرهنگ شماره سوم محققان:اصغر احمدی عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و دکتر سید رضا افشانی استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

تنظیم:نقدی-حوزه علمیه تبیان