مجله و سال نجوم

اگر از یک منجم آماتور در ایران سوال شود که افراد علاقه مند در این زمینه باید چه کاری انجام دهند تا در این علم پیشرفت کنند به طور قطع یکی از مواردی که به آن اشاره می کند این است: «مجله نجوم بخوانید!»

هجده سال است که در این مجله عبارت مقابل به چشم می خورد: « نجوم تنها ماهنامه اخترشناسی خاورمیانه است که از سال 1370 پیوسته منتشر می شود. خوانندگان ما طیف وسیعی از افراد را در برمی گیرد: از دانش آموزی دبستانی که شیفته آسمان شب است تا مادربزرگ هفتاد ساله ای که به نجوم عشق می ورزد.» ( البته شاید دیگر این عبارت در مجله چاپ نشود چراکه به تازگی ماهنامه آسمان شب همزمان با پایان سال جهانی نجوم در ایران متولد شد و جالب این که تبلیغ آسمان شب در پشت جلد مجله نجوم شماره 192 نقش بسته بود!)

بابک امین تفرشی، دکتر محمد رضا خواجه پور، دکتر محمد تقی میرترابی، پوریا ناظمی، دکتر منصور وصالی، دکتر توفیق حیدرزاده، دکتر رضا منصوری، دکتر سعد الله نصیری قیداری و ... تمام این نفرات افرادی هستند که شورای سردبیری و مشاوران مجله نجوم را تشکیل می دهند. با نگاهی به این اسامی، می توان متوجه شد که یک تیم کاملا حرفه ای و متخصص مسئولیت تولید محتوای این مجله را بر عهده دارند.( هرچند مدتی است که مطالب ارائه شده در مجله توسط افراد محدودی نوشته می شوند.) برخلاف اکثر مجلات امروزی در مواردی بسیار بسیار نادر ممکن است در این مجله مطلبی به اشتباه چاپ شود و یا حتی غلط تایپی در آن یافت شود. مصاحبه با دست اندرکاران علم نجوم در تمام نقاط دنیا و ارتباط با آنان خود مهر تاییدی بر صحت و اعتبار علمی این ماهنامه است.

مجله نجوم توانست موجی را در جامعه ایجاد کند که نیاکان ما بار دیگر از گرویدن نوادگانشان به میراث آن ها شادمان شوند. بسیاری از همایش ها، کلاس های آموزشی، برنامه های عمومی، فرصت های بین المللی و ... در ابتدا توسط مجله نجوم و حامیان آن گسترش پیدا کرد. شاید اگر این ماهنامه وجود نداشت. جامعه نجوم ایران در جایگاهی به مراتب پایین تر از جایی که اکنون در آن قرار دارد قرار داشت.( سال هایی را تصور کنید که اینترنت هنوز در ایران رواج پیدا نکره بود و کتب مربوط به نجوم نیز انگشت شمار بودند پس تنها راهی که علاقه مندان می توانستند از اخبار نجومی اطلاع پیدا کنند خواندن مجله نجوم بود.)

«حیات نجوم که طی سال های گذشته فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشته است مبتنی بر مشترکین این ماهنامه است. هر اشتراک تازه امید تازه ای برای ادامه راه است، راهی که طی سال های اخیر موجب ترویج نجوم در ایران شده است...»، « مجله نجوم مجله ای مستقل است، در طول 18 سال انتشار نیز حامیان اصلی آن فقط دوستداران نجوم و خوانندگان آن بوده اند. استمرار انتشار نجوم و تلاش برای ارتقای سطح علمی و کیفی آن مستلزم حمایت تمامی دوستداران نجوم است...» دو عبارتی که مطالعه کردید جملاتی هستند که مدت ها در صفحه آخر این مجله به چاپ می رسند و نمایانگر نیاز این مجله به حمایت هستند. در روزگاری که انواع مجلات زرد و سطح پایین با ورقه های گلاسه و تمام رنگی به چاپ می رسند آیا تنها مجله نجومی خاورمیانه باید با صفحات نامرغوب و سیاه و سفید چاپ شود؟ آیا ارزش توضیح زندگی نامه یک فوتبالیست خارجی از معرفی یک دانشمند ایرانی مشغول به کار در سازمان فضایی ناسا کمتر است؟ آیا شناخت آسمان بالای سر انسان ها اهمیت کمتری نسبت به دانستن سرانجام ازدواج یک بازیگر هندی دارد؟ آیا بهتر نبود در سالی که هم نام این مجله نام گذاری شده بود از سوی مسئولین حمایت بیشتری از این ماهنامه صورت می گرفت؟

معرفی مجله نجوم و مشکلات آن در این مطلب کوتاه بهانه ای بود برای این که توجه مسئولین به این علم فراموش شده بیشتر شود. اگرچه داشتن امکانات و ابزارآلات پیشرفته مناسب، در نجوم بسیار اهمیت دارد ولی بهتر است ابتدا به دوام و بهبود سرمایه های خود فکر کنیم و بعد سراغ گام های بعدی برویم چراکه ممکن است داشته های اندک اکنون را نیز  از دست بدهیم.

سال نجوم آمد و رفت و برخلاف تمام وعده ها و قول ها هیچ اتفاق خاصی به جز برگزاری چند همایش و برنامه های خودجوش روی نداد. هرچند این فرصت طلایی از دست رفت اما هنوز هم می توان به آینده امید داشت.

تهیه و تنظیم برای تبیان:

محمد حسین اربابی فر