تبیان، دستیار زندگی
بر اساس آیات قرآنی و روایات معصومین علیهم السلام و قرائن تاریخی در میان ملل مختلف جهان هیچ ملتی مانند ایرانیان به پیشواز از اسلام نرفته است. زیرا مردم ایران به کیاست و درایت معروف، و به واسطه ذکاوت و خصیصه حقیقت جویی که فطرتی در نهاد آنان وجود دارد، در م
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سلمان آبروی ایرانیان را خرید

سلمان و متوسّمین در قرآن

سلمان فارسی

متوسّم از ماده؛ "وسّم" کنایه از تیز هوشی و تیز بینی است. بر اساس آیات قرآنی و روایات معصومین علیهم السلام و قرائن تاریخی در میان ملل مختلف جهان هیچ ملتی مانند ایرانیان به پیشواز از اسلام نرفته است. زیرا مردم ایران به کیاست و درایت معروف، و به واسطه ذکاوت و خصیصه "حقیقت جویی" که فطرتی در نهاد آنان وجود دارد، در مقابل حقّ و حقیقت سر تعظیم فرود می آورند. از این رو در مواجهه با آئین اسلام و آشنا شدن با تعالیم آن، اسلام را آئینی مبتنی بر فطرت و بر اساس برهان و گفتار و کردار نیک یافتند. در این راستا ایرانیان نگهبانی جدّی و یاوری استوار برای آئین اسلام و به خصوص مذهب تشیع بودند و در گسترش علوم و غنی ساختن تعالیم دین در علوم عقلی و نقلی و دفاع از حریم خاندان نبوّت نقش به سزایی در طول تاریخ داشته‌اند. گویا ایرانیان بذرهای بالقوّه‌ای در مزرعه بشریت بودند که با باران اسلام رشد و نمو نمودند و به ثمر رسیدند. از افتخارات ما ایرانیان این است که بالاترین درجه ایمان و یقین بعد از حضرات معصومین علیهم السلام متعلّق به صحابه بزرگ پیامبر صلوات الله علیه و آله ، حضرت سلمان فارسی است. رسول خدا صلی الله علیه و آله در موقعیتهای مختلف به برتری سلمان و قوم او اشاره نموده است و در این جا به نمونه‌هایی از آنها اشاره می‌کنیم:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَن یَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ ٍ1

ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید، هر کس از شما از آیین خود بازگردد (به خدا زیانی نمی‌رساند) خداوند در آینده جمعیتی را می‌آورد که دارای این ویژگیها هستند:

1. خدا آنها را دوست دارد.

2. و آنها خدا را دوست دارند.

3. آنها در برابر مؤمنان متواضع هستند.

4. (آنان) در برابر کافران سخت و نیرومندند.

5 آنها در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش ملامت دیگران هراسی ندارند.

پس از نزول این آیه، از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرسیدند: منظور از این آیه چیست؟ و افرادی که دارای این ویژگیها هستند چه گروهی‌اند؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله در پاسخ، دست بر شانه سلمان نهاد و فرمود: این شخص و قوم او هستند. سپس فرمودند: "لو کان الدّین بالثّریا لناله رجال من ابناء فارسٍ" اگر دین در ثریا باشد، مردانی از فارس(ایران) آن را به دست می‌آورند.

امام علی علیه السلام می فرماید: بَه بَه، به مقام سلمان،او از ما اهل بیت است،شما در کجا همانند سلمان را می‌یابید که او همچون لقمان حکیم است. به حوادث گذشته و آینده آگاهی دارد،او دریایی (از علم) است که پایان ندارد.

همچنین در آیه دوم سوره جمعه می‌خوانیم: اوست خدایی که فرستاده‌ی خود را از میان عربهای امّی برانگیخت تا آیاتش را بر آنان تلاوت کند. آنان را از(گناهان) پاک گرداند. و کتاب و حکمت را به آنها بیاموزد .

و سپس در آیه سوم می‌فرماید: وَآخَرِینَ مِنْهُمْ لَمَّا یَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَكِیمُ و دیگران که به آنها ملحق می‌گردند….

براساس روایات هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله این آیه را قرائت می‌کرد شخصی پرسید: اینها چه کسانی هستند که بعد از ما اسلام می‌آورند؟ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله دست بر شانه سلمان گذاشت و فرمودند: اگر ایمان در ثریا باشد مردانی از نژاد این مرد آن را بدست می‌آوردند.

دعا

این روایت در کتابهای معتبر در نزد اهل سنّت، این گونه نیز آمده است که پیامبر صلی الله علیه و آله دست خود را بر سر سلمان فارسی علیه السلام نهاد و فرمود: "به آن خدایی که جانم به دست اوست، اگر علم در ثریا باشد مردانی از این نژاد به آن دست می‌یابند". امیرمؤمنان علی علیه السلام در ضمن بیان شرح حال یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله هنگامی که به سلمان رسید، در شأن او چنین فرمود: "بخّ بخّ، سلمانٌ منّا اهل البیت،و من لکم بمثل لقمان الحکیم،عَلِمَ عِلم الاوّل و الاخر و هو بحرٌ لا ینزحُ". بَه بَه، به مقام سلمان،او از ما اهل بیت است، شما در کجا همانند سلمان را می‌یابید که او همچون لقمان حکیم است. به حوادث گذشته و آینده آگاهی دارد، او دریایی (از علم) است که پایان ندارد.2 همچنین در روایتی منصور بزرج می‌گوید: نام سلمان را از زبان امام صادق علیه السلام زیاد می‌شنیدم. روزی به آن حضرت عرض کردم: نام سلمان فارسی را از زبان شما، بسیار می‌شنوم، چرا؟

امام صادق علیه السلام فرمود: مگو سلمان فارسی، او سلمان محمّدی است. آیا می‌دانی چرا مکرّر از او یاد می‌کنم؟ به خاطر خصلتهایی که در او بود:

1. او در همه جا خواسته؛ امیرمؤمنان علی علیه السلام را برخواسته‌ی خود مقدم می‌داشت.

2. او فقرا و تهی‌دستان را دوست می‌داشت، و آنها را بر ثروتمندان مقدم می‌نمود.

3. او دانش و دانشمندان را دوست می‌داشت،

4- او بنده‌ی صالح، مطیع و تسلیم پروردگار بود و از مشرکان نبود.

5- سلمان از نظر معرفت و مقام معنوی به مقامی رسیده بود که حامل اسم اعظم بود و کرامات عظیمی از او سر می‌زد. 3

امام باقر علیه السلام درباره‌ی سلمان می‌فرماید: "کان سلمان من المتوسّمین"؛ سلمان از هوشمندان بود.4  متوسّم یعنی: انسان تیز هوش،که حقایق را با استعداد و هوش سرشاری که دارد به خوبی درک می‌کند.

قرآن کریم درباره قوم لوط می‌فرماید: "إنّ فی ذلک لآیات للمتوسّمین"؛ در این عذاب قوم لوط برای هوشیاران نشانه‌هایی است.5

به امید آن که خداوند یاریمان کند تا خلف صالحی برای سلمان باشیم و بکوشیم که هوشمندانه اندرزهای قرآن کریم را به کار گیریم.

منبع: بشارت، ش 73

تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان


1- سوره مائده؛ آیه 54

2- بحارالانوار، ج22، ص 18

3- اعیان الشیعه،ج7،ص287

4- نورالثقلین،ج3،ص23

5- سوره حجر،آیه 75