جو؛ پدر غلات جو گیاهی است علفی و یک ساله که ارتفاعش بسته به انواع مختلف آن، تا یک متر می ‏رسد. برگ ‏های آن متناوب، باریک و دراز به رنگ سبز تیره می ‏باشند. جو که بیش از دوازده هزار سال پیش شناخته شد، بومی آسیای غربی و آفریقای غربی است و به سرعت در نواحی مدیترانه منتشر شد. جو از آغاز تاریخ انسان و احتمالا قبل از گندم کشت می ‏شده است و هنوز یکی از غذاهای عمده انسان به شمار می ‏رود. جو به طور گسترده در ایتالیا کشت می ‏شود. در گیلان، آذربایجان، اصفهان، لرستان، خوزستان و ... یا به عبارت بهتر، در همه جای ایران نیز به طور وسیعی کشت می ‏شود. بقراط، پدر علم پزشکی غرب، جو را به عنوان یکی از راه‏ های موثر در درمان بیماری‏ های حاد به کار می ‏برده است. بنابراین به نظر می ‏رسد که انتخاب جو در بین غلات انتخاب درستی است. دم‏ کرده‏های جو هنوز به نام "چای هیپوکرات" معروف است. تجربیات اخیر پزشکی نشان می ‏دهند که مواد تشکیل دهنده جو، خاصیت درمانی دارند. جو همچنین عملکرد درمان‏ های طبیعی را تسهیل نموده و بهبود می ‏بخشد. ترکیبات شیمیایی: جدول زیر مواد موجود در 100 گرم جو را نشان می ‏دهد: مواد معدنی وزن آب 11 گرم پروتئین 8 گرم مواد نشاسته‏ای 78 گرم کلسیم 16 میلی گرم فسفر 189 میلی گرم آهن 2 میلی گرم سدیم 3 میلی گرم پتاسیم 160 میلی گرم ویتامینB1 12 میلی گرم ویتامین B2 5 میلی گرم ویتامینB3 3 میلی گرم جو حاوی انواع پُلی ساکاریدها نظیر نشاسته و دکسترین است. گیاهک جوانه جو حاوی ترکیبات روغنی از جمله اسیدهای چرب شامل: اسید استئاریک، اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک می ‏باشد. بنابراین از نقطه نظر مواد غذایی، بین دانه جو و دانه‏ های در حال رشد و جوانه زده آن تفاوت عمده‏ای می‏ باشد. جو به طور معمول به سه صورت در بازار عرضه می‏ شود. 1- جو پوست نکنده که هنوز سبوس آن جدا نشده است. 2- جو پوست کنده که پوست آن گرفته شده است. 3- جو سفید که پوست و سبوس آن گرفته شده است و به نام "جو مرواریدی" معروف است. خواص جو جو از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است و دارای خواص دارویی زیر است: 1- غذایی بسیار مقوی است. جوشانده‏ی حاصل از مخلوط دانه‏های جو همراه با جوی دوسر و گندم ماده غذایی بسیار مقوی در درمان ضعف عمومی بدن است. جو دارای مقادیر بالایی از فسفر است و بنابراین برای وضعیت عصبی و فعالیت‏ های ذهنی بسیار مفید است. 2- برای تخفیف درد مفید است. 3- برای افراد مبتلا به نقرس مفید است. 4- جوشانده جو داروی خوبی برای مبتلایان به تب ، کم‏ خونی و سوءهاضمه است. جوشانده آن که در درمان کم ‏خونی به کار می‏ رود، بدین روش تهیه می شود: 20 گرم جو را در یک لیتر آب به مدت 7 ساعت حرارت ملایم دهید. البته این درمان برای تمام انواع کم‏ خونی ‏ها به کار نمی ‏رود و تنها موارد استفاده خاصی دارد. 5- جو دارای پروتئاز و برخی مواد مفید دیگر می ‏باشد، بنابراین از سرطان جلوگیری می ‏کند. 6- کلسترول خون را کاهش می‏ دهد. 7- افراد سردمزاج، جو را باید با شکر بخورند. 8- بیسکویت جو بهترین دارو برای درمان یبوست است و حتی نفخ و شکم درد را از بین می‏ برد. بهتر است به همراه آب میل شود. 9- دانه‏ های جو به دلیل دارا بودن نوعی آلکالوئید به نام "هوردنس"، اثری مقوی بر قلب داشته و به عنوان کمک در درمان تنگی نفس نیز به کار می ‏رود. 10- کشک‏الشعیر(کشک تهیه شده از شیره جو) برای مزاج‏ های گرم و اسهال‏ های صفراوی مفید است. 11- برای برطرف کردن گلو درد و ورم گلو می ‏توان از کشک‏الشعیر استفاده کرد. 12- ماءالشعیر برای درمان سل ، زخم‏ های ریوی و سردرد مفید است. 13- ماءالشعیر خو ‏ساز است و زود هضم می ‏شود. 14- جو دارای خاصیت ضدالتهابی است و در سیستم ایمنی بدن و بهبود آنژین صدری و التهابات حفره‏ی دهان تا حدی موثر است. 15- جو خاصیت ملین دارد، در موارد ابتلا به بیماری ‏های گوارشی؛ لوزالمعده، صفرا، مجاری ادراری و عفونت‏ های مخاطی بسیار مفید و موثر است. 16- گلوتن موجود در جو، ماده‏ای نرم، سازگار و آرام بخش بوده و به علت آبدار بودن موجب رفع عطش شده و سبب انقباض عضلانی، اضطراب و تورم شکم هم نمی ‏شود. 17- در طب سنتی، جو ماده محرک برای تولید شیر در زنان شیرده می ‏باشد. در سایر زنان نیز، جو باعث تعادل هورمون ‏های طبیعی بدن و تولید استروژن می‏ شود که رشد سالم سینه را به همراه دارد. روش تهیه محصولات مختلف جو سمنو یا مالت جو: جو را مانند دیگر غلات خیس کرده و در حرارت معتدل نگهداری می ‏کنند تا جوانه بزند. هنگامی که جوانه به حد معینی می ‏رسد به آن "مالت" می‏ گویند، که دارای ویتامین فراوان است. از پختن طولانی مدت جوانه جو له شده ، سمنو حاصل می ‏شود. عصاره مالت جو: از جوشاندن مالت جو در آب و غلیظ کردن مایع حاصل در خلاء، عصاره مالت جو به دست می‏آید که دارای 60 درصد مالتوز، 10 درصد ساکاروز، 20 درصد دکسترین و مقداری مواد مغذی و ویتامین‏های B1 و B2 است. کشک الشعیر: جو پوست کنده را با آب مخلوط کرده و ‏آن ‏قدر می ‏جوشانند تا کاملا باز شود. سپس آن را له و صاف می ‏کنند به طوری که خود جو نیز داخل آب شود. کشک الشعیر شبیه آش جو می‏ باشد. ماءالشیعر: جو پوست کنده و پوست نکنده را خوب شسته و داخل آب جوش ریخته چند دقیقه می ‏جوشانند. آن را می‏ پزند تا جایی که دانه‏ های جو کاملا باز شود. بعد آن را با پارچه بدون این که له شود، صاف می‏ کنند و بعد از سرد شدن از آن استفاده می‏ کنند. دکتر سید مرتضی صفوی - مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه احسانه طاهری - کارشناس تغذیه اگر می خواهید با پزشک سایت مشورت کنید، اینجا کلیک کنید. برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا کلیک کنید. اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت درباره رژیم های غذایی مشورت کنید، اینجا کلیک کنید بخش تغذیه و سلامت تبیان