مزایای رصد مجازی

( در مقاله پیش پایگاهی اینترنتی را معرفی کردیم که از طریق آن می توانستید از پشت رایانه خود به صورت زنده به رصد کیهان بپردازید. حال در مطلب زیر قصد داریم شما را با فواید استفاده از رصدخانه هایی که به این طریق کار می کنند آشنا سازیم. رصدخانه هایی که از راه دور هدایت می شوند.)

رصدخانه هایی که از راه دور هدایت می شوند مانند کنترل از راه دور تلویزیون یا همه ابزار الکتریکی دیگر هستند با این تفاوت که ممکن است فاصله مرکز فرماندهی با منطقه ای که فرمان به آنجا ارسال می شود هزاران کیلومتر باشد. برای مثال فرض کنید رصدخانه ای برفراز کوهستان ساخته شده است در حالی که مرکز فرماندهی این تلسکوپ در شهری در چند هزار کیلومتر دورتر قرار دارد. در واقع بدون حضور انسان در آن رصدخانه، تلسکوپ هدایت و کنترل می شود و تصاویر را به بهترین نحو به پایگاه منتقل می کند. تلسکوپ فضایی هابل و سایر تلسکوپ های فضایی نمونه های درخشانی از این قبیل هستند. در انواع زمینی این تلسکوپ ها نیز، تقریبا اکثر رصدخانه های بزرگ جهان از همین طریق به فعالیت های خود می پردازند.

امروزه تقریبا اکثر رصدخانه هایی که در جهان ساخته می شود به این سیستم مجهز هستند و به محققان تمام دنیا این امکان را می دهند تا از ابزارآلات رصدخانه استفاده کنند. اما چرا دانشمندان به سمت این گونه رصدخانه ها تمایل پیدا کردند؟ در زیر به چند مورد از دلایل این امر اشاره می کنیم:

بهبود امکان دسترسی:

بسیاری از رصدخانه ها به دلیل این که باید از هوای آلوده شهرها به دور باشند و آلودگی نوری بر روی کار آن ها تاثیر منفی نگذارد در مناطق کوهستانی بکر و دست نخورده ساخته می شوند. حال اگر رصدگران بخواهند برای هر پروژه رصدی، این راه را طی کنند، باید با مشکلات بسیاری در راه سفر به کوهستان رو به رو شوند که در تحقیقات آن ها اثر مخرب خواهد گذاشت. تلسکوپ هایی که از طریق کنترل از راه دور هدایت می شوند به آسانی این مشکل را حل کرده اند به نحوی که برای دسترسی به تلسکوپ حتما نیاز به حضور فیزیکی رصدگر نمی باشد.

استفاده آموزشی در مراکز:

استفاده از این گونه رصدخانه ها در ارتقای سطح آموزش مدارس و دانشگاه ها بسیار موثر بوده و کمک شایانی به ترویج این علم در بین اقشار مختلف جامعه می کند. بسیاری از مراکز آموزشی به جهت هزینه بالای خرید تلسکوپ و یا عدم دسترسی به آن، اغلب از این وسیله در آموزش خود بهره نمی گیرند. آن ها مجبور هستند مطالب را صرفا به صورت نظری به دانش پژوهان فرا دهند و از کار عملی خودداری می کنند. با استفاده از این روش تمام مراکز آموزشی با پرداخت مبلغ اندکی می توانند در زمان تدریس خود از تلسکوپ هایی که به صورت آنلاین تصاویر را در اختیار آنان قرار می دهند استفاده کنند.

ارتقای مسائل امنیتی:

بسیاری از رصدخانه های بزرگ و پیشرفته دنیا به دلیل مسائل امنیتی و حفاظتی، امکان ورود به رصدخانه و استفاده از تجهیزات را به تمام علاقه مندان نمی دهند. مسئولان این مراکز برای رفع این موضوع، زمان هایی را فراهم می کنند تا متقاضیان بتوانند تلسکوپ را برای فعالیت های علمی خود رزرو کنند و از منزل یا محیط کار خود، آن را هدایت کنند.

کم کردن بعد فاصله :

فرض کنید محققی در قاره اروپا بخواهد از تلسکوپی در قاره آسیا استفاده کند. اگر این شخص بخواهد برای هر فعالیت خود چنین مسیر طولانی را طی کند و برای ادامه تحقیقاتش دوباره به کشور خود سفر کند، زمان و هزینه بسیاری را باید صرف این کار کند، در صورتی که با استفاده از تلسکوپ هایی که با کنترل از راه دور هدایت می شوند به راحتی می تواند این مشکل را برطرف سازد.

استفاده در منطقه نامناسب:

در بعضی از مناطق به دلیل موانع طبیعی و مشکلات جوی (مانند شمال کشور که آسمان در اکثر ماه های سال ابری است) امکان ایجاد رصدخانه وجود ندارد. اما محققان این گونه نواحی، می توانند تلسکوپ های خود را در مناطق دیگری احداث کنند و از طریق کنترل از راه دور از آن ها استفاده کنند.

کاهش قیمت بالای ابزار:

در بعضی مواقع قیمت ابزارآلات نجومی به قدری بالا می رود که یک تیم تحقیقاتی قادر به تامین بودجه لازم برای تهیه این ابزار نیست. در نتیجه به اجبار مجبور است پروژه خود را با چند تیم دیگر به صورت مشترک انجام دهد. به جهت این که گروهای فوق در مناطق دور از هم فعالیت می کنند باید مرکز رصدی خود را در منطقه ای خاص تاسیس کنند و از طریق سیستم کنترل از راه دور پروژه های خود را انجام دهند.

البته این مورد تنها شامل گروه های تحقیقاتی نمی شود بلکه معمولا افراد عادی نیز حاضر به خرید تلسکوپ برای خود نیستند که با استفاده از این گونه تلسکوپ ها می توانند لذت رصد آسمان را احساس کنند.

تهیه و تنظیم برای تبیان:

محمد حسین اربابی فر