انتخاب غیرهوشمندانه!؟
کم‌چرب، بدون چربی، بدون شکر، بدون مواد افزودنی، با رنگ طبیعی، بدون گاز، رژیمی، یک صبحانه کامل، یک غذای کامل، بدون چربی حیوانی، حاوی ویتامین های ضروری، بدون اسیدهای چرب ترانس، بدون...
واژه‌های فوق را روی انواع بسته بندی های مواد غذایی می بینیم. این نوشته ها موظف هستند به ما اطمینان دهند که آن چه می خوریم یا می نوشیم، همان است که ما می خواهیم. اما آیا این نوشته ها به راستی قابل اطمینان هستند؟ آیا تا به حال هنگام خرید یک ماده غذایی به جای خواندن این عبارات به فهرست ترکیبات غذایی نوشته شده در پشت بسته بندی ماده غذایی دقت کرده ایم؟ چه قدر می توان اطمینان کرد؟
به نظر می رسد دولتمردان ایالات متحده به این نتیجه رسید‌ه اند که این نوشته ها آن قدر ها هم قابل اعتماد نیستند. سازمان غذا و داروی آمریکا، در نامه ای به شرکت های تولید کننده مواد غذایی، این عدم اعتماد خود را بروز داده است. این سازمان قصد دارد تحقیقات وسیعی درباره ترکیبات مواد غذایی موجود در بازار و انطباق آن ها با نوشته های روی بسته بندی انجام دهد.
انتخاب هوشمندانه؟
همه چیز از یک "انتخاب هوشمندانه" شروع شد. برنامه "انتخاب هوشمندانه" یا smart choices Program، در اصل با هدف تامین سلامت مشتریان طرح ریزی شده بود. انجمن تولید کنندگان غذای آمریکا، برای راهنمایی مشتریان، یک لوگوی خاص طراحی کرد تا روی بسته های مواد غذایی که از نظر این اتحادیه خصوصیات یک غذای سالم را دارا بودند چسبانده شود تا مشتری با خیال راحت مطمئن شود که یک "انتخاب هوشمندانه" انجام داده است. در نگاه اول، این کار بسیار جالب به نظر می رسید. مصرف کننده‌ها دیگر مجبور نبودند به فهرست محتویات تغذیه ای درج شده در پشت بسته بندی نگاه کنند و میزان کالری و چربی آن ماده را جمع بزنند! اما به نظر می رسد ایراد کار از همین جا شروع می شود چون دیگر هیچ کدام از مصرف کنندگان، به محتویات تغذیه ای آن ماده غذایی دقت نمی کردند و البته اگر این کار را می کردند احتمالا متوجه می شدند که انتخاب هوشمندانه آن ها احتمالا سرشار از کلسترول، شکر اضافه یا نمک است!
FDA متهم می کند!
روز 20 اکتبر، سازمان غذا و داروی آمریکا همه چیز را به هم ریخت. مارگرت هامبرگ، یکی از مسوولان عالی رتبه سازمان غذا و دارو در مصاحبه با خبرنگاران اعلام کرد که این سازمان در حال بررسی بسته های مواد غذایی موجود در بازار است. این سازمان معتقد است بعضی از نوشته های درج شده در جلوی بسته بندی های مواد غذایی حاوی اطلاعات غلط و گمراه کننده هستند و البته تهدید کرد که اگر چنین چیزی اثبات شود، FDA با سخت گیری تمام نسبت به تولید کنندگان آن ماده غذایی برخورد می کند.
این اقدام سازمان غذا و داروی ایالات متحده از آن جایی صورت می گیرد که به نظر می رسد علایم و نوشته های درج شده روی بسته بندی ها به شکلی طراحی شده است که بتواند مشتریان عجول و کم دقتی را به خود جلب کند که وقت کافی برای خواندن فهرست ارزش غذایی موجود در پشت بسته بندی ها را ندارند.
مارگارت هامبرگ در مصاحبه خود می گوید: "بعضی از متخصصان تغذیه نگران این مساله هستند که این برچسب ها و علایم، بیش از آن که بر محور سلامت ماده غذایی تهیه شده باشد، در جهت جلب مشتری و فروش بیشتر تهیه شده باشد و البته با توجه به بعضی از مواد غذایی که در بازار مشاهده می شود به نظر می رسد این نگرانی چندان هم بی اساس نیست."
سازمان غذا و داروی آمریکا با ارسال نامه ای به شرکت های تولید کننده مواد غذایی اعلام کرده است که در حال بررسی علایم و برچسب‌های "به نظر گمراه کننده" بسته بندی های غذایی است.
مارگارت هامبرگ حاضر نشد از محصولات شرکت غذایی خاصی در این زمینه اسم ببرد ولی ذکر کرد که محصولی که هر بسته آن حاوی حدود 50 درصد از حداکثر میزان شکر مورد نیاز روزانه یک انسان باشد، به نظر نمی رسد انتخاب چندان هوشمندانه ای باشد! درموردی دیگر، روی بسته بندی یک ماده غذایی با حروف درشت نوشته شده است که این ماده غذایی حاوی ترکیبات گیاهی مورد نیاز روزانه است اما از محتوای بالای چربی آن هیچ ذکری به میان نیامده است.
سوالی که در این میان مطرح می شود آن است که آیا واقعا درج محتویات تغذیه ای روی بسته بندی ها فایده‌ای هم دارد؟ در جولای 2008 در یک ماجرای جنجالی که حتی به دادگاه عالی نیویورک هم کشیده شد، اداره سلامت نیویورک رستوران های معروف این ایالت را وادار کرد تا در هنگام سرو کردن غذا، میزان کالری موجود در آن غذای خاص را نیز در معرض دید مشتریان قرار دهند. این درخواست گرچه با مخالفت رستوران ها روبه رو شد اما در نهایت با حکم دادگاه، اداره سلامت شهر نیویورک حرف خود را به کرسی نشاند. چند روز قبل، در پاسخ به بعضی گزارش ها که بی فایده بودن چنین کاری را مطرح کرده بودند، گزارشی از طرف اداره سلامت نیویورک منتشر شد. بر پایه این گزارش، نشان دادن میزان کالری غذا‌های سرو شده در رستوران ها باعث شده بود تا مشتریان عادات تغذیه ای خود را تغییر دهند. در این تحقیق که در سال های 2007 و 2009 یعنی قبل و بعد از اعمال این قانون انجام گرفته بود، بیش از 22 هزار مشتری فروشگاه زنجیره‌ای معروف، یعنی مک دونالد، کی اف سی، او بون ژین و استارباکس، مورد بررسی قرار گرفتند. این تحقیق نشان داد که آن دسته از افراد که برچسب های نشان دهنده میزان کالری غذا‌ها را دیده بودند به طور متوسط 106 کالری کمتر از سایرین دریافت کرده اند.
این تغییر گرچه چندان زیاد نیست اما به نظر می رسد آغاز خوبی برای کاهش بحران چاقی در آمریکا باشد. لین سیلور، مشاور مرکز بیماری های مزمن شهر نیویورک در این باره معتقد است تغییرات عادات غذایی معمولا به تدریج و در زمان طولانی رخ می دهند و اولین قدم آن، ایجاد علاقه مندی در مشتریان به انتخاب غذا بر پایه اطلاعات کافی است. وی امیدوار است که شرکت های تولید کننده مواد غذایی با ارایه گزینه های سالم تر به این روند کمک کنند. نمونه هایی از این اقدامات در چند سال گذشته مشاهده شد. برای مثال بعضی از رستوران های زنجیره ای منوی کم نمک ویژه کودکان را به فهرست غذای خود اضافه کردند و همچنین سالاد‌های متنوع تری در اختیار مشتریان قرار دادند.
عقب‌نشینی
در پاسخ به اخطار‌های سازمان غذا و داروی آمریکا، شرکت‌های غذایی وادار به عقب‌نشینی شدند. انجمن تولیدکنندگان غذای آمریکا یا GMA اعلام آمادگی کرده است تا با سازمان غذا و دارو در زمینه تامین اطلاعات مورد نیاز مشتریان همکاری کند. این انجمن ادعا کرده است که تا کنون بیش از 10 هزار محصول غذایی را بازبینی کرده است تا میزان چربی، قند، نمک و اسیدهای چرب ترانس آن ها را کاهش دهد و یا مواد غذایی لازم مانند املاح معدنی و یا آرد کامل گندم را به آن ها بیفزاید. در آخرین پاسخ به تهدید سازمان غذا و داروی آمریکا، مدیران برنامه انتخاب هوشمندانه طی نامه‌ای به FDA اعلام کردند که تا زمانی که تحقیقات این سازمان پایان نیابد، کلیه فعالیت های خود را به حالت تعلیق در می آورند. همچنین چند شرکت معتبر مانند پپسی و همچنین شرکت کلاگز، که تولید کننده انواع صبحانه آماده است اعلام کرده اند که لوگوی "انتخاب هوشمندانه" را از روی محصولات خود حذف خواهند کرد. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که برنامه "انتخاب هوشمندانه" توسط مجموعه ای از بزرگ ترین و مطرح ترین شرکت های تولیدکننده مواد غذایی ایجاد شده بود و پروسه ایجاد آن بیش از دو سال به طول انجامیده بود. در واقع هدف از اجرای این برنامه، کم کردن نقش سازمان های دولتی در کنترل مواد غذایی بود اما اکنون این کار نتیجه ای کاملا متفاوت به بار آورده است و باعث حضور بیشتر دولت و در راس آن سازمان غذا و داروی آمریکا در کنترل مواد غذایی گردیده است.
ریچارد بلومنتال، قاضی ارشد ایالت کنتیکت که چندی قبل تحقیقات وسیعی را در مورد برنامه "انتخاب هوشمندانه" آغاز کرده بود با اشاره به جدا شدن شرکت های معتبر از این برنامه، با خوشحالی می گوید که این یک پیروزی نسبی است!
منبع: رویترز- AFP
دکتر روزبه بخیت - سلامتیران
اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت درباره رژیم های غذایی مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
بخش تغذیه و سلامت تبیان
