ساکنان جزیره ناشناخته

از اختلال آسپرگر چه می دانید؟

اختلال آسپرگر( زوال شدید اجتماعی) ابتدا توسط یک دانشمند استرالیایی به نام دکتر «هانس آسپرگر» در سال 1964 شناسایی شد که شکل خفیف اختلال اوتیسم (در خود ماندگی) است. این اختلال از سنین کودکی به وجود می‏آید و اگر زود درمان نشود، در تمام طول عمر فرد، پیامدهای منفی خود را به جای می‏گذارد. در اختلال آسپرگر، فرد ازبرقراری ارتباط اجتماعی و داد وستد با دیگران، ناتوان شده و به گونه‏ای نامتعارف، منزوی و گوشه‏گیر می‏شود. شخص مبتلا از حیث سایر کارکردهای روانی و شناختی، سالم است اما از نظر عاطفی، سرد بوده و از تعامل با دیگران ناتوان می‏باشد. به‏طور معمول این اختلال در بین مردان، شایع‏تر از زنان است و درمان آن در سنین اولیه‏ی کودکی امکان‏پذیر است و بیشتر از طریق رفتاردرمانی مقدور می‏باشد.

مشخصات اختلال اسپرگر:

الف) اختلال در کیفیت تعامل اجتماعی، که دست کم توسط یک یا دو مورد از موارد زیر شناسایی شود:

- اختلال مشخص در استفاده‏ی چند جانبه از رفتارهای غیرکلامی از قبیل ارتباط چشمی، جلوه‏های صورت، حالت بدن و ژست‏هایی برای تداوم ارتباط اجتماعی

- ناکامی در توسعه‏ی رابطه با همسالان

- دنبال نکردن لذت و سرگرمی، علایق و پیشرفت‏ها

- فقدان بده بستان عاطفی و اجتماعی

به عبارتی بهتر، افراد مبتلا به زوال شدید اجتماعی، مشکلات عمده‏ای در کسب مهارت‏های اجتماعی دارند و اغلب دیگران به چشم یک بی‏عرضه‏ی اجتماعی و فردی منزوی و تنها، به آنان می‏نگرند.

ب- رفتارهای تکراری و محدود دست‏ کم در یکی از موارد زیر:

- مشغول بودن به یک فعالیت محدود و تکراری و تامل مداوم در آن که نشانگر یک وضعیت نابهنجار است.

- عدم انعطاف‏پذیری و داشتن حالات یکنواخت و تشریفاتی

- رفتارهای حرکتی و تکراری و تقلیدی هم‏چون تکان دادن انگشت دست یا ترکیبی از حرکات بدن

- حواس پرتی‏های مکرر با بخش‏هایی از اشیاء

افراد مبتلا به زوال شدید اجتماعی، رفتارهای نامتعارف و عجیب و غریبی از خود نشان می‏دهند، به طور معمول علایق محدودی دارند که متناسب‏ سن‏شان نیست و درباره‏ی یک موضوع، اطلاعات زیادی کسب می‏کنند اما حاضر نیستند دیگران را در آن سهیم کنند.

ج) از لحاظ بالیتی دچار آشفتگی و سردرگمی هستند و در حوزه‏های مهمی همچون اجتماعی، کاری و... عملکرد ضعیفی از خود نشان می‏دهند افراد مبتلا به این اختلال، از دیگر افراد جامعه کاملاً متمایز هستند و دیگران نیز آنان را متفاوت می‏بینند.

د) از لحاظ روان‏شناختی، هیچ تاخیر محسوسی در زبان یا رشد شناختی آنان دیده نمی‏شود و می‏توانند یک صحبت معمولی داشته باشند. سطح هوش آنان طبیعی است و مردان، چهار برابر بیشتر از زنان، به این اختلال مبتلا می‏شوند.

درمان اختلال اسپرگر

درمان خاصی برای اختلال آسپرگر وجود ندارد و تنها از طریق توان بخشی می‏توان از شدت این اختلال کاست که در زیر، به چند مورد اشاره می‏شود:

- آموزش مهارت‏های اجتماعی توسط پدر و مادر

آموزش رفتار اجتماعی، شامل تمرین‏ مهارت‏های اجتماعی و بازی با بچه‏ها می‏باشد. برای بچه‏های سنین پایین‏تر، آموزش چگونه بازی کردن مهم است، حتی قانون دقیق بازی نیز اهمیت دارد باید. بنابراین باید به آنان آموزش داده شود که آنچه گفته می‏شود را سرمشق قرار داده و انجام دهند و افراد دیگر را نیز وارد مساله نموده و با همسالان خود بازی کنند. همچنین باید آموزش داده شود که چگونه بازی را شروع نمایند و چگونه خاتمه دهند.

والدین باید برای فرزندان‏شان توضیح دهند و مثال بزنند، سپس بازی آنان با همسالان را به تماشا بنشینند و از رفتارهای ویژه‏ی آنان یادداشت‏برداری کنند و روی آن بحث کنند. این رفتارهای ویژه از یک احوال‏پرسی ساده تا قسمت کردن خوراکی‏ها و اسباب‏بازی‏ها با سایر افراد را شامل می‏شود. همچنین میزان انعطاف‏پذیری و چگونه کنار آمدن با دیگران نیز بایست به آنان آموخته شود.

- نقش بازی کردن

کودکان مبتلا به زوال شدید اجتماعی، اغلب نمی‏دانند که چگونه تعریف و تمجید کنند. این مشکل نیز با نقش بازی کردن اصلاح می‏شود. به کودکتان یاد دهید چگونه از دیگران تعریف کنند و تشویق‏های آنان را بپذیرند. راه دیگر، استفاده از ارتباط چشمی است تا هم‏چون یک تماشاچی، به تماشای رفتارهای دیگران بنشیند و اشتباهات‏شان را حدس بزنند. بچه‏های مبتلا اغلب از بیان احساسات‏شان ناتوان هستند و احساسات‏شان را درون خودشان می‏ریزند. برای آموزش ابراز عواطف، بزرگ‏ترها می‏توانند یک بازی ترتیب دهند.

- داستان درمانی

تکنیک دیگری که به کودکان مبتلا کمک می‏کند تا مهارت‏های اجتماعی را درون‏سازی کنند، استفاده از داستان و قصه است. برای مثال، بچه‏ها از خواندن و شنیدن داستان پسربچه‏ای که در ایستگاه اتوبوس در صف انتظار ایستاده، لذت می‏برند. بسیاری از کودکان مبتلا، از کار با کتاب‏هایی که عکس و تصویر دارند و عکس صورت در آن‏ها کشیده شده، لذت می‏برند چرا که حالت عاطفی را بیان می‏کند داستانی که یک موقعیت را توصیف می‏کند و شامل یک سری اعمال و حرکات و قوانین است، می‏تواند بسیار کمک کننده باشد.

- مداخلات مدرسه‏ای

آنچه که در یک فضای آموزشی می‏بایست توسط معلمان رعایت شود، دستورالعمل مواد درسی و انضباط کلاسی است. معلمان می‏توانند از دانش‏آموزان دیگر، به عنوان سرنخ استفاده کنند تا به بچه‏های مبتلا به اختلال‏آسپرگر، نشان دهند که چه کاری باید انجام دهند. هم‏چنین می‏توانند آنان را به انجام فعالیت‏های کوچک و همسان تشویق کنند و یا از نوع برقراری رابطه توسط بچه‏ها، مدل‏ سازی کنند. بچه‏های بهنجار، به‏طور معمول نمی‏توانند رفتارهای غیرمعمول بچه‏های مبتلا را بفهمند لذا معلم می‏تواند شرایط تقویت‏سازی و تحمل را برای آنان فراهم کند. به علاوه مشاور مدرسه، قادر است بچه‏های مبتلا را در گروه توسعه‏ی مهارت اجتماعی شریک سازد.

زمین بازی در صورت نامنظم و پر سرو صدا بودن، برای بچه‏های مبتلا می‏تواند ایجاد مشکل کند بنابراین بچه‏های مبتلا، در طول ساعات فعالیت‏های نامنظم، حساس‏ترند و در مهارت‏های اجتماعی و کنار آمدن با آنها، ضعیف شده و گرایش به برگشت دارند. در این میان، معلم می‏تواند نقش وصل‏کننده را برای آنان بازی کند و یا آنان را به‏سوی انزوا سوق دهد.

- مداخلات دارویی

هیچ‏نوعی معالجه‏ی مستقیم دارویی برای درمان اختلال آسپرگر وجود ندارد اما پزشکان برحسب علائمی که کودکان مبتلا از خود نشان می‏دهند، تجویزهایی را ارائه می‏دهند. تصمیم استفاده از داروها، در اختیار والدین است؛ گرچه آنان به دلیل عوارض هولناک قرص‏ها، کمتر موافق استفاده از دارو برای درمان کودکشان هستند.

منبع: ماهنامه شادکامی و موفقیت؛ شماره 64

تنظیم برای تبیان- مریم عطاریان

مقالات مرتبط

از آغوشت ،آشفته می شوم!

هوش من طبیعیه اما...

به ناتوانی رنگ توانایی زد

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با بخش مشاوره سایت تبیان تماس برقرار کنید.

روان شناسی کودکان در کتاب" نظریه های رشد کودک" مورد بررسی قرار گرفته است با مراجعه به کتابخانه تبیان از این کتاب  بهره مند شوید.