حاجی! معرفتت کو؟
در بحارالانوار، جلدِ 46 ماجرای جالبی آمده که کاملا روشن می کند منظور از زیارت کعبه چیست.
روزی قتاده بن دعامه از مفسران و دانشمندان معروف اهل تسنن، نزد امام باقر(علیه السلام) آمده حضرت فرمود: شنیده ام قرآن را تفسیر می کنی؟
عرض کرد: آری!
فرمود: قرآن را با علم تفسیر می کنید یا با جهل؟
عرض کرد: با علم!
امام فرمود: اگر چنین است، تو دانشمندی هستی که باید به تو مراجعه کرد، اکنون من از تو می پرسم اینکه در آیه 18 سوره سبا آمده: «قریه هایی قرار دادیم با فاصله کوتاه و سیر و سفری معین و آنها را گفتیم که در این شهرهای نزدیک به هم، شبان و روزان با ایمنی کامل مسافرت کنید» یعنی چه؟
قتاده گفت: منظور کسی است که با توشه و مرکب و درآمد حلال از خانه خود به عزم این خانه (کعبه) حرکت می کند. (چنین کسی ) در ایمنی به سر خواهد برد تا به وطن خود باز گردد.
امام پرسید: قتاده! آیا غیر از این است که گاهی کسی از خانه خود با زاد و راحله و کرایه حلال به عزم کعبه حرکت می کند اما در راه دچار دزدان می شود و حتی ممکن است به او صدمه ای بزنند که موجب هلاکتش شود؟
جواب داد: آری چنین است.
امام فرمود: وای بر تو قتاده! اگر تو قرآن را با رای خود تفسیر کنی، دیگران را که مرید تواند و از تو حرف می شنوند هلاک کرده ای و خود هم هلاک شده ای و اگر این تفسیر را از دیگران گرفته ای (باز) هلاک کرده ای و هلاک شده ای! منظور خدا در این آیه کسی است که با زاد و راحله و کرایه حلال از خانه خود به قصد این خانه حرکت می کند، در حالی که نسبت به حق ما (ولایت) معرفت دارد و دلش با ماست. خداوند در این باره از زبان ابراهیم (ع) در آیه 37 سوره ابراهیم می گوید: «فَاجعَل اَفئِدةً مِنَ النّاسِ تَهوی اِلَیهِم؛ خدایا! تو دل های مردمان را به سوی آنها مایل گردان». به خدا سوگند، دعوت ابراهیم ما هستیم نه کعبه! وگرنه می فرمود: «الیه» (اشاره دارد به ضمیر الیهم) .
قتاده! آنکه از صمیم قلب ما را با بخواهد حجش مقبول است وگرنه، نه! قتاده! اگر کسی ولایت ما را قبول داشت، از عذاب جهنم ایمن است.*
*آیه، ضمیمه قرآنی همشهری جوان
