این راه انتها ندارد
غبار زمان (2008) آخرین ساخته سینمایی تئوآنجلو پولوس، سرشناس‌ترین فیلم‌ساز سینمای یونان است
قصه فیلم در باره یك فیلم‌ساز امریكایی است كه اصلیتی یونانی دارد. او در شهر رم تلاش دارد تازه‌ترین فیلم خود را به پایان برساند اما به دلایل نامعلومی، تولید فیلم متوقف شده است. او در این فیلم قصه زندگی خود و والدینش را تعریف می‌كند. این فیلم‌ساز در طول كارگردانی فیلم خود با آدم‌های متفاوتی روبه‌رو می‌شود و به شناخت تازه‌ای از خود و سرزمین مادری‌اش می‌رسد.« ویلم دافو»، «میشل پیكولی»،« برونوگانز» و« ایرنه ژاكوب» نقش‌های مختلف« غبار زمان» را بازی كرده‌اند. این فیلم در بخش جشنواره جشنواره‌های امسال جشنواره فیلم فجر نمایش داده می‌شود.آنجلو پولوس در یك گفت و گوی اینترنتی درباره غبار زمان صحبت كرده كه بخش‌هایی از آن توسط همشهری ، ترجمه شده است.
بهترین زمان برای بحث جدی در باره یك فیلم، زمانی است كه كار تولید آن تمام شده است. سؤال مطرح این است كه وقتی می‌خواهید كارگردانی فیلمی را شروع كنید، چه حسی دارید؟ احساس اطمینان می‌كنید یا خیر؟
شاید منتظر هستید بگویم احساس اطمینان می‌كنم، نه؟ اما برعكس! من جزو آن دسته از فیلم‌سازانی هستم كه هیچ‌وقت نسبت به كل كار اطمینان ندارم. حتی وقتی تولید فیلم هم تمام می‌شود، هنوز همین حس را دارم. در تمام این سال‌هایی كه كار فیلم‌سازی كرده‌ام هیچ‌وقت خودم را یك آدم كامل ندیده‌ام و توقف نكرده‌ام، همیشه تحقیق كرده‌ام تا چیزهای بیشتری یاد بگیرم. فقط به این طریق است كه می‌توان تبدیل به فیلم‌ساز بهتری شد.
آنجلوپولوس
چه چیزی به شما آن حس اطمینان و اعتماد را می‌دهد؟
همیشه نیازمند آن بوده‌ام كه به چشم‌های دیگران نگاه كنم. چشم‌ها هیچ‌وقت دروغ نمی‌گویند. با نگاه كردن به چشم‌های همكاران و اطرافیانم است كه متوجه می‌شوم چه‌كار كرده‌ام. از این طریق می‌فهمم كارم را درست انجام داده‌ام یا خیر.
به این ترتیب، یك فیلم سینمایی را چگونه به پایان می‌رسانید؟
یك جورهایی می‌گذارم كار خودش به جلو برود. یك حس و حال غریزی است. اما اگر به فیلم‌هایی كه ساخته‌ام دقت كنید، متوجه می‌شوید كه آنها هیچ وقت پایانی ندارند. از اولین فیلم تا همین «غبار زمان»، وضعیت همیشه به همین صورت بوده است. قبل از ساختن یك فیلم، آنچه كه برایم اهمیت خیلی زیادی دارد فیلم‌نامه آن است. آن را بارها بازنویسی می‌كنم تا تبدیل به آن چیزی شود كه واقعاً دوست دارم و می‌خواهم.
آیا احتمال دارد سر صحنه فیلم‌برداری بخش‌هایی از فیلم‌نامه را تغییر دهید؟
بله. همیشه باید جایی را برای چیزهای پیش‌بینی نشده باز گذاشت. با آن‌كه فیلم‌نامه‌هایم را دوست دارم، ولی مثل یك نوشته مقدس نیستند كه نتوانم بخشی از آنها را تغییر دهم.
برگردان كلمات فیلم‌نامه به تصویر سینما چگونه است؟
این یك مسیر و خط سیر دردآور است. در طول كار شما با باخت‌هایی روبه‌رو می‌شوید، اما باید پیروز شوید. اگر فیلم‌نامه را خیلی خوب نوشته باشید و بدانید كه دقیقاً چه می‌خواهید، طبیعتاً كارتان راحت‌تر خواهد بود. ولی همیشه این احتمال وجود دارد كه هنگام برگردان كلمات به تصاویر، چیزی كم باشد و احساس كنید انجام این كار چندان هم راحت نیست. شما نمی‌توانید فیلم‌ها را به آن صورتی كه در ادبیات نوشته می‌شود، مورد استفاده قرار دهید. در سینما شما باید فرمول درست را برای انجام این كار پیدا كنید. این فرمول باید نوشته شما را به شكلی تصویری به تماشاچی ارائه دهد.
صحنه‌ای از «غبار زمان»
شما سینمای خودتان را چگونه می‌نویسید؟
من همیشه در فیلم‌نامه‌هایم از جملات كوتاه استفاده می‌كنم. همه می‌دانند كه فیلم‌های من از صحنه‌هایی بسیار طولانی تشكیل شده است. هر صحنه (سكانس) فیلم من مدت زمانی طولانی طول می‌كشد و دیالوگ‌های بسیار كمی در آنها وجود دارد. سعی‌ام این است كه حرفم را با تصویر بزنم و منظورم را بدون كمك گرفتن از كلمات برسانم.
در فیلم‌نامه‌هایتان، صحنه‌ها را توصیف هم می‌كنید یا این‌كه فقط به ذكر دیالوگ‌ها اكتفا می‌كنید؟
كار فیلم‌نامه نویسی من شبیه نگارش رمان است. به همین دلیل، می‌توان این فیلمنامه‌ها را به عنوان كار ادبی به چاپ رساند. البته بعضی وقت‌ها هم فیلم‌هایم را بدون فیلم‌نامه می‌سازم، مثل «بازیگران سیار». سر صحنه این فیلم، فقط مقداری یادداشت داشتم.
آیا فیلم‌برداری هر صحنه به معنای ظهور یك مشكل خاص برای كار شماست؟
در هر صحنه فیلم من كلیدی وجود دارد كه به كمك آن، آن صحنه را باز می‌كنم. تماشاچی باید این كلید را پیدا كند. بعضی وقت‌ها او نمی‌تواند آن را پیدا كند. پس مجبورم در این راه به او كمك كنم. هر صحنه‌ای مسائل و مشكلات خاص خودش را دارد و باید با آنها كنار آمد.
بعد از این همه سال فعالیت، فیلم‌سازی برایتان آسان‌تر و راحت‌تر شده است؟
هر بار كه برای ساخت فیلم جدیدی پشت دوربین می‌روم، احساس می‌كنم اولین بار است كه دارم فیلم می‌سازم. هیجان و اضطرابی كه در این مورد دارم همان هیجان و اضطراب روز نخستین است. جذابیت فیلم‌سازی هم در همین است. شما همیشه در حال كشف چیزهای تازه هستید و این راه هیچ‌وقت به انتها نمی‌رسد.
برخلاف فیلم‌های قبلی‌تان، در «غبار زمان» از بازیگران مطرح و سرشناس استفاده كرده‌اید.
قصه فیلم ایجاب می‌كرد كه بازیگران مطرحی را در نقش‌های مختلف آن بگذارم. در این شرایط، فیلم بهتر و طبیعی‌تر به نظر می‌رسد .
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
