تیشه به ریشه اعتماد به نفس

تا كنون چند بار این جمله را به خود گفته یا از دیگران شنیده‌اید: «من هرگز خودم را به خاطر این كار نمی‌بخشم» یا «‌ای كاش وقتی پدر و مادرم زنده بودند به آنها محبت می‌كردم» و جملاتی از این دست كه در واقع همان احساس گناهی است كه اغلب آدم‌ها آن را بارها تجربه كرده‌اند. كارشناسان بر این باورند كه احساس گناه دو جنبه مثبت و منفی دارد و تشخیص این دو وجه برای برخی واقعاً مشكل است، اما این بسیار مهم است كه بدانید چه موقع احساس گناه كردن سودمند و چه موقع زیانبار است، چرا كه گاهی احساس گناه مثل یك ویروس روحی عمل می‌كند. نه ویروسی كه شما را بكشد بلكه از نوعی كه همواره شما را خسته نگاه می‌دارد و امیدتان را كاهش می‌دهد و شما را متقاعد می‌كند كه هرگز نمی‌توانید احساس خوبی داشته باشید. این ویروس حتی می‌تواند آسیب‌های جدی به شما وارد كند. روانشناسان معتقدند وقتی احساس گناه می‌كنید، به نوعی تایید نكردن خود را تقویت كرده و اعتماد به نفس و ارزش‌گذاری به خود را از دست می‌دهید. زمانی كه در احساس ناشایستگی و احساس گناه به سر می‌برید، مشغول ریشه كن كردن و از بیخ و بن كندن اعتماد به نفس خود هستید.

احساس گناه تلقین منفی می‌كند

قرار گرفتن زیر بار احساس گناه و  محكوم كردن خود كم‌كم سبب می‌شود شما باور كنید كه ذاتاً آدم شیطان‌صفتی هستید و یا اینكه هیچ انسانی واقعاً خوب نیست. در حالی كه واقعاً چنین نیست. از طرفی دیگر احساس گناه شما را بیش از حد وظیفه‌شناس می‌كند به طوری كه شما از هر عملی كه نتیجه منفی برای دیگران در بر داشته باشد ناراحت می‌شوید و حتی گاهی موجب می‌شود كه از نیازها و خواسته‌های خودتان چشم‌پوشی كنید. گاهی اوقات نیز شما را بیش از حد حساس می‌كند و نسبت به عملكرد، كلمات و تصمیمات خود وسواس پیدا می‌كنید و به نشانه‌های عملكرد اشتباهتان در قبال دیگران حساس می‌شوید. از دیگر آثار منفی احساس گناه بی‌تحركی است و برای غلبه بر ترس از كردار و گفتاری اشتباه، به‌تدریج تصمیم به سكون، سكوت و ماندن در موقعیت موجود می‌گیرید.

احساس گناه مانع تصمیم‌گیری شما می‌شود. تصمیم‌گیری درست همواره مهم است، اما شما مصون از گناه نیستید همچنین شما را از همه هیجانات و احساسات موجودتان غافل می‌كند و شما دیگر قادر نخواهید بود كه از جنبه‌های مثبت زندگیتان لذت ببرید و یا جنبه‌های منفی را تجربه كنید. گاهی احساس گناه شبیه ماسك عمل می‌كند، ماسكی برای باورهای منفی در مورد خودتان. شاید شما واقعاً اعتماد به نفس پایینی دارید، اما ادعا می‌كنید كه دلایل این احساس منفی غوطه وری در احساس گناهی است كه تجربه كرده‌اید. گاهی هم به‌صورت غلط شما را راهنمایی یا جهت دهی می‌كند. زیرا باورهای غیرمنطقی چندی در پشت احساس گناه شما وجود دارد.

احساس گناه همیشه هم بد نیست

كاملا درست است كه احساس گناه از بسیاری جهات انسان‌ها را آسیب‌پذیر می‌كند، ولی بدون حس گناه نیز كمتر شاهد حركت‌های مثبت در جوامع بوده ایم و اگر در انسان‌ها این حس وجود نداشته باشد امكان فساد و تباهی انسان‌ها یا در بهترین حالت، سكون انسان‌ها بسیار وجود دارد. در واقع احساس گناه مانند بوق ماشین است. از بوق برای جلوگیری از خطرات احتمالی استفاده می‌كنند اما اگر پشت سر هم نواخته شود صدایش بیش از اندازه گوش‌خراش می‌شود. فرزندانی هستند كه احساس گناه موجب بیداری وجدانشان می‌شود، شوهرانی نیز هستند كه به‌علت احساس گناه از راه كجی كه می‌رفتند بازگشته و قبول مسئولیت كرده‌اند. می‌توان گفت گاهی اوقات انتقاد شدید از خود، زمینه بهتر شدن شماست.

اگر احساس گناه به شكل درست باشد ایجاد تعادل اخلاقی می‌كند ، به طور مثال شما می‌خواهید كار خلافی انجام دهید و وجدان قدم به جلو می‌گذارد و شما را قبل از آن كه ضرری متوجهتان شود هشیار می‌كند و از راه كج منصرف می‌سازد.

یا اینكه اگر غذاهایی مصرف می‌كنید كه برای قلب ضرر دارد، یا اگر آن قدر سیگار می‌كشید كه بدن خود را برای ابتلا به سرطان ریه یا بیماری قلبی مستعد می‌سازید، به‌جاست اگر احساس گناه كنید. به طور كلی هدف از احساس گناه، احساس خوب داشتن است یا بهتر بگویم وسیله رسیدن به هدف است.

همشهری

تنظیم برای تبیان: کهتری

جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید کتاب "مهارتهای اساسی زندگی" را از فروشگاه اینترنتی تبیان تهیه و مطالعه نمایید.

مقالات مرتبط

تکه های کلیدی زندگی ات را پیدا کن

آیا به همه چیز شک دارید؟

غروب آفتاب دیدنی است

نگران فردا نباشید

آزادی از نوع مشروطش

دوباره تکرار نکنید