تبیان، دستیار زندگی
هدف این دوره درسی معرفی مفهوم چگالی و جرم و حجم به دانش آموزان و انجام فعالیتی با استفاده از دانسته های آن ها درباره این مفاهیم است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مقدمه ای بر جرم و حجم

همه چیز درباه چگالی

اهداف:

1- دانش آموزان مفاهیم جرم و حجم را در نوشته ای توصیف خواهند کرد.

2-دانش آموزان با استفاده از ترازو جرم اجسام را محاسبه خواهند کرد.

3- دانش آموزان با استفاده از دلایل علمی دو شی با جرم یکسان را خواهند یافت.

4- دانش آموزان اجسامی با جرم برابر ولی با حجم های مختلف را اندازه گیری و ثبت خواهند کرد.

5- دانش آموزان خواهند دید که اجسام با حجم یکسان جرم متفاوتی دارند.

وسایل لازم:

برای آزمایش کلاسی

  1. چهار کیف یا کیسه ی قهوه ای کاغذی بزرگ
  2. مواد با چگالی مختلف به گونه ای که کیسه پر شود (همانند، کتان، کاغذ رشته شده، تعدادی سنگ، قوطی رنگ اجسام فلزی سنگین و ...)
  3. یک آ کواریوم یا یک ظرف تمیز پر از آب
  4. یک تکه سنگ پا یا یک چوب پنبه

برای هر گروه از دانش آموزان

  1. یک تکه مربعی کوچک از پشم، یونولیت، کاموا، با اندازه های برابر
  2. ترازو

طرح درس

مفاهیم دریافتی:

1- چگالی یک ویژگی است که از نسبت جرم به ماده حجم آن تعیین می شود.

2- جرم، تعیین کننده ی مقدار ماده ی درون جسم است.

3- حجم، مقدار فضایی است که جسم می گیرد.

مهارت های دریافتی:

  1. 1- دانش آموزان با استفاده از یک تراز جرم را اندازه خواهند گرفت.
  2. 2- دانش آموزان در نوشته های خود مفاهیم علمی را توضیح خواهند داد.

فعالیت اول:

ارائه:

1- قبل از درس دو کیسه ی قهوه ای کاغذی را با اجسام سبک همانند یونولیت، کتان و ... پر کنید و دو کیسه ی قهوه ای دیگر را با مواد سنگین همانند سنگ، قوطی و ... پر کنید. کیسه ها را ببندید و روی آن ها شماره ای بنویسید و ظاهر بیرونی آن ها را یکسان کنید.

2- با ورود دانش آموزان به اتاقی که یک آکواریوم پر از آب دارد که یک تکه ی بزرگ سنگ متخلخل یا سنگ پا در آن شناور است از آن ها بخواهید که توضیح دهند چرا این سنگ ویژه شناور است و چرا همانند دیگر سنگ ها فرو نمی رود در پایان درس این موضوع را با عبارات جرم و حجم و چگالی توضیح دهید.

3- چهار کیسه را روی میز بگذارید. از دانش آموزان بپرسید که آیا می توانند با دیدن بگویند که کدام کیسه سنگین تر است. سپس، از هر گروه بخواهید که کیسه ها را بلند کنند و آن ها را بر اساس جرم و سنگینی شان بچینند.

با دانش آموزان بحث کنید که کیسه ها حجم یکسانی دارند ولی جرم های مختلفی هم دارند و سپس توضیح دهید که حجم، مقدار فضایی است که ماده می گیرد.

فعالیت دوم:

شبیه سازی:

4- دو قوطی نوشابه یک شکل که یکی را از روغن و دیگری را از آب پر کرده اید، بالا نگه دارید. از دانش آموزان بپرسید که آیا جرم این دو قوطی برابر است: (برای امتحان: اگر دانش آموزان گفتند که چون حجم یکسانی دارند، پس سنگینی یکسانی هم دارند، بگویید که آن ها در فعالیت اول، چه یاد گرفته اند؟)

5- دو قوطی روغن و آب و یک ترازو به هر گروه بدهید و بگذارید که آن ها را وزن کنند. با آن ها بحث کنید که حجم دو قوطی برابر است ولی جرم های متفاوتی دارند. بگذارید آن ها با یکدیگر بحث کنند که چرا جرم ها فرق می کند.

(آموزگار توجه کند که: ممکن است دانش آموزان به جای تمرکز روی جرم دو قوطی روی اختلاف میان ترکیبات آن ها تمرکز کنند. مطمئن شوید که دانش آموزان روی مفهوم جرم، حجم و چگالی متمرکز شده اند.)

فعالیت سوم:

8- دانش آموزان حال می داند که اجسام می توانند حجم یکسان ولی جرم متفاوت داشته باشند. حال دانش آموزان اجسام با جرم یکسان و حجم متفاوت را خواهند یافت. هر گروه را به یافتن دو جسم هم جرم در اتاق تشویق کنید. آن ها هیچ دو جسمی را نخواهند یافت. دانش آموزان باید دیده های خود را در برگه ی داده ها بنویسند.

9- هنگامی که هر گروه کارش تمام شد بگذارید که درباره ی اطلاعات و داده های به دست آمده ای که در برگه ی داده ی خود نوشته اند صحبت کنند.

با کلاس بحث کنید که بعضی از اجسام جرم یکسانی دارند ولی فضای کمتری را نسبت به دیگری اشغال می کنند. بعضی از اجسام نیز حجم یکسانی دارند ولی جرم های متفاوتی دارند. سپس به رابطه ی بین جرم و حجم اشاره کنید و بگویید که ما این رابطه را چگالی می نامیم.

فعالیت چهارم:

11- به دانش آموزان سه مکعب از مواد مختلف را بدهید. آن ها باید چگالی این مواد را پیش بینی کنند، از کوچک ترین تا بزرگ ترین. سپس باید پیش بینی هایشان را بنویسند. به آن ها بگویید که آن ها فردا می توانند چگالی را محاسبه کنند و جواب هایشان را مقایسه کنند.

تکنیک های راهنمایی:

  • سوالات ضروری و روشن
  • سنجش و بحث های پیوسته
  • رضایت و دریافت خوب دانش آموزان در گروی مسائل زیر است:

- مراحل کاری کوتاه و بهینه

- دقت کافی

- استفاده از وسائل موجود در فضا

- وقت کافی برای امتحآن ها

همکاری دانش آموزان و آموزگار در کارها با هم

برای رشد و بازده و موفقیت های فردی بیشتر هدف ها بیان و یادداشت شوند

روابط اجتماعی دانش آموزان در فرآیند یادگیری همگانی به کار می آید.

فعالیت های گروهی زنجیره ای برای تمرکز بر روی مفاهیم ضروری و مهارت در مراحل متفاوت پیچیدگی، انتزاعی و نامحدود طرح ریزی شده اند.

ارزشیابی

1- دانش آموزان با نمره ی امتحانی که درباره ی حجم می گیرند، ارزیابی می شوند. موارد ارزیابی همچون داده های ثبت شده از اندازه گیری جرم و میزان کار گروهی آن ها برای انتخاب اجسام هم جرم است.

2- میزان فهم دانش آموزان از جرم و حجم با نوشته های آن ها از فعالیت دوم و حل آن مسئله سنجیده می شود.

مترجم: احسان انصاری

تنظیم: نسرین صادقی