ویژگیهای اخلاقی

قناعت

ملا محمد مهدى از همان آغاز طلبگى از عزت نفس والايى برخوردار بوده است، او در حوزه كاشان اكثر روزها را با فقر و تنگدستى سپرى كرده و همچنان با نشاط و اميدوارى به تحصيل خود ادامه مى‏داده است وى در كتاب با ارزش جامع السعادات، نيز از عزت نفس به عنوان ويژگى مهم و صفات والاى انسانى نامبرده است و در توصيه اخلاقى چنين مى‏نويسد:

سزاروار است انسان فقير، فقر خويش را از ديگران بپوشاند و همواره روح پارسايى و بزرگوارى در خود زنده كرده و تربيت نمايد، در مقابل ثروتمندان به خاطر ثروتشان سر تعظيم فرود نياورد و بدين وسيله خود را در چشم آنان كوچك نشان ندهد بلكه نسبت به زراندوزان در وجود خويش حالت بزرگى به وجود آورد و هيچ وقت چشم طمع و توقع به دست آنان ندوزد.

صبر و استقامت

از ديگر خصوصيات وى صبر و استقامت كم نظير او بود وى در حاليكه از فراهم كردن يك شمع يا روغن چراغ براى استفاده از روشنائى آن در حجره ناتوان بود ولى هرگز برخود سستى راه نمى‏داد و با صبر و شكيبائى در بعضى از شبها از روشنايى چراغهاى وضوخانه و دستشوئى مدرسه استفاده نموده و تا نيمه‏هاى شب به مطالعه و تحقيق مى‏پرداخت.

مبارزه با افکار باطل و خرافی

مبارزه با انحراف در فكر و عقيده و اخلاق از ديگر خصوصيات وى مى‏باشد او به پيروى از استادش وحيد بهبهانى (م 1205 ق) به مبارزه با اخبارى‏گرى در علم اصول فقه و فقه پرداخته است و در كتاب جامع السعادات نيز ضعف روش و راه صوفيان و ظاهر گرايان را نمايان ساخته و فرهنگ اسلام ناب كه همان فرهنگ اهل بيت عليهم السلام است را تقرير نموده است.

وى سرچشمه انحرافات اجتماعى و اخلاقى امت اسلامى را در روش و انديشه و اعمال فاسد پادشاهان و رهبران منحرف آنان مى‏بيند و بر اين عقيده است كه هر حركت اصلاحى، در مرحله اول بايد از سران حكومتها شروع شود.

وى در مورد عدالت پادشاهان مى‏نويسد در ميان عدالتها از همه حساس‏تر عدالت پادشاهان و حاكمان هر جامعه است، چرا كه عدالت مردم عادى هميشه به عدالت حاكمان بستگى دارد. اگر حاكمى عادل باشد و عدالت را در جامعه پياده كند براى مردم هم اجراى عدالت امكان پذير مى‏شود. در غير اين صورت اجراى آن در جامعه مشكل بلكه محال خواهدشد.

روح لطیف و ذوق سرشار

از ديگر ويژگيهاى او روح لطيف و ذوق سرشار او است، او عاليترين مراحل عرفانى و اخلاقى را طى كرده و حالات معنوى خود را با ذوقى سرشار در ضمن ابيات و اشعار خود متجلى ساخته است. ديوان اشعار او (طائر قدسى) و نظائر آن كه قسمتى از اشعار به جاى مانده او است به اين حقيقت گواهى دارند.

منبع: سایت نراقی.

فرآوری: محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه تبیان