پیامبر (صلی الله علیه وآله) و ایرانی ها

ساكنان ایران زمین بر پایه آیات قرآن و روایات اسلامی، هیچ گاه بت نپرستیده اند. بدون شك ایرانیان قبل از اسلام هم یكتاپرست بوده و خداوند را با نام های «اهورا مزدا»، «ایزد» پرستیده اند.¹ به همین دلیل است كه مسلمین در گذشته زردشتیان را در زمره اهل كتاب قرار می دادند. با طلوع اسلام در حجاز، ایرانیان گم شده خود را در این دین یافتند. آنچه بر اساس آیات قرآن و روایات و منابع تاریخی مسلم است، این كه در میان ملت ها، هیچ ملتی مانند ایرانیان به پیشواز اسلام نرفته اند واین افتخارات بزرگ و بی نظیر ایرانیان در طول تاریخ است كه با درایت خود، در میان آیین ها، آیین حق را برگزیدند و در این راستا یاوری استوار برای اسلام بودند. در آیات و روایات متعددی با تعبیرات گوناگون، از پذیرش اسلام توسط غیرعرب و ایرانیان سخن به میان آمده است. این موضوع بیانگر امور زیر است:

1- توجه خاص قرآن و پیامبر اعظم (ص) به ایرانیان

2- ایرانیان در پیشگامی به حقایق و ارزشها، لیاقت و اشتیاق عمیق دارند.

3- اسلام ایرانیان از اهمیت فوق العاده و ژرفی برخوردار و سرچشمه شایسته ای برای رونق و گستردگی اسلام در همه جهان خواهد شد.

اكنون برخی از آیات و روایات در این زمینه مورد بررسی قرار می گیرد:

هر گاه به برخی از رازها و ریزه كاری های آیات قرآن و سخنان ارزنده پیامبر اكرم(ص) درباره ارزش ایرانیان پی ببریم، روشن می شود كه در چهارده سده پیش، از مردم این سرزمین كهنسال آریایی به نیكی یاد كرده و آنان را مردمان خداشناس، دلیر و استوار بر پیمان و برخوردار از هوش و شایستگی خدادادی معرفی نموده است. جای ژرف بینی است كه آیه های ستایش آمیز هنگامی نازل شده و پیامبر (ص) آن ها را وابسته به ایرانیان دانسته و از آنان به نیكی یاد كرده است كه هنوز ایرانیان مسلمان نشده بودند تا این گمان در دل پدید آید كه پیامبر برای خوش آمد ایرانیان چنین سخنانی گفته است.

1- ای كسانی كه ایمان آورده اید، هر كس از شما از آیین خود بازگردد خداوند در آینده جمعیتی را می آورد كه (دارای این ویژگی ها هستند)؛ خدا آن ها را دوست دارد، و آن ها خدا را دوست دارند. آن ها در برابر مؤمنان متواضع و در برابر كافران سخت و نیرومندند. آن ها در راه خدا جهاد می كنند و از سرزنش ملامت گران هراسی ندارند.²

در روایت آمده شخصی پس از نزول این آیه از پیامبر (ص) پرسید منظور از این آیه چیست؟ و افرادی كه دارای این ویژگی ها هستند، چه كسانی اند؟ پیامبر (ص) در پاسخ دست بر شانه سلمان نهاد و فرمود: «هذا و ذووه» منظور این شخص و قوم او هستند، سپس افزود: «لو كان الذین بالثریا لتناوله رجال من ابناء الفارس» اگر دین آویخته در ستاره ثریا باشد و در آسمان ها قرار گیرد، مردانی از فارس- ایران- آن را به دست می آورند.³

2- اگر از فرمان خدا و رسولش سرپیچی كنند، خداوند مردمی فرمانبردارتر از شما را جایگزین شما خواهد كرد كه آن ها از شما بهترند.⁴

ابوهریره روایت كرده است تعدادی از یاران رسول خدا در حالی كه در كنار حضرت بودند، گفتند: یا رسول ا... این افراد كه خداوند در قرآن از آنان یاد كرده است، چه كسانی هستند؟ حضرت دست خود را روی ران سلمان زد و فرمود: منظور از آن این شخص و قوم اوست، سوگند به خداوندی كه جانم در دست اوست اگر ایمان در ستاره ثریا باشد، مردانی از فارس آن را به چنگ خواهند آورد.⁵

3- اگر خدا بخواهد شما را می برد و دیگران را به جای شما می آورد و خداوند بر هر كاری تواناست.⁶

روایت شده است كه وقتی این آیه نازل شد، رسول خدا دست خود را به پشت سلمان زد و فرمود: آن قومی كه می آیند و در پذیرش اسلام و دعوت حق تعالی از شما اعراب پیشی می گیرند، قوم این مرد- ایرانی ها- هستند.⁷

4- اگر این قوم نسبت به آن - هدایت الهی - كفر ورزند، ما قومی را كه هرگز كافر نشوند برمی گماریم.⁸

مفسران بزرگی در تفاسیر خود نقل كرده اند كه منظور از این جمعیت - نگهبان دین- ایرانیان هستند.⁹

5- دیگرانند از مردم كه هنوز به گروه مسلمانان نپیوسته اند- یعنی در آینده می پیوندند و مسلمان می شوند- و اوست ارجمند سنجیده كار.¹⁰

هنگامی كه سوره جمعه نازل شد پیامبر اعظم(ص) آیه های آن را برای مردم می خواند تا این كه به آیه یاد شده رسید. مردی از آن حضرت پرسید: این گروه چه كسانی هستند كه هنوز به ما نپیوسته اند؟ پیامبر(ص) دستش را روی سر سلمان قرار داد و فرمود: سوگند به آن كه جانم در دست اوست، اگر ایمان در ثریا هم باشد مردانی مانند این، بدان دست می یابند.¹¹

1- قال رسول الله (ص) - اگر علم آویخته به ستاره ثریا باشد مردانی از فارس- ایران- آن را به دست می آورند.(2) شایان ذكر است كه این حدیث به صورت متواتر و از راویان متعدد نقل گردیده است و در برخی روایات به جای علم، ایمان و دین ذكر شده است كه همگی نشان از درایت، تیزهوشی و شایستگی ایرانیان است.

اگر به پیشینه مسلمانان ایران خوب بنگریم روشن می گردد كه كوشش ایرانیان برای نمایان ساختن دستورهای دین اسلام و گسترش دادن آن بیش از خود عرب ها بوده است. ابن خلدون می نویسد: «از شگفتی هایی كه واقعیت دارد این است كه بیشتر دانشوران ملت اسلام، خواه در علوم شرعی و چه در دانش های عقلی، ایرانی هستند و همه عالمان حدیث كه آنها را برای اهل اسلامی حفظ كرده بودند نیز ایرانی بوده اند و تاریخ ثابت كرده كه به جز ایرانیان كسی به حفظ و تدوین علم در امت اسلامی قیام نكرد. ¹³

2- پیامبر در یكی از جنگ ها در كنار اسیران جنگی لبخند زد كه دلیل شادمانی ایشان بود. شخصی از راز خنده آن حضرت پرسید. پیامبر(ص) فرمود: رأیت فارساً من امتی یساقون الی الجنه بالسلاسل؛ ¹⁴ ایرانیانی از امتم را دیدم كه بار زنجیرها - از روی اجبار- به سوی بهشت می كشانند. چنانكه مولانا در كتاب مثنوی بر اساس این روایت گوید:

زان نمی خندم من از زنجیرتان                                      كه بكردم ناگهان شب گیرتان

زان همی خندم كه با زنجیر و غل                                 می كشمتان سوی سروستان و گل¹⁵

3- قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): اعظم الناس نصیباً فی الاسلام اهل الفارس: بهره ایرانیان در اسلام از همه ملتهای دیگر بزرگتر است.¹⁶

4- پیامبر(ص) فرمود: سعادتمندترین عجم ها به اسلام، ایرانیان هستند.¹⁷

5- پیامبر(ص) فرمود: خداوند متعال را دو گروه برگزیده است: قریش برگزیده خداست، از عرب و مردم فارس- ایرانیان-- برگزیده خدا از عجم هستند. ¹⁸

البته، بر خواننده مخفی نماند كه منظور از این سخن این نیست كه نژاد موجب برتری است، بلكه مراد خبردادن از نبوغ و استعداد و زمینه هایی است كه در قریش در نژاد عرب و ایرانیان در نژاد عجم وجود دارد.

6- حضرت علی(ع) از رسول گرامی(ص) نقل می كند كه خطاب به اعراب فرمود: «والله لیصربحكم علی الدین عوداً كما ضربتموهم علیه توءاً» ¹⁹ به خدا قسم همچنان كه در آغاز شما ایرانیان را به دین اسلام درآوردید - با شمشیر - در آینده تاریخ، ایرانیان نیز شما - عربها - را دوباره به دین اسلام در می آورند. این فرموده پیامبر اكرم(ص) بیانگر این است كه اعراب بعد از رحلت آن حضرت از مسیر حقیقی اسلام بیرون رفته - همانند برخی از فرقه ها - و این ایرانیان هستند كه در آینده آنها را دوباره با حقیقت دین اسلام - مكتب اهل بیت(ع) آشنا خواهند نمود. امام رضا(ع) هم در مورد حمایت حقیقی ایرانیان از اسلام می فرماید: خداوند همواره پس از رحلت پیامبر(ص) تا زمان ما و بعد دین اسلام را توسط عجم ها - ایرانیان - و ... یاری فرمود و به آن ها چنین توفیقی عطا كرد، ولی این توفیق را از بعضی نزدیكان پیامبر سلب نمود. ²⁰

تنظیم و تخلیص : گروه دین و اندیشه - مهدی سیف جمالی

منبع: روزنامه قدس - محمد صمدی

پی نوشت ها:

1- ر.ك: شهید مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران- ص 205 و 206

2- مائده/ 54

3- طبرسی، مجمع البیان، ج 7، ص 78- كشاف، ج 1ص 646 فخر رازی، تفسیر،ج 12، ص 22

4- محمد38

5- طبرسی، پیشین، ج 23/ص 96

6- نساء 133

7- آلوسی، روح المعانی، ج 4- ص 241

8- انعام 89

9- محمد رشیدرضا، المنار، ج 7، ص 594

10- جمعه 3

11- طبرسی، پیشین، ج 9، ص 429- سیوطی، الدرر المنثور، ج 8، ص 153

12- احمد حنبل، مسند، ج 2، ص 297- عبدا... اصبهانی، ذكر اخبار اصبهانی، ج 1 ص 2

13- ابن خلدون، مقدم ابن خلدون، ص 544

14- متقی هندی، كنزالعمال، ج12

15- مولوی، مثنوی معنوی

16- متقی هندی، همان

17- همان

18- همان

19- همان

20- علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 49، ص 232