آینده انسان در فضا

جایگاه امروز بشر در فضا.

امروز بیش از پنجاه سال از پرتاب نخستین ماهواره بشر به فضا توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق می‌گذرد. اسپوتنیک-1 رقابتی بزرگ را برای تصاحب افتخار فتح اولینها در فضا آغاز نمود که تا همین چند سال پیش ادامه داشت. امروز اما همکاریهای گسترده فضایی در راه ساخت ایستگاه بین‌المللی فضایی و سفر مجدد بشر به ماه چهره فعالیتهای فضایی را علمی‌تر و دوستانه‌تر نموده است. این تصویر که در تابستان سال 2007 برداشته شده است، ایستگاه بین‌المللی فضایی نیمه کاره‌ای را نشان می‌دهد که شانزده کشور دنیا شامل ایالات متحده، روسیه، کانادا، ژاپن و برخی از اعضای اتحادیه اروپا به سختی تلاش می‌کنند که عملیات ساخت آن را تا پایان سال 2010 تمام کنند.

وقتی خانه فضایی بشر کامل شود.

این تصویر که با کمک کامپیوتر تهیه شده است، ایستگاه بین‌المللی فضایی را پس از پایان عملیات ساخت نشان می‌دهد. جایی برای اقامت و کار شش فضانورد و تعدادی آزمایشگاه خودکار. این خانه فضایی قرار است راه‌گشای فعالیتهای فضایی آینده بشر بوده و حرکت در مسیر پیش رو را تسهیل نماید. در ماه‌های انتهایی سال 2010، زمانی که امید می‌رود ایستگاه بین‌المللی فضایی کاملاً ساخته شود، آخرین شاتل فضایی پس از حدود 30 سال از آغاز این پروژه عظیم فضایی، بازنشسته خواهد شد.

ملاقات با فضاپیماهای جدید.

پس از بازنشستگی شاتلهای فضایی، ناسا تصمیم دارد از کپسولهای فضایی سایوز روسی و یا دیگر سفینه های فضایی بخش خصوصی استفاده کند. اما همزمان مهندسان ناسا روی کپسول فضایی سرنشین‌دار اُوریون که قرار است بر دوش راکتهای فضایی آرس-1 راه فضا را در پیش گیرند نیز کار می‌کنند. اجرای این طرح برای سال 2015 برنامه‌ریزی شده است. شاتلهای فضایی خدمات زیادی به فعالیتهای فضایی بشر نموده‌اند اما بیشترین تلفات انسانی را نیز موجب شده‌اند.

مسافربرهای شخصی در راه ایستگاه بین‌المللی فضایی.

سایوز و پروگرس روسها، اُوریون ناسا و ناو باربری ای‌تی‌وی آژانس فضایی اروپا، تنها فضاپیماهایی نیستند که قرار است در اردوکشی انسان به ورای لایه نازک جو زمین مورد استفاده قرار گیرند. برخی از شرکتهای خصوصی، مخصوصاً آنهایی که قراردادهایی با ناسا دارند، سرگرم طراحی، ساخت و توسعه کپسولهای فضایی خود برای سفر به ایستگاه بین‌المللی فضایی هستند. در این تصویر خیالی کپسول فضایی دراگون از شرکت اسپیس ایکس، پهلو گرفته در بندرگاه فضایی بین‌المللی دیده می‌شود.

تجارتخانه‌هایی در فضا.

مرگ روزی به سراغ همه خواهد آمد. ایستگاه بین‌المللی فضایی نیز از این سرنوشت محتوم در امان نیست. پیش‌بینی می‌شود که علاقه‌مندان به بزرگترین سازه بشری در فضا باید بین سالهای 2014 تا 2020 خود را برای گریستن در غم از دست دادن ایستگاه بین‌المللی فضایی آماده کنند. اما از همین حالا شرکت بیگلو آیرواسپیس خود را برای جشن تولد اولین ایستگاه فضایی بخش خصوصی آماده می‌کند. تصویر نشان داده شده در فوق، تصورات طراحان خلاق این شرکت لاس‌وگاسی است از عمارتی در فضا که شامل هتل فضایی و آزمایشگاه‌های پژوهشی خواهد بود

ماه، مقصد بعدی بشر در فضا.

ناسا امیدوار است که بتواند مشارکت بین‌المللی لازم برای بازگشت بشر به ماه را جلب نماید. برنامه‌ریزیها برای سفر به ماه تا قبل از سال 2020 میلادی است. کپسول فضایی اُوریون و ماه نشین جدیدی که هر دو در دست طراحی و بررسی اولیه قرار دارند، قرار است نخستین پژوهشگران قرن جدید را پس از حدود 50 سال دوباره بر سطح تنها قمر سیاره زمین فرود آورند. راکت در دست توسعه آرس-5 قرار است کپسول فضایی حامل فضانوردان، تجهیزات و آذوقه لازم را به سمت ماه پرتاب کند.

اقامت در ماه.

برخلاف برنامه سفر به ماه آپولو، این بار قرار است بشر در سطح ماه اقامتگاهی دائمی برای خود بسازد. به این طریق اولین ایستگاه عملیاتی و تحقیقاتی بشر در منظومه شمسی و در جایی غیر از زمین زمینه‌ساز پیشرفتهای زیادی خواهد شد. نتایج اقامت در سرزمین دیگری غیر از زمین برای کوچ بزرگ بشر به سیاره‌های مسکونی شده آینده مورد استفاده قرار خواهند گرفت. از این گذشته جاذبه اندک ماه، عدم وجود اتمسفر و وجود منابع معدنی در دل تنها قمر زمین باعث خواهد شد که بشر قادر به ارسال فضاپیماهایی بزرگتر تهیه شده از مواد موجود در ماه به سمت مقصد بعدی فضایی خود باشد.

دنیاهای اعجاب انگیز جدید.

با وجود اینکه کاوشگرهای رباتیک بشر تا امروز ماه، مریخ و سایر سیارات منظومه شمسی را بررسی و کنکاش کرده‌اند، هنوز هم دنیاهای ناشناخته فراوانی وجود دارد که ذهن کنجکاو آدمی را به خود مشغول داشته است. یکی از این مکانهای جذاب، دریاهای احتمالی زیر پوسته یخی قمر منجمد مشتری، اروپا است. کاوشگران فضایی آینده مانند هات بات،آنچه در تصویر مشاهده می‌کنید، قادر خواهند بود با مشعلهای خود، سطح یخ زده اروپا را ذوب کرده و به پژوهش در اعماق اقیانوسهای زیرین بپردازند.

زندگی در خارج از گهواره.

فضانوردان ساکن ایستگاه بین‌المللی فضایی تا خانه خود تنها یک روز فاصله دارند. اما بر خلاف آنها فضانوردان آینده‌ای که راهی زندگی در ماه، مریخ و حتی شاید فراتر از آن خواهند شد، ماه‌ها و یا شاید سالها راه برای بازگشت به خانه در پیش روی دارند. بنابراین آنها مجبورند با برپایی مزارع فضایی، غذا و همچنین بخشی از اکسیژن مورد نیاز خود را تأمین نمایند. همچنین آنها باید صفحات خورشیدی زیادی، احتمالاً با استفاده از مصالح محلی، ساخته و انرژی الکتریکی خود را از این طریق تولید نمایند. در ضمن اقامتگاه‌های فضایی باید در نزدیکی مکانهایی مستقر گردد که توده های بزرگی از یخ آب را دارا باشد. فضانوردان باید با حفاری این معادن یخی، آب مصرفی مورد نیاز خود را استخراج کنند.

مسکونی سازی مریخ.

هرچند امروزه کاوشگران رباتیکی زیادی مریخ را از مدار و یا از سطح وجب به وجب بررسی و مطالعه می‌کنند، اما آرزوی همیشگی بشر برای قدم گذاشتن بر سرزمینهای جدید موتور محرک برنامه‌های فضایی آینده به منظور سفر انسان به سیاره سرخ‌فام بهرام خواهد بود. حدس زده می‌شود تا چند دهه آینده نخستین انسانها قدم بر سطح خشن سیاره مریخ گذاشته و تحقیقات میدانی خود را در این سیاره آغاز نمایند. به منظور مسکونی‌سازی مریخ، فضانوردان مریخ‌نشین باید دست در دست رباتهای مدارگرد و مریخ نوردان خودکار، کار و تلاش کنند تا مقدمات کوچ احتمالی و بزرگ بشر به آن سیاره فراهم شود.

گیتی در انتظار بشر.

قطعاً پنجاه سال آینده برای دانشمندان و پژوهشگران فضایی سرشار از مسائل، مشکلات، پیروزیها، ناکامیها و خبرهای تکان‌دهنده بسیاری خواهد بود. اما می‌توان با اطمینان گفت که ارتقاء سطح دانش و فناوری فضایی بشر در این پنجاه سال پیش رو به حدی خواهد بود که انسان چشم به سفرهایی ورای مرزهای منظومه شمسی داشته باشد. جهان در انتظار کشف شدن است، ذهن جستجوگر و اراده ای قوی لازم دارد تا ناشناخته‌های امروزی به شناخته‌های فردا تبدیل شوند.

شهرام یزدان‌پناه_ پژوهشگر علوم و فناوری فضایی

منبع: spacescience.ir

تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر