زنان شاهنامه ( بخش دوم )

شهرناز و ارنواز

دوره پیشدادی با "هوشنگ" یا "نخستین كسی كه بر زمین حكمرانی كرد" آغاز می شود و با "گرشاسپ" به اتمام می رسد. نخستین زنانی كه در شاهنامه یادی از آنان می شود، دختران جمشید هستند و جمشید یكی از پادشاهان پیشدادی است كه در دوره حكومت خویش به آبادانی هایی دست زد و زندگی مردم را بهبود بخشید و در نتیجه بر خود غره شد و در نتیجه فره ایزدی از وی روی برتافت و جمشد نیز مغلوب ضحاك ماردوش شد. ضحاك پس از غلبه بر جمشید، خاندان و بستگان وی را نیز تصاحب كرد، در این باره درشاهنامه می خوانیم:

این دو زن در كنار ضحاك به شیوه او راه جادو در پیش گرفتند و تا او در قدرت بود یاری اش دادند، نمونه این یاری و همراهی با دژخیم، زمانی است كه ضحاك در خواب دید كه به دست فریدون سرنگون شده:

ضحاك از باز گفتن خواب اجتناب می كند:

ضحاك خواب را با شهرناز و ارنواز باز می گوید و آن دو دژخیم را چنین آرامش می دهند :

با این راهنمایی ضحاك اخترشناسان را دعوت كرد و آنان نیز وی را به سوی آبتین و فرانك ( والدین فریدون) رهنمون شدند. اما پایان داستان شهرناز و ارنواز چه بود؟ آنگاه كه فریدون بر ضحاك چیره شد، دختران جمشید را در شبستان (حرمسرا) وی یافت:

فریدون تبار خویش را برای دختران جمشید بازگفت و بیان كرد كه قصد وی كشتن ضحاك به خونخواهی آبتین است:

فریدون از آنان مخفیگاه ضحاك را جویا شد و آن دو بر فریدون فاش ساختند كه ضحاك راه هندوستان را در پیش گرفته تا به جادویی دیگر دست زند.هنگامی كه ضحاك به جنگ فریدون آمد با چنین صحنه ای روبرو شد:

همراهی زنان ضحاك كه به دربار فریدون راه یافتند، آنچنان ادامه یافت كه این دو زن هر كدام پسرانی برای فریدون به دنیا آوردند. این شیوه رفتار به نوعی حكایت از تسلیم مطلق زنان شاهنامه در برابر قدرت برتر دارد؛ این زنان در برابر هر قدرت برتر، بدون در نظر گرفتن آنكه خیر است یا شر، سر تسلیم فرو می آورند.

فرانك

دومین زنی كه در شاهنامه نامی از او به میان می آید فرانك است، همسر آبتین و مادر فریدون(یكی دیگراز شاهان پیشدادی).

هنگامی كه ضحاك به نابودی آبتین و زن و فرزندش دست گشود، بر آبتین چیره شده و او را طعمه ماران خود ساخت، ولی فرانك به همراه فرزندش گریخت:

ولی ضحاك برای یافتن فریدون سعی بسیار به كارگرفت و پناهگاه كودك را یافت و فرانك به ناچار فریدون را از نگهبان مرغزار بازپس گرفته و به البرز برده و به مرد دینی سپرد:

و این چنین فرانك با مهری مادرانه فرزند خویش را از خطر رهاند؛ ولی داستان فرانك در این جا به پایان نمی رسد، هنگامی كه فریدون در بزرگسالی آهنگ نبرد با ضحاك  داشت، باز هم با نگرانی برخاسته از مهر مادرانه او را نصیحت كرد كه:

رودابه و سیندخت

یكی از دل انگیزترین داستان ها در شاهنامه داستان رودابه ( دختر مهراب - شاه كابل- ) و زال پسر سام نریمان و پرورده سیمرغ است. زال به كابل سفر كرد و با مهراب امیر آن دیار همنشین شد و در همان جا توصیفاتی چند از زیبایی دختر مهراب شنید:

مهراب نیز توصیف زال را برای سیندخت ( همسرش) و رودابه باز گفت و به همان سان مهر رودابه نسبت به زال برانگیخته شد:

و داستان دلدادگی دو جوان از اینجا آغاز می شود كه بدون دیدار یكدگر، مهر و عاشقی را پیشه خود می سازند. رودابه راز دل باختن خود به زال را با ندیمه های خویش باز گفت:

خدمتگذاران رودابه او را نهیب زدند كه زال پرورده سیمرغ است و رودابه را با چنین زیبایی همسری دیگر سزاوار است.

ولی بر سر راه دو دلداده موانع بسیار بود، مهراب از تبار ضحاك و زال از یلان ایران زمین است؛ ولی زال این هر دو را نادیده گرفت و آرزوی دیدار رودابه را در سر پرورد و برای تحقق آن راهی بارگاه وی شد، رودابه كه از ایوان زال را دید: