شانس یا اعتماد به نفس

صدای تلویزیون کلافه ام کرده بود. می خواستم اعتراض کنم که در اتاق باز شد و علی، برادرم، با عجله پرید وسط اتاق! آمدم بگویم: «مثل همیشه در هم نزدی» که خیلی با عجله گفت: «خواهرجون، یک کاغذ و خودکار بده زودباش.»

همان خودکاری را که دستم بود و یکی از برگه های زیر دستم را که داشتم روی آن تمرین حل می کردم، به او دادم. مثل برق از اتاق رفت بیرون. اگر مامان این طور کاغذ و خودکار خواسته بود، فکر می کردم حتماً دستور غذای جدیدی دارد از تلویزیون پخش می شود. و اگر پدرم قلم و کاغذ می خواست، دو حالت داشت: یا یک شعر یادش افتاده بود و یا می خواست شماره ی تلفنی یادداشت کند.

رفتم توی هال دیدم با این که صدای تلویزیون تا چهار تا خانه آن ورتر می رود، علی جلوی تلویزیون نشسته و دارد به صحبت های کسی گوش می کند و هر از چند گاهی هم چیزهایی می نویسد! تا آمدم بگویم: «این چیه؟» بلند گفت: «بذار گوش بدم، بعداً می گم.» بین صحبت های گوینده هم خیلی آهسته گفت: «بشین گوش بده، خوبه!»

متوجه شدم روان شناس در مورد اعتماد به نفس صحبت می کند. او می گفت: «... اکثر افراد، در عین حال که فکر می کنند خیلی زرنگ هستند، با اطمینان کارهایشان را انجام نمی دهند. یکی از مؤلفه های شخصیتی که در زندگی و پیشبرد آن بسیار به کار می آید، اعتماد به نفس است. حتی اگر بگوییم، هیچ چیز در جهان مانند اعتماد به نفس باعث موفقیت نمی شود، اغراق نکردهایم. اگر اعتماد به نفس داشته باشید، روی نیروهای حاکم بر زندگی و آینده ی خود تسلط کامل خواهید داشت.

هر جا که بروید، هر کاری که بکنید، هر چه که بخواهید انجام دهید، مطمئناً پیروز و سربلند خواهید بود.

آن چه که شانس و اقبال خوانده می شود، بیشتر اوقات چیزی جز برخورداری از آرامش و انضباط در برداشتن قدم مناسب در وقت مناسب نیست. باید بیاموزیم، چگونه خوش شانس باشیم و چگونه کارها را به خوبی به سرانجام برسانیم. البته نه این که همیشه برنده خواهیم شد و یا به نتیجه می رسیم. این امر نه تنها غیرممکن است، بلکه کسل کننده نیز خواهد بود. آن چه اهمیت دارد، احساس اعتماد به نفس است. اعتقاد به توانایی ها حتی بعد از ناکامی ها، نیروی محرک اعتماد به نفس است.

برخلاف آن چه تصور می شود، لزومی ندارد در تمرکز و ریاضت استاد شوید، یا به فراگیری «خودهیپنوتیزم» روی آورید و یا به نزد متخصص تقویت اعتماد به نفس بروید. می توانید خود تصمیم بگیرید و شروع کنید.

اگر احساس می کنید تمرکز و عبادت یا عملی مشابه آن شما را ارضا می کند و آرامش می بخشد، از آن سود بجویید، اعتماد به نفس در طول یک شب حاصل نمی شود، بلکه با فرایندی منظم و مداوم پرورش می یابد. یک اقدام مطمئن، احساسی از اطمینان و دلگرمی در شما ایجاد می کند که به نوبه ی خود گام های مطمئن تر و بزرگ تری را به دنبال خواهد داشت. به بیان دیگر، کسب اعتماد به نفس همانند آموختن یک زبان خارجی است. ابتدا نمی توانید کلمات را به درستی بیان کنید. حتی زمانی که کلمه ای را به خوبی ادا می کنید، از درستی آن مطمئن نیستید. اما هرچه تمرین کنید، برایتان آسان تر خواهد شد و احساس بیگانگی نیز نخواهید داشت. اگر با اعتماد به نفس عمل کنید، آن وقت به اعتماد به نفس دست یافته اید و زبان موفقیت را به خوبی صحبت خواهید کرد.

برای آموختن هر زبانی ابتدا باید مجموعه ی لغات آن زبان را فراگرفت. واژه نامه ی اعتماد به نفس از لغات محدود زیر تشکیل شده است:

محرک: عمل مشخصی که شما انجام می دهید.

پاسخ: عکس العمل مشخصی که دیگران نسبت به شما ابراز می کنند.

تقویت مثبت و منفی: نتیجه ی احتمالی معادله ی محرک – پاسخ است.

برای لحظه ای تصور کنید که جهان به دو بخش تقسیم شده است. در بخش اول آن شما قرار گرفته اید و در بخش دوم، محیط شما شامل خانواده، دوستان، معلم و تمام کسانی که در زندگی شما جای دارند. در محلی که این دو بخش در یک کنش متقابل حساس به هم می رسند، اعتماد به نفس شکل می گیرد و یا از بین می رود. زیرا سطح اعتماد به نفس شما، با چگونگی برداشت و رفتار دیگران نسبت به شما ارتباط دارد. اگرچه هر دو بخش (شما و محیط اطرافتان) در این ترتیبات نقش مهمی دارند، اما نقش اصلی را خودتان ایفا می کنید؛ چون شما در واقع کاپیتان تیم هستید و دیگران از شما پیروی می کنند. شما عمل می کنید و محیط شما عکس العمل نشان می دهد. شما محرک را تدارک می بینید و محیط شما، پاسخ را.

عملی که با اعتماد به نفس شما همراه باشد، پاسخی از احترام و ملاحظه از محیطتان را در پی خواهد داشت. این احترام برای شما، تقویت مثبت خواهد بود و در آینده به اقدامات قاطع تری مبتنی بر اعتماد به نفس منتهی خواهد شد. همین طور هم عملی عاری از عدم اعتماد به نفس، پاسخی نامناسب و یا بی تفاوتی کامل را در پی خواهد داشت که به عنوان تقویت منفی، می تواند شما را دلسرد کند و سطح اعتماد به نفستان را کاهش دهد. این ها را به یاد داشته باشید:

این اعتقاد که: «اعتماد به نفس چیزی نیست که کسی بتواند آن را به دست آورد، بلکه موهبتی الهی است مانند رنگ چشم، موقعیت خانوادگی و یا رنگ مو که یا با آن به دنیا می آییم و یا برای همیشه از آن بی بهره خواهیم بود»، کاملا نادرست است. اعتماد به نفس در طول یک شب حاصل نمی شود، بلکه با فرایندی منظم و مداوم پرورش می یابد.

هر قدر هم که به خود مطمئن باشید، به ویژه در مرحله ی تقویت اعتماد به نفس، موانع و ناکامی هایی را تجربه خواهید کرد. نباید این ناکامی ها مانع از پیشرفت شما شوند. باید برخیزید و به حرکت ادامه دهید. شما همانند کودکی که راه رفتن را تجربه می کند، باید بیاموزید که وقتی زمین خوردید دوباره برخیزید.

هرگز تسلیم نشوید. هنگامی که عزمتان را برای رسیدن به هدفی جزم کردید، از موانع و شکست دلسرد نشوید. اگر گمان می کنید می توانید، پس می توانید. همه ی افراد موانع و شکست را تجربه می کنند، اما کسانی که دوباره بر می خیزند و تلاش می کنند، به قله ی کوه می رسند.

هنگامی که در مورد کاری تصمیم گرفتید، هرگز به خود شک و تردید راه ندهید. هرگز در هزار لای پرپیچ و خم ذهن آزار، اما وسوسه انگیز بررسی، تکرار و افسوس، خود را گرفتار نکنید. وارد شدن در این دخمه آسان تر از بیرون آمدن از آن است و تنها چیزی که همواره در درون آن می یابید، واماندگی و ناتوانی خواهد بود. اجازه ندهید چیزی که دیروز رخ داده است، شما را از چیزی که امروز روی می دهد یا فردا رخ خواهد داد، باز دارد. وقایع دیروز، تاریخ است و هیچ کاری برای تغییر آن از شما ساخته نیست. به زمان حال و آینده توجه کنید و تنها زمانی به گذشته نظاره کنید که بتوانید با دیدی منطقی و از روی هدفی خاص برای بهبود حال و آینده، به آن بنگرید.

مطالب خیلی جالبی بودند. بعد از برنامه، علی گفت که می خواهد مقاله ای درباره ی اعتماد به نفس بنویسد. به این منظور قرار شد، هم صحبت های روان شناس را در مطالبمان بگنجانیم و هم این که به کتاب خانه ی مدرسه و کتاب خانه های دیگر برویم و مطالب لازم را جمع آوری کنیم. شما چه فکر می کنید؟ مطلبی هست که بخواهید در مورد اعتماد به نفس بدانید؟

منابع

1- میچام (1372)، معجزه ی اعتماد به نفس، ترجمه ی ضیاءالدین رضاخانی.

2- اظهری، علی (1376). عدم اعتماد به نفس و دایره ی سحرآمیز، انتشارات مسیر.

3- کلینکه، کریس ال. (1382) مهارت های زندگی (تکنیک های مقابله با اضطراب، افسردگی، تنهایی، کم رویی، شکست و...) ترجمه ی شهرام محمدخانی، انتشارات اسپند هنر، چاپ چهارم.

آناهیتا تاشک

تنظیم:بخش کودک و نوجوان