درباره ی کتابهای فیلم شده
گزارشی درباره اقتباس‌های سینمایی معتبر در جهان سینما و ادبیات
فیلم «استخوانهای دوست داشتنی» هفته آینده در آمریکا اکران میشود تا در پس نمایش آن؛ طرفداران سینما كتاب موردعلاقه‌شان را به‌عنوان بخشی از یک سنت قدیمی در تبدیل کتابهای محبوب به فیلمهای سینمایی، ببینند.
فیلم سینمایی «استخوانهای دوست داشتنی» از جمعه آینده در سینماهای آمریکا اکران میشود. طرفداران کتاب آلیس زِیبالد، کتاب مورد علاقه‌شان را از یک زاویه جدید خواهند دید؛ یعنی، به عنوان بخشی از یک سنت قدیمی در هالیوود که به موجب آن کتابهای محبوب را به فیلمهای سینمایی مهم تبدیل می‌کنند.
مگی گیلهاؤس و هاؤستون کرونیکل در گزارشی درباره اقتباس‌های سینمایی؛ این دست آثار را جزو پرطرفدارترین آثار سینمای جهان برشمرده و می نویسند: این سنت نتایج متناقضی داشته است. «کارت فنگ» استاد دانشگاه هاؤستون که درس مطالعات فیلم و ادبیات تدریس می کند، می‌گوید: "ما وقتی با فیلمهای اقتباسی رو به رو می‌شویم همیشه فیلم را با کتاب مقایسه می‌کنیم، ولی صنعت فیلم‌سازی این‌گونه به قضیه نگاه نمی کند. صنعت فیلم‌سازی فقط به چیزی توجه دارد که برایش درآمدزایی داشته باشد." فیلمهای اقتباسی برای استودیوهای فیلم‌سازی حکم کالاهای پیش فروش شده را دارند. فنگ می گوید: "این فوت و فن فروش است. من می خواهم «ارباب حلقه‌ها» را بسازم. البته پروژه پرهزینه‌ای خواهد بود، ولی تاکین طرفداران خیلی زیادی دارد."
همه ما می‌دانیم که اقتباس سینمایی رمان ارباب حلقه‌ها چه نتیجه ای داشت. این مثال نکته خوبی را به ما یادآور می شود. فنگ می گوید: "امروزه تصاویر کامپیوتری (CGI) صنعت فیلم‌سازی را دگرگون کرده‌اند. عرصه اصلی اقتباس سینمایی، فیلمهای بزگسالان نیست، بلکه کتاب‌هایی هستند که براساس کتابهای کودکان ساخته شده اند." درمیان نمونه‌هایی از اقتباس کتاب که اخیرا انجام گرفته می توان به این موارد اشاره کرد: «ابری با احتمال ریزش باران»، «کارولین»، و سری فیلمهای «نارنیا» نوشته «سی اس لوئیس». فنگ می‌گوید: "اینها داستان‌هایی روایی دارند و استودیوهای فیلم‌سازی در گذشته با دیدن چنین کتاب‌هایی می گفتند، این کتاب قابل اقتباس نیست ولی فیلمی مثل «آقای فاکس شگفت‌انگیز» که خیمه‌شب‌بازی قدیمی است، به صورت یک اثر نو و بدیع ساخته شد."
اقتباس کردن بعضی از کتاب‌ها آسانتر از کتابهای دیگر است. داستانی که پیرنگ مشخص و شروع و میانه و پایان قرص و محکمی داشته باشد، خیلی راحت و آسان به فیلم درمی آید. حال اگر در داستان چنین رمان‌هایی؛ صحنه‌های جرم و جنایت و معما و عشق و عاشقی هم وجود داشته باشد که دیگر عالی است.
«چارلز داو» استاد سینما در دانشگاه «رایس» می گوید: "بعضی کتاب‌ها لفظ به لفظ به فیلم تبدیل می‌شوند، مثل «شاهین مالت» که تقریبا کلمه به کلمه به فیلم تبدیل شده است." او می‌گوید کتابهای پرفروشی مثل «جِی سون بورن» یا «هری پاتر» که پیرنگ‌های قوی‌ای دارند، فیلمهای خیلی خوبی از روی آنها می توان ساخت. ولی فیلم‌هایی عمیق نیستند، یا آن گونه که داو می گوید: "در این فیلم‌ها این سؤال وجود ندارد که جی سون بورن چه احساسی دارد. بعضی وقت‌ها، یک کتاب با دیالوگ و کنش اندک، به فیلم سینمایی خوبی تبدیل می شود ولی این کار بدون انجام تغییرات گسترده امکان پذیر نیست. داو می گوید: "فیلم جدید جورج کلونی به نام«بالا توی آسمان» براساس رمانی از «والتر کرن» ساخته شده است. برای ساخت این فیلم در داستان اصلی تغییرات زیادی اعمال شده است. کتاب والتر کرن یک کتاب بسیار ذهنی است."
اقتباس کردن بعضی از کتاب‌ها آسانتر از کتابهای دیگر است. داستانی که پیرنگ مشخص و شروع و میانه و پایان قرص و محکمی داشته باشد، خیلی راحت و آسان به فیلم درمی آید. حال اگر در داستان چنین رمان‌هایی؛ صحنه‌های جرم و جنایت و معما و عشق و عاشقی هم وجود داشته باشد که دیگر عالی است.
اغلب این کارگردان‌های باتجربه هستند که فرصت ساخت اقتباس‌های چالش برانگیز نصیب‌شان می شود. «استخوانهای دوست داشتنی» یکی از همین موارد است. پیتر جکسون باتوجه به موفقیت سه گانه «ارباب حلقه‌ها» این فرصت را یافته که یک کتاب دشوار را به فیلم سینمایی تبدیل کند. داو می گوید: "این کتاب علاقه‌مندان زیادی دارد و فیلمی که براساس آن ساخته شده؛ فیلم بحث انگیزی خواهد بود."
به نظر می رسد که بعضی از ژانرها بسیار مناسب اقتباس سینمایی هستند. درام‌های تاریخی جذابیت زیادی دارند و ساخت‌شان نسبتا کم هزینه است. به همین دلیل فیلم‌هایی مثل «اتاق رو به منظره» و «پایان هووارد» آثار خوبی از کار درآمدند. در بعضی موارد، یک فیلم، داستانی کلاسیک را مورد استفاده قرار می‌دهد و از آن به صورت روزآمد بهره می برد. فنگ می‌گوید فیلم «رومئو + ژولیت» ساخته «باز لورمان» در این مورد یک اقتباس عالی است.
اقتباس سینمایی کتاب‌ها از سال‌های طلایی هالیوود رو به رشد بوده است. فنگ می گوید: "در دهه 1930 خیلی از نویسندگان موفق؛ مثل تنسی ویلیامز و ویلیام فاکنر، به هالیوود رفتند تا فیلمنامه بنویسند. بنیادگرایان ادبی این موضوع را نمی‌پسندند، ولی به هر حال این اتفاقی بود که می‌افتاد." و به راستی چه کسی می تواند سال 1939 را فراموش کند؟ سالی که اقتباس‌های به یاد ماندنی‌ای چون «بر باد رفته» و «جادوگر شهر آز» ساخته شد. فنگ می گوید: "بر بادرفته یک کتاب بسیار پرفروش بود. کتاب «فرانک باؤم» هم اثر موفقی در زمینه کتاب کودک بود، هرچند اثر جنجالی و خیلی پر فروشی نبود."
ده اقتباس برتر از ده رمان بزرگ
این فهرست می‌توانست بلندتر از این باشد ولی در اینجا نام ده فیلم سینمایی که از روی کتاب ساخته شدند و روی پرده نقره ای موفق عمل کردند، آورده می شود:
1. بر باد رفته
2. جادوگر شهر از
3. شاهین مالت
4. اینک آخر الزمان (براساس رمان «قلب تاریکی» جوزف کنراد)
5. پدرخوانده
6. بی خبر (براساس رمان «اما»ی جین آستن)
7. پایان هووارد
8. بیمار انگلیسی
9. ارباب حلقه‌ها
10. هیچ کشوری برای پیرمردها
منبع :ایلنا
تنظیم برای تبیان : نرگس امیرسرداری
