تبیان، دستیار زندگی
باید ریشه‌یابی کرد که چرا موسیقی سنتی به کم‌کاری رسیده یا زمینه عرضه و بروز و ظهور کمتر داشته است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

موسیقی سنتی و پاپ را مقایسه نکنید

سراج

سیدحسام‌الدین سراج معتقد است یکی از دلایل حضور کمرنگ استادان موسیقی سنتی در سال 88 برنامه‌ریزی مفصل از سوی وزارت ارشاد برای برگزاری موسیقی پاپ و ایجاد رقابت بین موسیقی سنتی و پاپ بوده است.

به گزارش خبرآنلاین، سراج با توضیحی کوتاه درباره موسیقی تفاوت‌های موسیقی بی‌کلام و باکلام را برشمرد و گفت: «موسیقی به طور کلی بر مبنای زیبایی شکل می‌گیرد و در هر فرهنگ و قومیتی بر اساس مسائلی که برایش پیش می‌آید آرام آرام راه خودش را پیدا می‌کند. از جمله چیزهایی که با آن برخورد می‌کند شعر است. شعر مضامین مختلف دارد. ما البته موسیقی بدون کلام هم داریم ولی موسیقی بدون کلام در تبیین مثلا موسیقی اعتراض یا در تبیین یک نوع موسیقی حماسی به اندازه موسیقی باکلام قدرت ندارد.»

او افزود: «موسیقی باکلام در زمینه‌های مختلف فعال است. مثلا در ایران یا موسیقی براساس مضامین عارفانه است یعنی بر اساس اشعار عرفا که از قدیم ما از آن‌ها خاطره داریم مثل مولانا، سعدی، حافظ و امثالهم یا توصیفی است. یعنی مثلا یک شاعر خاطره‌ای‌ را به صورت ترانه‌سرایی تدوین می‌کند که این نوع از موسیقی خیلی هم خاطره‌انگیز می‌شود.»

باید ریشه‌یابی کرد که چرا موسیقی سنتی به کم‌کاری رسیده یا زمینه عرضه و بروز و ظهور کمتر داشته است. شاید یک دلیلش این بود که به طور کلی یک برنامه‌ریزی مفصلی شد برای برگزاری موسیقی پاپ و شاید دوستان در وزارت ارشاد می‌خواستند رقابتی ایجاد کنند یا مثلا نوعی ارزشگذاری کنند در مقابل موسیقی ایرانی که فکر نمی‌کنم کار درستی باشد.»

سراج ادامه داد: «معمولا بیشتر موسیقی‌هایی که ما در کشور خودمان داریم و به عنوان موسیقی خاطره‌انگیز می‌شناسیم، از این نوع موسیقی توصیفی هستند. یک باب دیگر هم موسیقی حماسی است که یا بر اساس ترانه است یا بر اساس اشعاری که از قدما گرفته‌اند مثلا فرض کنید شعرهای شاهنامه را تصنیف می‌کنند. گاهی هم به صورت ترانه‌سرایی می‌شود یعنی ترانه‌سرا روی تصنیفی که جنبه حماسی دارد شعر می‌گذارد و همه این موارد را در موسیقی خودمان داریم.»

این خواننده موسیقی ایرانی، در بخش دیگری از صحبت‌هایش به رویکردهای اجتماعی مختلف در موسیقی را اشاره کرد و گفت: «سازبندی زمینه‌ دیگری برای انشقاق انواع موسیقی است. مثلا در ایران اگر سازبندی سنتی باشد و شعر هم سنتی باشد این موسیقی متعلق به هویت سنتی ایران می‌شود، اما گاهی تغییر در یکی از این‌ها سبب می‌شود نوع موسیقی هم متغیرکند.»

او در ادامه گفت: «مثلا فرض کنید در ایران شعری از مولانا را روی موسیقی پاپ؛ منظورم از پاپ، پاپ مصطلح است، چون پاپ به مفهوم مردمی است اما آن چیزی که در ایران به اسم پاپ مصطلح است معمولا شامل سازهای غربی است و واقعا متعلق به مرز و بوم ما نیست. اینجا از سازهای غربی استفاده می‌کنند با شعرهای مولانا؛ یعنی این ظرف و مظروف با هم سازگار نیستند. گاهی سازهای غربی استفاده می‌شود برای شعرهایی که غزل‌واره‌هایی است که آن‌ها هم فرم غربی‌اند یعنی اگر این کار قرار بود مثلا در فرانسه ساخته شود، به همین فرم ساخته می‌شد، منتها الان زبان شعر فارسی است. اخیرا هم این نوع از موسیقی پاپ در ایران زیاد شده و آن بخش اعتراضی را که عرض کردم، بیشتر بعضی از خواننده‌های پاپ به عهده گرفتند.»

سراج در پاسخ قاضی‌زاده، خبرنگار حوزه موسیقی که به کم‌کاری موزیسین‌های سنتی به خصوص در سال اخیر اشاره می‌کرد، گفت: «باید ریشه‌یابی کرد که چرا موسیقی سنتی به کم‌کاری رسیده یا زمینه عرضه و بروز و ظهور کمتر داشته است. شاید یک دلیلش این بود که به طور کلی یک برنامه‌ریزی مفصلی شد برای برگزاری موسیقی پاپ و شاید دوستان در وزارت ارشاد می‌خواستند رقابتی ایجاد کنند یا مثلا نوعی ارزشگذاری کنند در مقابل موسیقی ایرانی که فکر نمی‌کنم کار درستی باشد.»

در ایران اگر سازبندی سنتی باشد و شعر هم سنتی باشد این موسیقی متعلق به هویت سنتی ایران می‌شود، اما گاهی تغییر در یکی از این‌ها سبب می‌شود نوع موسیقی هم متغیرکند

سراج

او همچنین مسائل اجتماعی سال گذشته را یکی دیگر از دلایل کم‌کاری استادان موسیقی سنتی دانست و افزود: «مردم روحیه استقبال از کنسرت را نداشتند.»

اما مهم‌ترین دلیلی که سراج برشمرد ماجرای پیچیده و سخت اخذ مجوز برای برگزاری کنسرت بود.

او در این باره گفت: «وقتی مراجعه می‌کنیم برای مجوز کنسرت، می‌گویند 20 روز دیگر مراجعه کنید برای گرفتن جواب. یعنی اگر خود ارشاد نخواهد این برنامه‌ریزی را انجام دهد، به راحتی می‌تواند با ایجاد موانع صوری و اداری این برنامه را به صورت غیرمستقیم لغو کند. من حس می‌کنم این یک جریان هدایت شده بوده چون یکباره دیدم کنسرت‌های متعدد پاپ در کشور برگزار شد و تبلیغ‌های خیلی زیادی هم شد و حتی وقتی سوال کردم شنیدم بعضی از این کنسرت‌ها با استقبال زیادی هم مواجه نشدند. یعنی تبلیغات خیلی فراتر از استقبال بود.»

یکی از حاضران در جلسه معتقد بود غیبت بزرگان موسیقی سنتی باعث حضور گسترده گروه‌های پاپ بوده است و ارشاد برای کمرنگ کردن غیبت این افراد میدان را برای حضور گروه‌های جوان پاپ باز گذاشته است.

سراج در این باره گفت: «همین نکته، موضوع مهمی است که باید ریشه‌یابی شود. این که موزیسین‌های سنتی کنار رفته‌اند یا کنار گذاشته شدند. ببینید فرهنگ همیشه کار خودش را می‌کند. مثلا امکان دارد شما امروز شعری در زمینه اعتراض نشنوید. اما شاعر که بی‌کار نمی‌نشیند مطلبش را می‌نویسد و کتابش روزی چاپ می‌شود و جزئی از تاریخ می‌شود. یعنی فرهنگ همیشه تاریخ‌سازی می‌کند، موسیقی هم همینطور است. امکان دارد شما امروز چیزی نشنوید، ولی دو روز دیگر، پنج سال دیگر، 10 سال دیگر شما یک آلبومی به دستتان می‌رسد که مورد استقبال قرار می‌گیرد و ماندگار می‌شود.»


تنظیم از گروه هنر تبیان