پیشگیری از سوءتغذیه در بیماران بستری
فرمولاسیون دارویی
امروزه مطالعات بالینی در سراسر جهان بیانگر آن است كه تامین سلامت، تسریع فرایند درمان و بازتوانی بیماران بستری در بیمارستان ها ارتباط زیادی با تناسب مواد مغذی دریافت شده دارد.
براساس آمار‌های جهانی حدود 30 تا 50 درصد بیماران در زمان پذیرش در بیمارستان مبتلا به سوء تغذیه پروتئین - انرژی هستند و در25 تا 30 درصد آن ها طی اقامت در بیمارستان این مشكل گسترش پیدا می كند.
این درحالی است كه بیش از 50 درصد بیماران طی اقامت در بیمارستان نیز با كمبود جدی برخی مواد مغذی ضروری مواجه خواهند شد، اما این موضوع درخصوص بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است.
یافته های پژوهشی در خصوص میزان موفقیت دارودرمانی در بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه حاكی از آن است كه مقابله با سوء تغذیه این بیماران و تامین انرژی، كالری، پروتئین و سایر املاح معدنی و ویتامین ها، به میزان لازم و متناسب با شرایط بیمار می تواند نقش بسزایی در ارتقای توانایی بدن در پاسخ به درمان داشته باشد.
اگر نتوانیم نیاز‌های تغذیه ای بیمار را تامین نماییم، بدن شروع به استفاده از ذخایر چربی و پروتئین خود می كند. بدن فرد به مرور تحلیل می رود، وزن خود را از دست می دهد و دچار لاغری مفرط می شود.
همچنین به دلیل بروز سوء تغذیه، میزان كارایی و اثرگذاری بسیاری از داروها از جمله آنتی‌بیوتیك ها كاهش می یابد و در نتیجه بهبودی بیمار دچار اختلال می شود. بدیهی است این موضوع می تواند علاوه بر افزایش دوره نقاهت، بیمار را در معرض عفونت های ارگان های مختلف بدن قرار دهد.
همچنین موجب تحمیل بار احساسی و عاطفی شدید مبنی بر یاس و ناامیدی به خانواده بیمار و نیز افزایش هزینه های درمانی وی خواهد شد؛ ضمن آن كه سایر بیمارانی را كه در صف انتظار بستری در بخش های شلوغ از جمله "آی‌سی‌یو" هستند نیز از دریافت به موقع خدمات درمانی محروم می دارد.
بیماران ممكن است به دلایل مختلف از جمله انجام جراحی های سنگین و تهاجمی، تصادف، سقوط از ارتفاع، سوختگی، سكته مغزی، ایست قلبی- تنفسی و یا دلایل دیگری نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته باشند.
شرایط حاد و بحرانی این بیماران، حضور پزشكانی با قابلیت‌های فراگیر، پرستاران آموزش دیده و تجهیزات ویژه بیمارستانی را جهت انجام مراقبت‌های لحظه به لحظه الزامی می نماید.
اما پس از تثبیت شاخص‌های اولیه حیاتی، مهم‌ترین استراتژی برای تسریع بهبودی این بیماران، تامین انرژی و مواد مغذی ضروری بیمار است. در این حالت كه نیاز به انرژی به طور فزاینده‌ای افزایش پیدا كرده است و بیمار از سطح هوشیاری لازم برخوردار نیست و یا دچار اختلال در بلع است، بهترین استراتژی تغذیه ای كه می تواند با كمترین عوارض، كنترل شده ترین مواد مغذی را در اختیار بدن بیمار قرار دهد، (مگر موارد خاص) استفاده از غذاهایی است كه براساس فرمولاسیون دارویی (Enteral Formula) تهیه شده اند.
در این روش تمام مواد غذایی و آب مورد نیاز، با ارزش غذایی مشخص و كنترل شده، از طریق لوله و معمولاً از راه بینی وارد دستگاه گوارش بیمار می شود. از آنجا كه این محلول‌های غذایی (غذا درمانی) براساس فرمولاسیون دارویی در شركت‌های داروسازی تهیه شده‌اند، برخلاف شیوه تغذیه ی آشپزخانه ای، می توان از رسیدن مواد مغذی معین و به میزان مشخص به بدن بیمار اطمینان پیدا كرد.
علاوه بر این از وضعیت بهداشتی غذا نیز می توان اطمینان كامل داشت؛ چرا كه در تهیه غذای آشپزخانه‌ای ممكن است آلودگی محیطی نیز به غذا سرایت كند. در واقع باید گفت در شرایط حاد و بحرانی بخش مراقبت‌های ویژه، غذادرمانی از طریق تغذیه فرموله مانند دارودرمانی برای این بیماران ضروری و حیاتی است.
به همین منظور بر اساس شاخص های مختلفی نظیر سن بیمار، جنسیت بیمار، وزن بیمار، سابقه بیماری، میزان سوء تغذیه، بیماری های زمینه ای و با استفاده از فرمول های علمی، نیاز روزانه بیمار به انرژی و سایر مواد مغذی برآورد شده و نوع غذای فرموله مورد نیاز تعیین می شود.
دكتر منصور رستگارپناه استادیار و متخصص داروسازی بالینی
مركز تحقیقات گوارش،دانشگاه علوم پزشكی تهران
اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت درباره رژیم های غذایی مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
رژیم های غذایی بعد از عمل جراحی
چگونه از بیمار در خانه مراقبت كنیم ؟
