طبیعت از نگاه رسول خدا(صلی الله علیه و آله)

در فتح مکه، هنگام آمدن از مدینه به مکه، در کنار آبی سگ ماده ای را دید که عوعو می کرد و به بچه هایش شیر می داد. به یکی از یارانش دستور داد که در برابر آن سگ بنشیند تا کسی از سپاهیان اسلام معترض سگ و بچه هایش نشود. روزی از کنار الاغی گذاشت که صورتش را داغ کرده بودند، فرمود: «آفریدگار، لعنت کند کسی را که این حیوان را داغ کرده است. » هم چنین هر کسی که اعضای حیوان را ببرد، نفرین کرده است. و از سوار شدن سه نفر بر یک مرکب نهی فرمود.

فرمود: «مردی از راهی می گذشت. تشنه شد. چاهی یافت. وارد آن شد و آب نوشید وقتی بیرون آمد، سگی را دید که (از تشنگی) له له می زد و خاک (مرطوب) را می خورد. با خویش گفت: او هم مثل من تشنه است! دوباره وارد چاه شد. کفشش را از آب پر کرد، آن را به دندان گرفت و از چاه بیرون آمد و سگ را سیراب کرد. خداوند نیز از وی سپاسگذاری کرد.» پرسیدند: مگر سیراب کردن چارپایان نیز پاداش دارد؟ فرمود: «سیراب کردن هر تشنه ای پاداش دارد.»

در روایتی دیگر فرمود: «سپاسگذاری خدا از آن مرد آن بود که وی را وارد بهشت کرد(10)» «خداوند خجسته و والا، نرم خویی را دوست دارد و به آن کمک می کند؛ پس هر گاه سوار چارپایان گرسنه شدید،... اگر زمین (محل عبور شما) بی گیاه است، با سرعت از آن بگذرید؛ و اگر سرسبز است، بایستید»

«چارپا بر صاحبش حقوقی دارد: هنگامی که فرود می آید، ابتدا او را علف بدهد؛ از آبی می- گذرد، آب را بر او عرضه کند؛ بر صورتش نزند؛ چرا که او هم خدایش را به پاکی یاد می کند؛ جز در راه خدا، وقتی حیوان متوقف است، بر پشتش ننشیند؛ بیش از توانش بر او باور نکند؛ بیش از قدرتش او را ندواند.»

پیامبر، روزی شتر ماده ای را دید که ایستاده و بر پشتش بار بود. فرمود: «صاحبش کجاست؟ خود را برای بازخواست در قیامت مهیا کند.» از این که عضوی از حیوان را آتش بزنند نهی می فرمود

مردمان را از کشتن مورچه، زنبور عسل، شانه به سر و صرد باز می داشت.

پشت چار پایان را جای نشستن خود (برای گفت و گو) قرار ندهید؛ چه بسیار مرکبی که از سوار خود بهتر و به پروردگار، مطیع تر است و بیشتر ذکر خداوند می گوید.

بارها را در انتهای کمر و پشت حیوان قرار دهید؛ زیرا دستان حیوان آویزان است و دو پای او محکم.

اجازه نمی داد برای کشتن حیوانی، او را به جایی ببندند و سنگبارش کنند. اجازه نمی داد برای کشتن حیوان، او را به جایی مرتفعی پرتاب کنند. کشتن حیوان با چیزی غیر از آهن را اجازه نمی داد. خوش نمی داشت حیوان شیرده او حامله را بی ضرورت سر ببرند.

دستور دادت بود پیش از جان دادن کامل و آرام گرفتن حیوان حلال گوشتی که ذبح شده است، سرش را یکباره قطع نکنند و پوستش را نکنند.

از همین رو است که فقیهان شیعه بی هیچ اختلافی فتوا به وجوب تغذیه حیواناتی داده اند که انسان در اختیار دارد. کرم ابریشم و زنبور عسل نیز در زمره آن ها قرار دارد؛ چه آن حیوانات هلال گوشت باشند و چه حرام گوشت و چه انسان ها از آن ها نفعی ببرند و چه نبرند. آری، غذا دادن به حیواناتی که در اختیار ماست، واجب است.

خیر، تا روز رستاخیز در پیشانی اسب است. می فرمود: «کسی که جو را برای اسبش پاکیزه سازد و سپس آن را به حیوان بخوراند، پروردگار برای هر دانه جو، پاداشی برای او می- نویسد. یال اسب را نچینید؛ زیرا اسب با یال خود گرم می شود. خداوند لعنت کند کسی را که یال اسب را بکند یا بچیند.»

چلچله:

درباره چلچه نیک اندیشی کنید؛ چرا که او مأنوس ترین پرنده به انسان است. از آشیانه سازی چلچله در خانه هایتان جلوگیری نکنید.

حضرت در خانه اش خروس سپیدی نگه می داشت. می فرمود «به خروس دشنام ندهید که بیدارگر نماز است. » به جنگ انداختن خروس ها را حرام شمرد.

می فرمود: (شب معراج) «وارد بهشت شدم، صاحب سگی را دیدم که حیوان را سیراب کرده بود. زن بدکاره ای را بخشیدند؛ زیرا از کنار سگی گذشت که کناره چاه آب از تشنگی له له می زد. سگ، در آستانه مردن بود. زن کفش را درآورد و آن را به روسری اش بست و با آن آب از چاه برآورد (و. به سگ داد) و به خاطر همین بخشیده شد. هرگز عضوهای جانداری را نبرید؛ گرچه آن حیوان سگی درنده باشد».

شتر:

شتر، مایه ارجمندی صاحبان خویش است. مردی در حضور ایشان شتر ماده ای را دوشید. پیامبر به او فرمود: «مقداری شیر (در پستان شتر برای فرزندش) بگذارد. »

هماره از دیدن کبوتر سرخ، لذت می برد. در خانه اش جفتی کبوتر قرمز بود. نگه داشتن کبوتر و گرامی داشتن آن را مستحب شمرد. مردی به نزد او آمد و از تنهایی حضرت فرمان داد برای خودش جفتی کبوتر تهیه کند.

گاو:

پس از گوسفند داری، گاو دارای را بهترین ثروت اعلام کرد. نگهداری گاو در منزل را مستحب و برکت شمرد.

(در شب معراج) «صاحب گربه ای را در دوزخ دیدم، که گوشت های پس و پیش او را می- کندند. او زنی بود که گربه ای را جایی بسته بود، نه به او غذا می داد و نه رهایش می کرد تا گربه برای سیر کردن شکمش از حشرات و دیگر خزندگان زمین بهره گیرد» می فرمود: «گربه را گرامی بدارید! او از جانوارانی است که دور و بر شما پرسه می زند.»

از امام علی(علیه السلام) نقل شده است: «هنگامی که پیامبر مشغول وضو گرفتن بود، گربه ای خانگی به او پناه آورد. حضرت دریافت او تشنه است. کاسها را کج کرد و گربه از آن نوشید. از باقی مانده آب وضو گرفت.

کسی که بیهوده گنجشکی را بکشد، (این پرنده) روز قیامت جیغ کشان نزد آفریدگار خواهد آمد و می گوید: خداوندگار! این فرد مرا بیهوده کشت، از کشتن من سودی هم نبرد و زنده ام نگذاشت تا از حشرات زمین تغذیه کنم (پس او را کیفر ده).

بر شما باد به گوسفندداری و کشاورزی. پس از کشاورزی، بهترین ثروت را گوسفند داری اعلام کرد. بهترین ثروت را گوسفند داری شمرد. می فرمود: «گوسفند، روغنش گذران زندگی و پشمش جامه است. یک گوسفند یک برکت، دو گوسفند دو برکت و سه گوسفند سود است. نگهداری گوسفند شیرده در خانه و گرامی داشتن آن را مستحب شمرد. »

نگهداری گوسفند در خانه، هفتاد در بینوایی را می بندد. می فرمود: «آب بینی گوسفندان را از صورت شان پاک کنید. آغل آن ها را پاکیزه نمایید.»

روزی مردی را دید که گوسفندی را خوابانده و کاردش را تیز می کرد به او فرمود: «می خواهی او را دوبار بکشی؟ چرا پیش از خواباندنش کارد را تیز نکرده ای؟»

روزی از جایی می گذشت. دید گروهی مرغی را جایی بسته اند و از هر سو به سمتش تیر یا سنگ پرتاب می کنند. پرسید: «آن ها چه کسانی هستند؟ خدای شان لعنت کند.»

نگهداری مرغ را مستحب دانست. می فرمود: «حیوانات اهلی زیادی در خانه نگهدارید؛ زیرا با بودن حیوانات اهلی شیاطین، کودکانتان را آزار نمی رسانند.» و این گونه نقش سرگرمی های مفید را در پر کردن اوقات فراغت فرزندان یادآوری می کرد. مرغ در خانه، باعث برکت است.

درختکاری و باغداری:

آب پاشی به ریشه های درخت، هنگام کاشتن و پیش از ریختن خاک را مستحب می- شمرد. اگر قیامت دارد برپا می شود و در دست یکی از شما نهالی هست، اگر فرصت آن را دارد، باید آن را بکارد.

ابی سعید خدری از ایشان نقل کرده است: کسی که درخت طلحه یا سدری را آب دهد، گویا دین باور تشنه ای را سیراب کرده است. هیچ مسلمانی درختی نمی کارد که انسان، چارپا یا پرنده ای از آن بخورد، جز آن که برایش در روز رستاخیز صدقه محسوب می شود.

درختان استوار و بلند خرما که در گل می رویند و درختانی که در بیابان های خشک و تفتیده میوه می دهند، بهترین ثروتند. بهترین دارایی، ردیف های طولانی، زیبا و منظم خرما و درختان میوه دار است. پس از کشاورزی و دامداری، نخلداری را بهترین ثروت اعلام کرد و فرمود: نخل، خوب چیزی است. کسی که آن را بفروشد، پولش بسان مشتی خاکستر بر قله ای رفیع در روزی طوفانی است؛ مگر آن که نخلی دیگر بکارد یا بخرد. حضرت هسته خرما را مرطوب می کرد و می کاشت.

برترین رستنیها را گل سرخ و بنفشه می دانست و می فرمود: «بوی آسه، عطر حورالعین است و فرشتگان بوی گل سرخ می دهند.» می فرمود: «کسی که می خواهد بوی خوش مرا استشمام کند، گل سرخ ببوید. » می فرمود: «هر گاه به یکی از شما گلی دادند، آن را ببویید و بر چشمانتان گذارید، که آن از بهشت است. و هر گاه به شما گلی هدیه دادند، آن را رد نکنید. امام علی(علیه السلام) می فرماید: «رسول گرامی با دو دستش به من گل سرخ هدیه داد، چون آن را به بینی ام نزدیک کردم، حضرت فرمود: آگاه باش که بعد از آسه، گل سرخ، سرور گلهای بهشتی است.» بر شما باید به مرزنگوش، آن را ببویید که برای گرفتگی بینی خوب است.

منبع: ماهنامه علمی، فرهنگی، خبری معارف / آذر1385/ شماره 41 ، حسین سیدی