تلویزیون به جای پیک نوروزی
فصل بهار و تعطیلات می تواند بهانه خوبی برای رسیدگی به کارهای مختلفی باشد.
اغلب مردم ترجیح می دهند بیشتر این زمان را به مهمانی و دید و بازدید بپردازند. در این بین افرادی هم پیدا می شوند که جذب برنامه های تلویزیون می شوند و وقت خود را با برنامه های مختلف و متنوع آن پر می کنند. کودکان در این میان جای خاص خود را دارند که باید توجه خاصی به آنها کردزیرا آنها آینده سازان هستند. روزهای غیر تعطیل، در اغلب خانواده هایی که مادر و پدر هر دو شاغل اند، دیده می شود که به جای گپ خانوادگی، گپ تلویزیونی مرسوم شده است: بچه ها که از مدرسه می آیند یگانه همدمشان در خانه تلویزیون است، پدر که بی حوصله و بی رمق از بیرون می آید جلوی تلویزیون نشسته و خلوت می کند و مادر پس از کارهای بیرون و داخل منزل در آخر شب روی مبل با صدای تلویزیون چشم بر هم می گذارد؛ از مادران خانه داری می گذریم که حوصله کودک شان را ندارند و تلویزیون را برای آرام کردن کودک انتخاب می کنند. حال بچه می ماند و تلویزیون و برنامه های متنوع و رنگارنگ کودک که در ساعت های مختلف از تلویزیون پخش می شود که باید جای آموزش های خانواده را پر کند. برنامه های مخصوص کودک با انواع و اقسام مختلف خشونت ها با ابزارهای جنگی و رفتارهای خشن به تصویر کشیده می شود و انواع زد و خوردها و پرخاشگری و خشونت دیده می شود. بعضی از برنامه های کودک، شخصیت هایی دارند که از انسان به موجودی جنگی تغییر چهره می دهند، این تغییرات نه تنها در چهره بلکه در هویت این افراد رخ می دهد و آنها را تبدیل به ماشین جنگی بی رحمی می کند که گویی اصلاً انسان نبوده اند. اگر کمی بیشتر دقت شود، دعواها یا بهتر بگویم جنگ های این افراد در اثر اختلافات کودکانه است.
پس کودک ما یاد می گیرد که برای هر مسئله کوچکی باید جنگید و نابود کرد، باید تبدیل به ماشین جنگی هایی شد که بویی از انسانیت نبرده است. ما به کودکان مان ناخواسته آموزش پرخاشگری، زد و خورد و انسان نبودن می دهیم. ما یا بهتر است بگویم تلویزیون، به آنها می آموزد که باید برای خواسته ات جنگی خونین و نابود کننده داشته باشید. آرامش و نرمخویی را در کودکان می کشیم توقع داریم کودکان آرام و سربراهی داشته باشیم و آینده ای درخشان!
برخی از دیگر برنامه های کودک هم ویژگی های خاص خود را دارند؛ مثلا دکور و طراحی چیدمان که بهتر است به آن دکوراسیون کودک نگوییم . تلویزیون تأثیرات مختلفی بر کودکان دارد که شامل عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است.
تأثیرات زیستی
یکی از عوامل زیستی موثر بر کودکان، چاقی و افزایش وزن زیاد کودک است. نشستن روبروی تلویزیون و استفاده از خوراکی های مختلف که اغلب پرکالری بوده و مناسب نیستند و نداشتن فعالیت و یکجا نشینی موجب می شود که کودک به چاقی مبتلا شود. از سوی دیگر کودکانی که برنامه های پرهیجان فراوانی تماشا می کنند، اغلب مضطرب و مشوش هستند. دیدن برنامه پرهیجان در درازمدت سبب افزایش ضربان قلب، انقباض چهره و حرکت دادن غیرعادی ابروها، انقباض عضلات و علایم بارز در اضطراب و نگرانی می شود. تنفس و سوخت و ساز بدن در جریان تماشای کارتون های هیجانی افزایش می یابد. تعداد نفس ها زیاد می شود و اکسیژن بیشتری مصرف شده و دی اکسید کربن بیشتری نیز تولید می شود. هنگام تماشای این گونه برنامه ها میزان گلوکز مصرفی مغز به طور چشم گیری افزایش می یابد. صرع نیز یکی دیگر از عوارض تماشای تلویزیون است. این حالت به دلیل نگاه کردن طولانی مدت به تلویزیون یا دیدن امواجی که از صفحه نمایشگر ساطع می شود بر امواج مغزی غلبه کرده، موجب صرع می شود.
تأثیرات روانی و اجتماعی
القای خشونت و پرخاشگری از جمله اثرات کارتون ها است. تحقیقات نشان می دهد که تماشای خشونت در تلویزیون، ستیزه جویی های جسمانی مثل دعوا کردن و بر هم زدن بازی دیگران، را در کودکان افزایش می دهد. یکجا نشستن یکی از عوامل خطرساز و درگیر کننده افرادی است که علاقه به دیدن تلویزیون دارند امروزه کاهش حرکت جایگاه خود را از دست داده و حرکت جزو عوامل اصلی زندگی است و لزوم آن بر همه روشن می باشد.تعدی به حریم آموزش یکی دیگر از مسایلی است که غیر قابل اجتناب است. کودکان با انجام ندادن تکالیف شان و صرف وقت برای تماشای برنامه های مختلف کودک، زمان مفید خود را به درگیر شدن با شخصیت های مختلف کارتونی صرف می کنند. درگیری و تأثیرپذیری کودکان با فعالیت های متنوع شخصیت های کارتونی و آموزش نادرست نیز از عوامل تأثیرگذار دیگر است. کودکان به واسطه جذب از سوی وسایل ارتباط جمعی، بسیار سخت از آن جدا می شوند و این امر موجب تشویش و درگیری بین اعضای خانواده می شود. در نهایت گاه کودکان ما آنچه را که در جعبه جادویی می بینند، به واقعیت منتقل می کنند؛ چتربازی را در هوا دیده و با استدلال اینکه با چتر پدر هم می شود پرواز کرد و سقوطی از پشت بام به جراحات و خسارات جبران ناپذیر می انجامد.
پیشنهادات
- به نظر می رسد بهتر است با توجه به اهمیت تلویزیون در زندگی کودکان و خانواده شان، برنامه هایی با شرایط سنی و ذهنی آنها ساخته شود، که تأثیر مفیدی در ساختار زندگی داشته باشد.
- نیاز است که در گفت و گوها و رفتارهای هنرپیشه ها و شخصیت ها بازنگری شود زیرا کودکان بسیار سریع به تقلید از رفتارها و گفتارهای تلویزیونی می پردازند.
- کم کردن خشونت و پرخاشگری از صحنه های مختلف تلویزیونی می تواند بسیار مفید باشد. هیجان زایی و تخلیه هیجانی را می شود با آموزش صحیح به کودکان آموخت و چه ابزاری بهتر و تأثیرگذارتر از تلویزیون می تواند این مهم را انجام دهد.
- جهت اجرای هر چه بهتر، حضور روانشناس کودک هنگام ساخت برنامه ها ضروری به نظر می رسد زیرا فیلم ها و برنامه های کودک تأثیر عمیقی بر ساختار شخصیت کودک می گذارند.
- خانواده ها نیز سهمی در این تأثیرگذاری دارند. زمان دقیق و محدودی برای دیدن تلویزیون باید در نظر گرفت و برنامه های خاصی باید انتخاب شود. هنگام پخش برنامه های خشونت زا بهتر است تلویزیون خاموش یا شبکه تغییر داده شود.
- در نهایت باید بدانیم که تنها آثار وسایل ارتباط جمعی نیست که بر کودکان و شناخت آنها تأثیر می گذارد بلکه آموزش خانواده نیز هم بسیار موثر است. می توان برای پر کردن اوقات فراغت، فعالیت های متنوعی برای کودکان در نظر گرفت و از مزایای حضور دوستان و همسالان خوب استفاده کرد.
در این زمینه می توانید کتاب : قربانیان تلویزیون را مطالعه نمایید و در انجمن های تبیان با دیگر دوستان گفتگو کنید.
ماهنامه کودک
تنظیم برای تبیان:کهتری
مقالات مرتبط
تلویزیون نباشد، بهتر غذا می‌خوریم
