فقط قرآن كافی نیست

آیا قرآن برای وحدت مسلمانان، كافی است یا عترت هم، عامل لازم وحدت است؟

قرآن و عترت، دو حبل مجزا و مستقل و متكثر نیستند؛ زیرا در آن صورت, باید از همدیگر قابل تفكیك باشند؛ حال آن كه رسول اكرم (ص) در حدیث ثقلین فرمودند این ها هرگز از یك دیگر جدا نخواهند شد «لَن یَفترقا حَتی یَردا عَلیّ الحَوض» ( بحار 23,/154).

از این رو, نباید گفت كه قرآن كافی است؛ چنان كه برخی گفتند «حسبنا كتاب الله» و همچنان نمی‏توان گفت «حسبنا العتره» و نمی‏توان با اخذ یكی و ترك دیگری, اهل نجات بود.

قرآن بدون امام معصوم, نه تنها مایه اتحاد نیست, بلكه موجب اختلاف است؛ زیرا دل های مریض با عرضه افكار خود بر آن , مذهب سازی و فرقه سازی می‏كنند؛ چنان كه قرآن می‏فرماید:

«هُوَ الَّذِیَ أَنزَلَ عَلَیْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آیَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَ أُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِیلِهِ وَ مَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَ مَا یَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الألْبَابِ» (آل عمران / 7)

برخی نیز به قراءت آن اكتفا می‏كنند و مفاهیم و اصول و رهنمودهای آن را نادیده می‏گیرند. از این رو , به تشتت و اختلاف گرفتار می‏شوند.

چنان كه حضرت علی(ع) می‏فرماید «فَاجتَمع القَوم عَلی الفُرقه واَفترقوا عَلی الجَماعه كَأنّهم أَئمه الكِتاب وَ لَیس الكِتاب إِمامهم فَلِم یبقَ عِندهم مِنه إلّا إسمه وَلا یَعرفون إِلّا خَطّه و زِبره». (نهج البلاغه , خطبه 147)

امام علی بن الحسین(ع) فرمود معصوم كسی است كه به حبل اللهی اعتصام می‏كند و حبل الله همان قرآن است. معصوم و قرآن, تا روز قیامت, از یك دیگر جدا نخواهند شد و امام به قرآن هدایت می‏كند و قرآن به امام و این است معنای سخن خدای تبارك و تعالی كه فرمود «إِنّ هذا القرآن یَهدی لِلّتی هِی أَقوم» اسراء / 9.

«... فقال (ع) هُو مُعتصم بِحَبل الله و حَبل الله هو القرآن لایفترقان إِلی یَوم القیامه والِإمام یَهدی إلی القُران و القُران یَهدی إِلی الإِمام وَ ذلك قَول الله عزوجل «إِنّ هذا القران یَهدی لِلّتی هِی اقوم». (نورالثقلین, 1/377)

امام باقر (ع) درباره آیه «... ولا تفرّقوا» فرمود «اِنّ الله تَبارك و تعالی عَلم آَنّهم سَیفترقون بَعد نَبیّهم و یَختلفون فَنَهاهم عَن التّفرق كَما نَهی مَن كان قَبلهم فَأَمرهم أَن یَجتمعوا عَلی وِلایه ال محمد(ص) وَلا یتفرقوا»؛ [خداوند می‏دانست كه مردم, پس از رحلت رسول اكرم(ص) متفرق خواهند شد. پس, آنان را همانند امت‏های پیشین از تفرقه نهی فرمود و به آنان امر كرد كه بر ولایت آل محمد (ص) اجتماع كنند و متفرق نشوند. (نورالثقلین, 1/378) بنابراین, امام همان قطبی است كه آسیاب جامعه بی آن راكد است و جامعه راكد, گرفتار تشتت و سیر قهقرایی خواهد بود.

گفته شد كه عترت پیامبر(ص), مصداق حبل الله هستند.اكنون به روایاتی در این زمینه اشاره می‏كنیم

1ـ امام كاظم(ع) در پاسخ به پرسشی درباره‏ آیه «واعتَصِموا بِحَبل الله جَمیعاً» آل عمران / 103 فرمود «علیّ بن أبی طالب (ع) حبل الله المتین». ( نوالثقلین, 1 /377)

2ـ امام باقر (ع) فرمود «ال محمد (ص) هم حبل الله الذی أمر بالإعتصام به فقال «واعتَصموا بِحبل الله جَمیعاً...»؛ [آل محمد (ص) همان حبل الله هستند كه خداوند فرمان اعتصام به آنان را داده است.] پس از آن فرمود «واعتصموا...» (نورالثقلین, 1 /377)

3ـ حضرت امام صادق(ع) درباره آیه «واعتصموا بحبل الله جمیعاّ» فرمود «نحن الحبل» (نورالثقلین، 1/377)