پاکدامنی یا ثروت؟!
تنگدستى و پاكدامنى یا ثروت و زشتكارى
قال امیرالمومنین علی(علیهالسلام)
«و الحرفته مع العفته خیر من الغنى مع الفجور(1)؛ كارگرى، همواره با پاكدامنى، بهتر از داشتن ثروتى است كه با گناهكارى به دست آمده باشد.
شرح حدیث:
بسیارى از ثروتمندان هستند، كه به خاطر داشتن مال و دارایى فراوان، ظاهرا همه گونه وسایل راحت و آسایش را در اختیار دارند. اما در حقیقت، آنها، نه تنها آسوده و راحت نیستند، و نه تنها در خوشى و خوشبختى به سر نمىبرد، بلكه روز و شب خود را، با رنج و اضطراب مىگذرانند، و عمرشان در دلهره و نگرانى طى میشود. زیرا بیشتر ثروتمندان، مال و دارایى خود را، از راه هاى حرام و آلوده به گناه، به دست آوردهاند.
امام علی(علیهالسلام)، در جایى دیگر فرموده است: "هر جا ثروتى هنگفت انباشته شده باشد، حتما در كنار آن، حق پایمال شده گروهى از محرومان جامعه، دفن شده است." معنى این سخن آن است كه: كمتر ممكن است ثروتى پیدا شود كه تمام آن، از راه حلال بدست آمده باشد. بیشتر كسانى كه به ثروتهاى هنگفت مىرسند، حق مردم محروم و مستضعف را پایمال كرده و مال دیگران را خوردهاند یعنى از راههایى مانند دزدى، كم فروشی، گران فروشی، احتكار (انباركردن و مخفى كردن اجناس مورد نیاز مردم، و به وجود آوردن قحطى، و سپس فروختن آن اجناس به چند برابر قیمت)، یا خوردن مال افراد ضعیف، بیوه زنان، یتیمان و امثال آنها، و خیانت كردن به افراد ملت، به مال و دارایى رسیدهاند.
چنین ثروتى، كه از راه هاى ناپاك و نادرست به دست آمده، آلوده به گناه است و كسى كه چنین ثروتى دارد، اگر هم در ظاهر، راحت و آسوده زندگى مىكند، در باطن، آرامش و آسایش ندارد و تمام ساعات روز و شبش، در وحشت و اضطراب مىگذرد. از یك طرف، ترس از خدا، و حساب و كتاب روز قیامت او را مىترساند و آرامشش را به هم میزند، و از طرف دیگر، دائما وحشت آن را دارد، كه مبادا مردم محروم و ستمدیده، راز دزدى و مال مردم خورى و خیانت او را بفهمند، و براى گرفتن حق خود، بر سرش بتازند و حكم عدالت اسلامى را، دربارهاش اجرا كنند.
اما كسى كه كار كم در آمدى دارد، ولى با تقوا و پاكدامنى آن را انجام میدهد، و به خیانت و ظلم آلوده نمىشود، دل
راحت و فكر آسوده دارد، چنین كسى، چون درآمدش حلال و پاك است، حقى را پایمال نكرده و مال كسى را نخورده است، كمترین نگرانى و دلهره و وحشتى هم ندارد. اگر سفرهاش رنگین نیست ولى در عوض با وجدان پاك كابوسهاى وحشتآور و سبكبار بیدار مىشود، و خوشبختى واقعى را با تمام و جودش حس میكند.
بخاطر همین است كه امام نیز، كار كم درآمد، ولى همواره با پاكدامنى را از ثروتى كه همواره با گناه باشد، بهتر شمردهاند.
1- نهج البلاغه، نامه/31 .
پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هئیت تحریریه بنیاد نهجالبلاغه