جایگاه مطالعه‏ی غیردرسی در آموزش‏و پرورش

اشاره

فرهنگ مطالعه و کتاب‏خوانی باید به عنوان یک ارزش پایدار و زیربنایی، در جامعه نهادینه شود. مطالعه و کتاب‏خوانی امری کاملاً اکتسابی است که آن را باید آموخت و آموزش داد. بنابراین، باید فرزندان و دانش‏آموزانمان را از کودکی به مطالعه عادت دهیم.

باید جایگاه و نقش کتاب و مطالعه در نظام آموزشی ما، برنامه‏ریزی و تبیین شود که آیا نظام آموزشی ما به حافظه، نقل قول، تحمیل اندیشه‏ها و به‏طور کلی به کتاب‏های درسی تکیه دارد یا به گفت‏وگو، مشارکت، تحقیق، پرسشگری، مطالعه و خلاقیت؟ آیا در فرایند یادگیری، دانش‏آموز منفعل است و تنها منابع یادگیری‏اش معلم و کتاب‏های درسی است یا مشارکت فعال و جدی دارد و کنار کتاب‏های درسی، از سایر منابع یادگیری نیز بهره‏مند می‏شود؟ بحث کتاب و کتاب‏خوانی در درون نظام آموزشی ما باید به عنوان یک نیاز اساسی آموزشی تلقی شود تا دانش‏آموزانمان در راستای مطالب درسی و برای درک بهتر آن، از کتاب‏های غیردرسی بهره‏مند شوند و با جدیت و پشتکار و تحقیق و جست‏وجوی مداوم، به یادگیری مطلوب‏تری دست یابند. مطالعات تکمیلی در کنار مطالب درسی، دانش4آموز را قادر می‏کند تا هم در فهم و درک مطالب درسی پیشرفت کند و هم در خلاقیت و آفرینش. این مقاله به جایگاه اساسی ((مطالعه‏ی غیردرسی)) و راهکارهای استفاده‏ی مطلوب از آن اشاره دارد.

مطالعه‏ی غیردرسی

عادت به مطالعه و کتاب‏خوانی از خانه شروع می‏شود و در مدرسه استمرار می‏یابد.

خانه و مدرسه مکمل یکدیگرند؛ بی‏تفاوتی یکی باعث ضایع شدن فعالیت‏های دیگری می‏شود. وقتی خانواده‏ای به هر علتی نتواند عادت به مطالعه و کتاب‏خوانی را در فرزند خود ایجاد کند، وظیفه‏ی معلم به مراتب سنگین‏تر می‏شود. ((یکی از مشکلات ما، عادت نداشتن دانش‏آموزان به مطالعه است. باید حرکتی انجام شود تا میل و رغبت به مطالعه در دانش‏آموزان  به وجود بیاید و این کار باید هم در محیط خانه و هم در محیط مدرسه انجام شود. اولین کسانی که می‏توانند عادت مطالعه را در دانش‏آموزان تقویت کنند والدین هستند که با کتاب‏خوانی، قصه‏گویی، خواندن شعر و این نوع کارها می‏توانند فرزندان خود را به مطالعه تشویق کنند. محیط مدرسه و محیط اجتماعی ما نیز باید مشوق دانش‏آموزان در امر مطالعه باشد، یعنی دانش‏آموز احساس کند که جامعه به مطالعه و کتاب‏خوانی ارزش می‏دهد. متأسفانه در حال حاضر بسیاری از والدین، دانش‏آموزان را از مطالعه‏ی کتاب‏های غیردرسی باز می‏دارند و در محیط مدرسه هم مطالعه‏ی کتاب‏های غیردرسی در موفقیت و پیشرفت و قبولی دانش‏آموزان نقشی ندارد.))

بنابراین لازم است دانش‏آموزان و اولیای آنان را توجه کنیم تا نگرش مثبتی به مطالعه‏ی غیردرسی داشته باشند. به آنان بگوییم که مطالعه‏ی غیردرسی به معنی مطالعه‏ی هر کتابی نیست. عقل و منطق حکم می‏کند که ما مجاز نیستیم هر کتابی را بخوانیم. عمر انسان کوتاه و فرصت‏ها گذرنده و کتاب‏ها بی‏شمارند. اگر انسان هر کتابی را که به دستش رسید، باز کند و بخواند، برایش مفید  و ثمربخش نیست. ما باید چگونه خواندن و چه خواندن را به دانش‏آموزانمان آموزش دهیم تا هنر کتاب خواندن و هنر هر کتابی نخواندن را بیاموزند. مطالعه‏ی غیردرسی باید براساس درون‏مایه‏ی دروس برای تعمیق یادگیری در زمینه‏های آموزش‏وپرورش انجام شود. مطالعه‏ی غیردرسی، برای جبران کاستی‏ها و کمبودهای کتاب‏های درسی و مکمل برنامه‏های درسی و آموزشی دانش‏آموز است. تجربه‏گرایان ( پراگماتیست‏ها ) بر این عقیده‏اند که فرایند آموزش‏و پرورش به کلاس درس و فعالیت‏های کتاب‏های درسی محدود نمی‏شود. مطالعه‏ی غیردرسی باعث پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان می‏شود، زیرا سطح تفکر آنان را بالا می‏برد و ذهنشان را فعال‏تر و پویاتر می‏کند. در چنین صورتی، امکان یادگیری درس‏ها برایشان بهتر فراهم می‏شود.

منتظر ادامه مطلب باشید....

منبع:رشد تکنولوژی آموزشی دی 1388