انتقاد یا انفجار؟!
چگونه در برابر انتقاد اطرافیان رفتار کنیم؟
بسیاری از ما وقتی انتقادی می شنویم، حالتی تدافعی به خود گرفته و رنجیده یا عصبانی می شویم، بنابراین انتقاد را پدیده ای نامطلوب تلقی می کنیم، حال آن که این گونه نیست. ما برای این که بتوانیم بین انتقاد مخرب و مفید، تفاوت قائل شویم و هم چنین قادر شویم با انتقاد کنار بیاییم، باید بتوانیم خودمان را به درستی ارزیابی کنیم. به این معنی که در مورد عقاید، افکار، اعمال احساسات خود، آگاهی و صراحت داشته باشیم.
ما نیازمندیم برای سنجش خود، ملاک هایی داشته باشیم زیرا در غیر این صورت، انتقاد دیگران را به سادگی می پذیریم. برای مثال، اگر همواره به شما گفته شود که کند کار می کنید. حتی اگر بدانید سرعت کار کردن شما مناسب است، کم کم آن را باور خواهید کرد و اگر عزت نفس کافی نداشته باشید که خود را به طور دقیق ارزیابی کنید، آن گاه در مورد رفتارهای خود، شروع به معذرت خواهی نموده یا احساس گناه می کنید.
ما برای این که بتوانیم بین انتقاد مخرب و مفید، تفاوت قائل شویم و هم چنین قادر شویم با انتقاد کنار بیاییم، باید بتوانیم خودمان را به درستی ارزیابی کنیم
به دلیل اشباع شدن از پیامهای انتقادی ملاک های سنجشی که برای خود به کار می بریم، بیش تر وقت ها ما را حمایت نمی کنند. ما فقط آمادگی زیادی خواهیم داشت که باور کنیم بد هستیم. این، یکی از دلایلی ست که برخورد با خشم را برای افراد، مشکل می سازد، یعنی اگر کسی از آنان خشمگین شود، احساس خطاکاری، سرخوردگی و صدمه می کنند.
چرا مردم انتقاد می کنند؟
این که به چه دلیل طرف مقابل، فلان حرف را می زند یا فلان کار را انجام می دهد، به شما کمک می کند تا با انتقاد، کنار بیایید. ممکن است فردی از شما به خاطر مسأله ای انتقاد کند که خودش نیز درگیر آن است اما نمی خواهد آن را بپذیرد، بنابراین انتقاد، بیش تر به رفتار خود او بر می گردد تا شما.
ممکن است کسی از شما انتقاد سازنده ای کند، به این دلیل که به شما اهمیت می دهد و می خواهد شما رشد کنید و یا می خواهد با شما رابطه ای صریح و صادقانه داشته باشد. شاید هم وظیفه حرفه ای او این گونه ایجاب می کند.
البته ممکن است مردم به دلیل انتقام، از شما انتقاد کنند یا شاید بنا به دلایلی، به شما حسادت ورزند، در هر حال، شما می توانید به آرامی به انتقاد گوش دهید.
روش های کنار آمدن با انتقاد
برای مقابله با نجوای انتقاد در ذهن تان، بهتر است تا حدودی خودتان را تأیید کنید. این تأییدات باید بر آن چه که هستید، مبتنی باشد نه بر یکی از رفتارهای خاص تان. با ارزش بودن، تنها به این معنی نیست که به طرز خاصی عمل کنید، بلکه کافی است فقط خودتان باشید. این انتقادها موجب می شود که در زمینه های مختلف زندگی تان، پیشرفت بیشتری کنید چرا که نشان می دهد به آن خوبی که باید باشید، نیستید. در این جا نمونه ای از این گونه تأییدات را ارائه می کنیم:
وضعم را به همان صورت که هستم، می پسندم.
بیشترین تلاشم را می کنم. گاهی موفق می شوم وگاهی نمی شوم.
انتقاد ممکن است مفید یا غیرمفید، معتبر یا نامعتبر باشد. این بستگی به ما دارد که چه قدر بخواهیم به یک انتقاد خاص، توجه کنیم. به هر حال بسیاری از ما تمایل داریم به عقاید دیگران، بیش از عقاید خودمان ارزش دهیم، به خصوص اگر عزت نفس مان پایین باشد. باید توجه داشته باشیم که عقاید مردم، مربوط به خودشان است و ممکن است طرح عقایدشان، بیش تر در مورد خود آن افراد، به ما اطلاعات دهد تا ما. لذا ما باید یاد بگیریم عقاید دیگران را زیاد شخصی تلقی نکنیم.
اگر خود را به شیوه منفی ارزیابی نمایید، در معرض این خطر قرار دارید که انتقاد دیگران را جدی تر از حد لازم، تلقی کنید
اگر فکر می کنید انتقادی که به شما وارد شده، صحیح است، باید حرف کسی را که از شما انتقاد کرده، تأیید نمایید اما بیش از حد عذرخواهی نکنید و به اصطلاح، خودتان را دست کم نگیرید. اگر خود را به شیوه منفی ارزیابی نمایید، در معرض این خطر قرار دارید که انتقاد دیگران را جدی تر از حد لازم، تلقی کنید. البته ممکن است در شرایط خاص و در مورد برخی منتقدان، مناسب باشد که از آنان بپرسید چرا آن انتقاد را مطرح می کنند؟ بدین صورت، ممکن است چیزی در مورد خودتان یاد بگیرید. به یاد داشته باشید که وقتی از شما انتقاد می شود، یک دفعه ناراحت نشوید. با گفتن عباراتی که خودتان را تحقیر می کند، از انتقادها بیش تر استقبال نکنید چرا که باعث می شود دیگران نیز با این خود تحقیری شما، موافقت نمایند.
نحوه انتقاد
- به هنگام انتقاد کردن، به رفتار، برچسب بزنید نه به فرد. برای نمونه به جای این که بگویید: «تو واقعاً تنبلی!» بگویید: «وقتی سهمت را در کارهای خانه انجام نمی دهی، واقعاً عصبانی می شوم.»
- انتقاد را با اندکی تحسین، همراه کنید. به طور مثال بگویید: «من همیشه شما را به خاطر رعایت حق تقدم دیگران، تحسین می کنم اما انتظار دارم برای این کاری که پیش رو دارید، بیش تر وقت بگذارید.
- در صورت امکان، پیشنهادهای سازنده ای مطرح کنید تا طرف مقابل تان، بتواند رفتارش را در آن راستا تغییر دهد. برای مثال نگویید: «بیش تر ملاحظه من را بکن.» در عوض بگویید: «لطفاً هر وقت قرار است دیر بیایی، از قبل به من خبر بده.»
- به یاد داشته باشید که اگر از شخصی انتقاد می کنید، این امر، تا انتقاد از خود شما، فقط یک گام فاصله دارد زیرا از این به بعد، به خصوص در این مورد خاص، در معرض انتقاد قرار خواهید گرفت.
- به هر حال هر چه بیش تر از دیگران انتقاد کنید، تمایل بیش تری نیز به انتقاد از خودتان به وجود می آید و شانس کم تری خواهید داشت که انتقاد منفی دیگران را از خودتان به طور دقیق ارزیابی نمایید.
منبع: ماهنامه شادکامی و موفقیت، شماره 67
تنظیم برای تبیان- مریم عطاریان
مقالات مرتبط
کاربران محترم می توانند مطالب خود در این زمینه را در انجمن های تخصصی تبیان مطرح کنند.
