آیا انتقاد خوب است؟

شیوه های نقد

1-انتقاد مستقیم زبانی: منتقد با احراز شرایط، به طور مستقیم و شفاف، نظر خود را ابراز می دارد. امروزه بیشترین نوع انتقاد در جامعه به این صورت انجام می گیرد. در سیره پیشوایان، نمونه هایی از انتقاد صریح به چشم می خورد. برخی از اصحاب در محضر رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) مشغول صحبت بودند و درباره یكی از مسلمانان سخنانی می گفتند. رسول خدا(ص) آنان را نهی كرد و فرمود: شما غیبت او را كردید. عرض نمودند: ما آن چه را در او هست بیان كردیم. حضرت فرمود: همین كه آن چه را در برادرتان هست بگویید، كافی است. (میزان الحكمه، ج7، ص 348)

2-انتقاد غیرمستقیم زبانی: یكی از شیوه های انتقاد كه بسیار كارساز است، ولی متاسفانه كمتر از آن استفاده می شود، انتقاد به روش غیرمستقیم می باشد. قرآن مجید و پیشوایان دین در ایجاد ارتباط با مخاطب و طرح آموزه های خود، از این روش سود می جستند. بنا به فرموده امام صادق(علیه السلام)، قرآن به همین صورت نازل شده است و خطاب های قرآن گرچه به پیامبر(صلی الله علیه و آله) است؛ در واقع به مومنان اشاره دارد.

3-انتقاد غیر زبانی: گاهی انتقاد از طریق تغییر در چهره انجام می گیرد. كاربرد این نوع انتقاد، زمانی است كه بین نقدكننده و نقدشونده رابطه ای بسیار صمیمی وجود دارد و نقدشونده خود را نیازمند این رابطه گرم می داند. برخورد پیامبر اکرم با دختر گرامی شان حضرت فاطمه(علیهماالسلام) از همین نوع است. ایشان پس از بازگشت از سفری، طبق معمول به دیدار حضرت فاطمه(سلام الله علیها) رفتند و برخلاف همیشه، پس از مكث كوتاهی، خانه دخترش را ترك كردند. حضرت فاطمه(علیهاالسلام) متوجه پرده ای شد كه به تازگی بر در خانه آویخته بود و حدس زد نگاه سرد رسول الله(صلی الله علیه و آله) به دلیل آن باشد. از این رو به سرعت پرده را همراه با پیامی به نزد پدر فرستاد. پیامبر اکرم پس از شنیدن پیغام دختر بزرگوار خود فرمود: پدرت فدای تو باد و با خوشحالی بار دیگر به دیدار فاطمه(علیهاالسلام) آمدند.