پهلوانی؛از زرتشتیان تا تختی
4500سال اگر تاریخ را رو به عقب ورق بزنید. در لرستان و بینالنهرین آثاری خواهید دید، حکایتگر وجود و اهمیت داشتن ورزش و مهارتهایی که امروز «کشتی» صدایش میزنیم.
کمربندی که زرتشتیان هنگام خواندن دعا به کمر میبستند. «کستی» نام داشت و اصل آن در زبان پهلوی کستیک(kostik) خوانده میشد. کشتی گرفتن از این کلمه آمده و معنایش گرفتن کمربند یکدیگر است و زرتشتیان کشتی را بندرین هم میگفتند. کشتیگیران این کمربند را سه بار دور کمر میبستند که یادآور سه اصل زرتشت؛ گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک بوده است.
پهلوانان جایگاه ویژهای در بین مردم و حاکمان داشتهاند و گاه سرنوشت جنگها توسط پهلوانهای دو طرف جنگ و بدون درگیر شدن لشگرها رقم میخورد راه یافتن داستان پهلوانان به ادبیات و شعر ایران زمین، به وجود آمدن مرام نامهها و فتوتها و انتقال سینه به سینه و نسل به نسل ماجراهای پهلوانان در بین مردم ایران زمین، نشاندهنده نقش ویژه و تاثیرگذار پهلوانان بر تاریخ ایران است.
با ورود اسلام به ایران، آیین پهلوانی رنگ مذهبیتری به خود گرفت و مورد توجه بیشتر اندیشمندان و مردم واقع شد برخی معتقدند آیین جوانمردی و فتوت نوعی تصوف عامیانه و کوچه بازاری است که در قرن هشتم و توسط پوریای ولی (محمود ولیالدین خوارزمی)، پهلوان،عارف و شاعر نامی، نمود یافته است.
در دوران صفویه و زندیه، کشتی پهلوانی دوران طلایی و پر رونق خود را سپری کرد و در هر شهری، صدها پهلوان و نوخواسته به کشتی گرفتن و آموختن فتون و آیین پهلوانی مشغول بودند. در دوران قاجار علاقه به کشتی چنان افزایش یافت که ناصرالدین شاه شخصی به نام صاحب الدوله را مامور گسترش و توسعه کشتی کرد و رقابت پهلوانان را در میادین مختلف شهر رواج داد. مسابقههای کشتی تا سال 1318به آیین کشتی پهلوانی برگزار میشد، اما در زمان رضاخان و با گسترش فرهنگ جدید ورزشی، باشگاهها شکل گرفتند و اصول جدید ورزشی حاکم شد.
در سال 1323 و با پیشنهاد انجمن ملی تربیت بدنی، حکومت وقف برگزاری رقابتهای کشتی پهلوانی را به شکلی رسمی تصویب کرد تا هر سال پهلوان ایران از دل این رقابتها معرفی شود.
کشتی پهلوانی هر چند رشته در تاریخ و فرهنگ ایران زمین دارد و با روح ایرانیان گره خورده، اما در سالهای اخیر چندان مورد توجه مسئولان ورزشی قرار نگرفته است و به نظر میرسد از رونق و نشاط گذشته برخوردار نیست!
1- پهلوان مصطفی طوسی(1325، 1324، 1323)
اولین بازوبند پهلوانی را پهلوان مصطفی طوسی پس از سه بار برتری در مسابقههای کشتی پهلوانی و بهدست آوردن عنوان پهلوانی در سالهای 1323، 1324 و 1325 برای همیشه به نام خود ثبت کرد. در سال 1324رقابت نهایی کشتی پهلوانی بین پهلوان طوسی و پهلوان ابوالقاسم سخدری، دو روز به طول انجامید!
2- پهلوان ضیاالدین میرقوامی(1326)
در اردیبهشت ماه سال 1326 و در رقابتهایی که بدون حضور مصطفی طوسی، پهلوان نامدار پایتخت و دارنده بازوبند پهلوانی برگزار شد، ضیاءالدین میرقوامی توانست عنوان پهلوانی را آن خود کند.
3- پهلوان ابوالقاسم سخدری (1327)
پهلوان نامدار خراسان در سالهای 1323و 1324 در رقابتی پرشور و نزدیک قافیه را به پهلوان طوسی باخته بود اما بالاخره ابوالقاسم سخدری توانست عنوان پهلوانی ایران در سال 1327را به نام خود ثبت کند و صاحب بازوبند پهلوانی شود.
4- عباس زندی(1334 ،1333، 1332، 1328،)
پهلوان عباس زندی، جوانترین یل پایتخت است او در سال 1328 و در سن 18 سالگی صاحب بازوبند پهلوانی ایران شد زندی در 17 سالگی به عضویت تیم ملی کشتی آزاد ایران در آمد و در رقابتهای جهانی 1954به مدال طلا رسید زندی در سالهای 1332 تا 1334 سه بار دیگر پهلوان پایتخت لقب گرفت.
5- پهلوان احمد وفادار(1329، 1330، 1331)
چوخه کار نامدار خراسان، سه سال متوالی پهلوان کشور لقب گرفت تا برای همیشه صاحب بازوبند پهلوانی شود. پهلوان احمد وفادار سالها در سنگین وزن یکه تاز رقابتهای کشتی آزاد قهرمانی کشور و در رقابتهای مختلف جهان و المپیک عضو تیم ملی کشتی آزاد ایران بود.
6- جهان پهلوان (1336، 1337 و 1338)
«جهان پهلوان» لقب رستم افسانهای در شاهنامه به راستی برازنده رستم دوران، غلامرضا تختی است. تختی سه سال منوالی صاحب بازوبند پهلوانی شد تا در کنار 7 مدال طلا و نقرهای که در المپیکها و مسابقههای جهانی کشتی گرفت. به اسطورهای بیبدیل در ورزش ایران تبدیل شود.
7- یعقوب علی شورورزی (1340)
یلی دیگر از خطه پهلوان پرور خراسان توانست عنوان پهلوانی ایران را به نام خود ثبت کند پهلوان یعقوب علی شورورزی در سال 1340 فاتح رقابتهای کشتی پهلوانی شد این رقابتها در سال 1339 برگزار نشد!
8- منصور مهدیزاده (1341 و 1344)
در مسابقهای که قضاوت آن را پهلوان عباس زندی بر عهده داشت. منصور مهدیزاده توانست با غلبه بر عزیز کیانی صاحب بازوبند پهلوانی در سال 1341 شود دارنده دو مدال طلای کشتی آزاد جهان، در سال 1344 نیز برای دومین بار بر قله کشتی پهلوانی ایران ایستاد.
9- رضا سوخت سرایی (1354)
پهلوانی مازندران کشتی ایران و دارنده دو مدال نقره کشتی آزاد جهان، روز 4 آبان ماه سال 1354، پهلوان ایران لقب گرفت. رضا سوخته سرایی در فیتال بر علیرضا سلیمانی فائق آمد و صاحب بازوبند پهلوانی شد.
10- پهلوان باشی(1358، 1361، 1362، 1364، 1365، 1369)
پهلوان علیرضا سلیمانی، با 6 عنوان پهلوانی ایران، پرافتخارترین پهلوان این رقابتها به حساب میآید افتخاری که باعث شد ناسلیمانی به واسطه آن به داشتن لقب پهلوان باشی، مفتخر شود.
11- محمد حسن محبی (1363و 1367)
عنوان پهلوانی پیش از این بیشتر به یلان پایتخت و خراسان تعلق یافته بود تا آنکه دلاوری از خطه پهلوان بروز کرمانشاه، خودنمایی کرد. محمد حسن محبی در سالهای 63 و 67 مدعیان را کنار زد و صاحب بازوبند پهلوانی شد.
12- محمدرضا توپچی (1366و 1368)
محمدرضا توپچی بارها به دیدار نهایی رقابتهای کشتی پهلوانی راه یافته و عنوان نایب پهلوانی را به دست آورده بود توپچی بالاخره توانست در رقابتهای کشتی پهلوانی سالهای 1366و 1368با غلبه بر تمام مدعیان، پهلوان ایران لقب گیرد.
13- مجید انصاری (1370)
رغبت نداشتن کشتیگیران نامدار و ملی پوش برای حضور در رقابتهای کشتی پهلوانی هر چند باعث نشد تا این رقابتها به تعطیلی کشیده شود اما از شورو هیجان آن به شکل چشمگیری کاست در سال 1370 مجید انصاری توانست عنوان پهلوانی ایران را به دست آورد.
14- ایوب بنی نصرت (1371و 1372)
این بار نوبت دلاوری از آذربایجان بود تا عنوان پهلوانی ایران را از آن خود کنند. ایوب بنینصرت عضو محجوب تیم ملی کشتی آزاد توانست دو سال متوالی، بازوبند پهلوانی را به بازو ببندد.
15- محمود میران (1373تا 1376)
آشنایی محمود میران با کشتی با چوخه و فنون لنگ باعث شد تا ملیپوش جودوی کشورمان عملکرد درخشانی در رقابتهای کشتی پهلوانی داشته باشد و چهار سال متوالی، عنوان پهلوان ایران را به دست آورد.
16- حمید قشنگ(1377، 1378، 1381)
دلاوری دیگر از خراسان پهلوانپرور در رقابتهای کشتی پهلوانی درخشید. حمید قشنگ در اجرای فنون لنگ استاد بود و با قامت و دست و پاهای کشیدهاش، یک دردسر واقعی برای دیگر مدعیان به حساب میآمد.
17- محمود محمدی (1379)
بازوان پرتوان و دلاوری مثال زدنی محمود محمدی باعث شد تا بازوبند پهلوانی سال 1379 بر بازوی او بسته شود. پهلوان محمود محمدی در رقابتهای کشتی جوانان جهان نیز توانسته بود به مقام قهرمانی برسد.
18- امین رشید لمیر(1380 و 1387)
باز داستان پهلوان به خراسان رسید تا این بار امین رشید لمیر که دلاوری و پهلوانی را از داییاش پهلوان یعقوب علی شورورزی به یادگار گرفته بود، پهلوان ایران لقب بگیرد.
19- عبدالرضا کارگر(1382و 1383)
یک لنگ کار قهار، بار دیگر توانست افتخار پهلوانی ایران را به نام خراسان ثبت کند؛ عبدالرضا کارگر که در رقابتهای جوانان جهان صاحب مدال طلا شده بود، در کشتی پهلوانی تواناییهایش را به نمایش گذاشت و دو سال متوالی صاحب بازوبند شد.
20- شاهرخ صداقتی زاده (1385)
تبحر شاهرخ صداقتی زاده در کشتیهای محلی باعث شد تا این کشتی گیر نه چندان مطرح وزن 96 کیلوگرم اهل مازندران در رقابتهای کشتی پهلوانی بدرخشد و پهلوان سال 1385 ایران خوانده شود.
21- فردین معصومی (1386)
«گیله مرد» کشتی ایران بارها در کشتی گیله مردی حریفان را شکت داده بود؛ ملی پوش کشتی آزاد ایران در رقابتهای کشتی پهلوانی سال 1386 همه حریفان را از پیش رو برداشت تا نام پهلوان ایران در این سال فردین معصومی ثبت شود.
22- آرش مردانی (1388)
آرش مردانی هر چند با دلاوری توانست سجادبرزی را با 50کیلوگرم ارفاق و زمان در فینال رقابتهای کشتی پهلواین شکست دهد و کشتی لرستان را در آستانه افتخار داشتن پهلوان ایران قرار داده است اما باید مدتی صبر کند تا براساس آیین نامه این رقابتها، شرایط پهلوانیاش محرز و سپس اعلام شود!
تنظیم برای تبیان: رضا سیگاری
برگرفته از مجله تماشاگر
