وقتی از من دور می شوی
نوجوانى یكى از مهم ترین مراحل زندگى انسان در گستره عمر آدمى محسوب مى شود و آخرین مرحله تحوّل شناختى و گذار از مرحله «دیگر پیروى» به دوره «خودپیروى» است . دوره اى است كه نوجوان به هویّت و فردیّت خویش دست مى یابد. از این رو، شناخت این دوره از زندگى از اهمیت ویژه اى برخوردار است. نوجوان پیش از هر چیز در جست وجوى هویت خویشتن است. این جستجو، از سال هاى دوم و سوم زندگى به بعد پى ریزى مى شود. اما به زودى در یك همسان سازى با والدین در مرحله بعدى محو مى گردد. ولى در نوجوانى، مسأله هویّت با شدت تمام از نو وارد میدان مى شود. نوجوان از خود مى پرسد: «آیا من یك كودكم یا یك بزرگ سال؟» اما در این مرحله، دیگر والدین نمى توانند به او كمك چندانى بكنند. چه این كه وى الگوهاى خود را در جاى دیگرى جستجو مى كند و به خصوص كه علیه اقتدار و ارزش هاى خانوادگى شورش مى كند. این سرپیچى به نفع فرایند خود پیروى و جستجوى فردیّت است. همان گونه كه تضادورزى در 2 ، 3 سالگى براى استقلال عمل در كودك مفید است .
میل به اظهار وجود و اثبات شخصیت براى نوجوانان یكى از طبیعى ترین حالات روانى آن هاست كه به قضاى حكیمانه الهى در نهادشان آفریده شده است. نوجوانى كه دوره كودكى را گذرانده، خواه ناخواه باید خود را براى زندگى مستقل اجتماعى مجهّز نماید و تحقق این موضوع، پیش از هر چیز، مستلزم یافتن هویّت و فردیّت خویشتن است، ولى این موضوع هرگز به آسانى تحقق نمى پذیرد. ن
وجوان حاضر نیست از تمام روش هاى بزرگ سالان پیروى كند و بى چون و چرا كلیه صفات شخصیت خود را با آنان هماهنگ سازد، بلكه به عكس، در بین تمام ملل و اقوام، همواره نوعى مخالفت و تضاد بین نوجوانان و بزرگ سالان وجود داشته است. بعضى مواقع، تضادورزى ها و مخالفت ها به دلیل عدم شناخت بزرگ سالان از ویژگى هاى این دوره از تحوّل به درگیرى بین این دو نسل منجر مى شود و مقاومت این دو نسل در برابر یكدیگر بر شدّت سرپیچى و طغیان نوجوان مى افزاید و این دوره از تحوّل، كه یكى از مراحل بارور هستى است كه طى آن، ساخت هاى قطعى شخصیت بزرگ سال تثبیت مى شود، تبدیل به دوره بحرانى مى گردد.
امام صادق(علیه السلام) ضمن بیانى حكیمانه، كه از تعلیمات آسمانى نبىّ مكرّم(صلى الله علیه وآله)آموخته است، به این دوره از تحوّل و همچنین دوره پیش از آن اشاره مى كنند و مى فرمایند: «اَلْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سنین وَ عَبْدٌ سَبْعَ سنین وَ وَزیرٌ سَبْعَ سنین.» به این سخن، كودك هفت سال اول، سیّد و فرمان رواست. او را آزاد بگذارید تا استقلال در عمل پیدا كند. در هفت سال دوم، آمادگى خاصى براى الگوپذیرى دارد. چه این كه هنوز در مرحله دیگر پیروى قرار دارد و الگوپذیر است. از این رو، سعى كنید در این دوره، الگوهاى مناسبى در اختیارش قرار دهید و محیط تعلیم و تربیت او را هرچه بیش تر غنى و اصلاح كنید تا از طریق مشاهده الگوهاى مفید و جذّاب، رشد كند. اما در مورد دوره نوجوانى مى فرماید: «وزیرٌ سبع سنین» یعنى دوره «دیگر پیروى» او سپرى شده و با آغاز نوجوانى، دوره دیگرى از تحوّل شناختى عاطفى براى او در حال شكل گیرى است. نوجوان مى خواهد به هویّت و فردیّت خویش دست یابد، بنابراین، نه تنها او را براى پذیرش باورهاى خود تحت فشار قرار ندهید ، بلكه آزاد بگذارید تا خود انتخاب كند و حتى در مورد مسائل گوناگون زندگى با او مشورت كنید و از او نظرخواه باشید.
اگر با نوجوان این گونه برخورد شود ، طبیعى است كه هم اعتماد به نفس او تقویت مى شود و هم احساس امنیت و آرامش مى كند و اضطراب، كه اصلى ترین عامل رفتار پرخاشگرانه است، در او تقلیل و تعدیل پیدا مى كند. این اساسى ترین راه حل براى مهار و كاهش رفتار پرخاشگرانه نوجوان است. از این رو، به همه دست اندركاران تعلیم و تربیت، والدین و همه كسانى كه به نحوى با جوانان سر و كار دارند توصیه مى شود:
اولاً، این دوره از تحوّل (نوجوانى) را با تمام ویژگى هایى كه دارد، بشناسند.
ثانیاً، با نوجوانان به گونه اى برخورد كنند كه احساس امنیت نمایند و اعتمادشان جلب شود. سپس آنچه را موجب نگرانى و اضطراب آن ها مى شود كاهش دهند.
اگر نوجوان هستید و با خانواده تان مشکل دارید و یا پدر و مادری هستید که نمی توانید با فرزند نوجوان تان ارتباط مناسب بر قرار کنید ، با مشاوران تبیان در ارتباط باشید.
منبع : مجله علمی تخصصی معرفت
تهیه و تنظیم برای تبیان :نداداوودی
مقالات مرتبط :
با فرزندتان بلوغ را تجربه کنید
وقتی فرزندتان مثل شما فکر نمی کند
کنترل هیجان ها در بدترین شرایط
