تغذیه در بیماری لوپوس

لوپوس سیستمیک اریتماتوز ( SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS ) یك بیماری خود ایمنی مزمن است كه اندام های مختلفی مانندپوست، مفاصل ، رگ های خونی ، قلب ، ریه ، مغز و كلیه را درگیر می‌كند.

مزمن بودن این بیماری به معنای ادامه یافتن آن برای مدت طولانی است. معنای خود ایمنی نیز اشاره به شرایطی دارد كه در آن سیستم ایمنی بدن به جای حفاظت بدن در برابر باكتری ها و ویروس ها، به بافت خود بدن حمله می‌كند.

استفاده از نام " لوپوس سیستمیک اریتماتوز " به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد. واژه " سیستمیک " درگیر شدن اندام های مختلف بدن در این بیماری را نشان می دهد ( مطابق با تصویر پایین ). واژه " لوپوس" از یك كلمه لاتین مشتق شده است كه به معنی " گرگ " می‌باشد؛ چون در این بیماری ضایعات پوستی مشخصی در صورت بیمار به وجود می‌آید كه به شكل بال پروانه است و نمایی شبیه گرگ به فرد می‌دهد. واژه " اریتماتوز" در زبان یونانی به معنی سرخ رنگ است كه به تظاهرات پوستی قرمز رنگ بیماری دلالت دارد.

تغذیه مناسب بخش مهمی از درمان بیماری لوپوس را تشکیل می دهد. یک رژیم غذایی متعادل، مواد غذایی لازم برای انجام اعمال طبیعی بدن را فراهم می کند. هر چند که توصیه غذایی خاصی برای این بیماران وجود ندارد، ولی برخی مشکلات مربوط به تغذیه ای وجود دارد که بهتر است از آنها مطلع باشید.

اگر هر کدام از این موارد، تبدیل به یک مشکل برای شما شد، با پزشک معالج خود در میان بگذارید.

او اطلاعات بیشتری در رابطه با این بیماری در اختیار شما قرار می دهد و راهنمایی های لازم را به شما ارائه می دهد و در صورت لزوم شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع خواهد داد.

مشکلات سلامتی وابسته به تغذیه :

1- کاهش وزن یا کمبود اشتها

این مسئله ممکن است در اثر خود بیماری یا برخی داروهای مصرفی باشد که باعث ناراحتی معده یا زخم دهان می شوند.

پزشک معالج میزان کاهش وزن شما را بررسی کرده و برای جلوگیری از کاهش بیشتر وزن ، شما را راهنمایی خواهد کرد که تغییرات لازم را در رژیم غذایی خود بدهید.

2- اضافه شدن وزن

این مشکل در افرادی وجود دارد که داروهای کورتیکوستروئیدها را مصرف می کنند. این داروها اشتها را افزایش می دهند و بطور ناخواسته باعث افزایش وزن می شوند، مگر اینکه در خوردن خود دقت کنید و پرخوری نکنید.

پزشک می تواند با ارزیابی مقدار غذایتان و ارائه یک برنامه مناسب، اضافه وزن شما را کنترل کرده و باعث کاهش اضافه وزن شما شود. این برنامه شامل رژیم غذایی کم چرب، انجام ورزش و تغییرات رفتاری است.

یک متخصص تغذیه با توجه به غذاهای مورد علاقه شما و الگوی غذایی تان می تواند یک رژیم غذایی مناسب برای شما تنظیم کند که توسط آن نیازهای غذایی تان را تامین کنید.

3- مصرف داروها

بعضی داروها باعث ناراحتی های گوارشی مثل سوزش معده، تهوع ، استفراغ و پیدایش زخم های دردناک در دهان می شوند.

اگر دچار چنین علائمی شدید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید ، زیرا بسیاری از این عوارض بستگی به چگونگی مصرف دارو و زمان آن دارد و با تغییر مقدار دوز دارو یا زمان مصرف آن می توان این عوارض جانبی را کاهش داد یا حتی از بین برد. در بعضی موارد هم پزشک نوع دارو را عوض می کند.

بسیاری از داروها می توانند همراه با غذا مصرف شوند که در این صورت عوارض جانبی آنها هم کمتر است. اگر مشکل زخم دهان را دارید ، باید داروهایی را که به شکل مایع هستند مصرف کنید. همچنین استفاده از داروهای بی حس کننده برای دهان، در هنگام بروز زخم دهان می تواند میزان درد را کاهش داده و بلعیدن مواد غذایی را آسان تر کند.

4- پوکی استخوان

در این بیماری توده استخوانی بدن کاهش یافته و استخوان به راحتی می شکند. هر چند که این بیماری بیشتر در افراد سالمند و زنان یائسه وجود دارد، ولی بروز آن در افرادی که برای مدت طولانی از داروهای کورتیکوستروئیدها استفاده می کنند، نیز زیاد است.

پزشک نوع داروهای مصرفی ، نحوه درمان ، رژیم غذایی و سایر عوامل خطر شما را بررسی می کند. ممکن است میزان توده استخوان شما اندازه گیری شود. توصیه های غذایی لازم برای پیشگیری یا کاهش عوارض این بیماری شاملیک رژیم غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D بالاست که کلسیم 1000 تا 1500 میلی گرم در روز و ویتامین D 100 تا 500 میلی گرم در روز توصیه می شود.اگر مقدار کلسیم غذا کافی نباشد، مکمل کلسیم نیز توصیه می شود. همچنین انجام ورزش هایی متناسب با وضعیت شما در کنار رژیم غذایی توصیه می شود.

5- دیابت ناشی از استروئیدها

دیابت نوعی بیماری است که در این وضعیت بدن قادر به تولید انسولین کافی برای حفظ قند خون در سطح طبیعی نمی باشد، در نتیجه میزان قند خون افزایش می یابد. مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها باعث بروز دیابت می شود کهبایستی این افراد را مانند سایر افراد دیابتی معالجه کرد. در این حالت برای اطلاع از نوع رژیم خود با یک متخصص تغذیه مشورت کنید و از او راهنمایی بخواهید. همچنین در صورت نیاز باید دارو مصرف کنید تا میزان قند خود خود را در سطح طبیعی نگه دارید.در برخی افراد قرص و در برخی دیگر انسولین تزریقی تجویز و توصیه می شود.

اگر دچار این بیماری شدید، در مورد نحوه درمان و بهبودی آن با پزشک خود مشورت کنید که او می تواند برنامه آموزش مخصوص بیماران دیابتی را برای شما اجرا کند.

6- بیماری های کلیوی

به دلیل اینکه در بیماری لوپوس کلیه ها تحت تاثیر قرار می گیرند، پزشک باید آزمایشات مختلفی را جهت ارزیابی عملکرد کلیه ها برای شما تجویز کند. اگر پزشک براساس آزمایشات تشخیص داد که این بیماری روی کلیه ها نیز اثر کرده، باید سعی کنید تا جایی که امکان دارد عمل کلیه ها را در حد مناسب حفظ کنید و از بدتر شدن وضعیت آنها جلوگیری کنید. علاوه بر رعایت سایر موارد،باید یک رژیم غذایی کم سدیم، کم پتاسیم و یا کم پروتئین داشته باشید که یک متخصص تغذیه می تواند در این زمینه شما را راهنمایی کند.

7- بیماری های قلبی

مشکلات قلبی در لوپوس شامل تصلب شرائین و افزایش فشارخون است.

در تصلب شرائین، چربی در دیواره داخلی سرخرگ ها رسوب می کند. فشارخون بالا خطر حملات قلبی یا سکته را افزایش می دهد.افزایش فشار خون در بیماری لوپوس به علت تخریب عملکرد کلیه ها ست ، زیرا کلیه ها مقدار فشار خون را تنظیم می کنند.

اگر پزشک تشخیص داد که احتمال ابتلا به تصلب شرایین را دارید ، باید یک رژیم غذایی کم چرب را به همراه ورزش بدنی منظم اجرا کنید. این اعمال باعث کاهش کلسترول خون و حفظ وزن ایده آل شما خواهد شد.

اگر فشار خونتان بالاست، باید یک رژیم غذایی کم نمک ( کم سدیم) داشته باشید یا دارو مصرف کنید. ولیدر بیشتر موارد باید به هر دو توصیه عمل کنید ، یعنی هم غذایتان کم نمک باشد و هم داروی مخصوص فشارخون را برای همیشه مصرف کنید. این کارها باعث می شود فشار خونتان تا حد طبیعی کاهش پیدا کند.

نیره ولدخانی – کارشناس تغذیه تبیان