سمنان

قلمرو كنونی سمنان در زمره قدیمی ترین كانونهای استقرار تمدن در فلات قاره ایران محسوب میشود نتایج حاصل از كاوشها و بررسیهای باستان شناسی نشانگر قدمت طولانی استقرار اقوام مختلف هزاره ششم قبل از میلاد در محدوده فعلی استان است.

سمنان از دیرباز یكی از شهرهای چهاردهمین ایالت تاریخی ورن(ورنه) از تقسیمات شانزده گانه روستایی در دوران باستان بوده است برخی از دانشمندان ایالت مزبور را گیلان فعلی میدانسته اند ولی قدر مسلم این است كه ورن یا ورنه متشكل از صفحات جنوبی البرز و خوار شامل: سمنان، دامغان‌،خوار، دماوند، فیروزكوه، شهمیرزاد، لاسجرد، ده نمك، آهوان، قوشه، ویمه و نقاط كوهستانی مازندران بوده است.

درتمام دوره حكومت مادها و هخامنشیان و كومینه و یا كومشیان( قومس بعد از اسلام) جزو ایالت بزرگ پارت یا پرتو بشمار میرفت دراین دوره سمنان شهر سرحدی ایالتهای پارت و ماد محسوب میشود بهمین علت برخی از مورخان، زمانی این استان را جزء ماد و گاهی جزء پارت بحساب آورده اند.سمنان در دوره های بعد از اسلام جزء سرزمین تاریخی قوس(كومش) بشمار می آید نام قومس تا اواخر دوران قاجاریه بر سر زبانها بود.

از وقایع مهم مربوط به نواحی پارت در دوره هخامنشیان میتوان به جنگهای كورش كبیر در این ایالت اشاره كرد. از قرون اولیه تا قرن ششم بعد از اسلام این سرزمین بترتیب جایگاه طرفداران ابومسلم خراسانی، مزدكیان و بعد از آن فرق مذهبی دیگر مانند اسماعیلیه، سربداران و بزرگان و مشایخ تصوف بوده و بر اساس شواهد و قراین، مردم سمنان قبل از اسلام دارای عقاید و آیین های مختلفی بوده اند كه مهر پرسی، میترائیسم و زرتشتی از مهمترین آن آیین ها بشمار میرفته اند.

درباره وجه تسمیه قومس یا كومش چنین آمده است:

الف) قومس در آغاز كومه شه بوده است یعنی پناهگاهی برای شكار سلاطین یا حفاظت از زراعت توسط زارعان

ب) كومش ابتدا كومس به معنی كوه مس بود است در دوران هخامنشی، این ایالت صادر كننده مس بوده و بعدها نام آن به كومش تغییر یافته است

پ) بدلیل كم آبی منطقه مردم به حفر قنات میپرداخته اند، بهمین دلیل این ایالت كومش(چاه كن) و مردم آن به "كومشی" نامیده میشوند.

جغرافیای طبیعی استان

استان سمنان از نظر موقعیت جغرافیایی به گونه ای كه هر چه از غرب به شرق آن پیش میرویم به میزان ارتفاع آن از سطح دریا اضافه میشود، بنحویكه شهر گرمسار كه غربی ترین شهر استان محسوب میگردد 825 متر و شهر شاهرود كه شرقی ترین شهر استان به شمار می آید 1365 متر از سطح دریا ارتفاع دارند. از آنجاییكه عامل ارتفاع با حرارت جو نسبت معكوسی دارد یعنی هرقدر ارتفاع زیادتر میشود حرارت نیز بهمان نسبت تقلیل می یابد میتوانیم شهرستان گرمسار و شهرستان شاهرود را گرمترین و سردترین منطقه استان قلمداد كنیم.

استان سمنان به دلیل همجواری با سلسله كوههای البرز در شمال و زمینهای هموار و كویر در جنوب از شمال به جنوب دارای شیب است، و شیب عمومی منطقه از شمال به جنوب 8 تا 10 در هزار میباشد.

معدل حداكثر مطلق درجه حرارت در ماههای تیر و مرداد كه گرمترین ماههای سال در استان است به 25 درجه سانتیگراد بالغ میگردد معدل حداقل درجه حرارت در ماههای دی و بهمن كه سرد ترین ماههای استان است به منهای 11 درجه سانتیگراد بالغ میگردد.

استان سمنان دارای اقلیم هایی به شرح ذیل میباشد:

1. اقلیم نیمه بیابانی شدید كه قسمتهای از استان سمنان منجمله گرمسار و بنكوه را در برگرفته در این نقاط میزان بارش و نزولات كم و معمولاً در اویل بهار است.

2. اقلیم نیمه بیابانی ضعیف كه قسمتهایی از سمنان – شاهرود- دامغان را در برگرفته و بارندگی غالباً در زمستان است

3. اقلیم مدیترانه ای گرم و خشك كه نوار شمالی استان را شامل میشود.

منبع: تبیان سمنان

تهیه و تنظیم: زهره حضرتی