تبیان، دستیار زندگی
اگر طلب مغفرت و آموزش برخی از شما برای یكدیگر نبود، تمام اهل زمین هلاك می گشتند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آثار و نقش استغفار در زندگی(3)

برای چنین استغفار كاملی می توان آثار و دستاوردهای مختلفی برشمرد كه در سه دسته تقسیم می شوند:

1- آمرزش و عفو گناهان یا دفع آثار گناه: مهم ترین دستاورد استغفار این است كه خداوند از خطا و تقصیر بنده می گذرد و او را در مقام غفران خویش قرار می دهد.

توبه

قرآن كریم در این باره می گوید: كسی كه كار بدی انجام دهد یا به خود ستم كند، سپس از خداوند استغفار نماید خداوند آمرزنده و مهربان است(نساء آیه 011) البته آیاتی دیگر چون آیه 46 سوره نساء و آیه 61 سوره قصص و 391 تا 591 سوره آل عمران و نیز آیه 85 سوره بقره و آیه 32 سوره اعراف و 78 و 88 سوره انبیاء نیز بر این نقش سازنده استغفار در زندگی دنیوی و اخروی بشر اشاره می كند.

بنابراین بندگان گناهكار خداوند باید برای آمرزش گناهان خویش به درگاه او روی آورند و بدانند كه خداوند، گناهان آنان را هر چند زیاد و عظیم باشد خواهد بخشید؛ زیرا خود در آیات فراوان دیگر این وعده را به مومنان داده است كه از جمله می توان به خطاب خداوند در سوره «زمر» به پیامبر(ص) اشاره كرد كه می گوید: بگو ای بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده اید از رحمت خدا مأیوس نشوید كه خداوند همه گناهان را می آمرزد. در روایتی نیز پیامبر اكرم(ص) فرمود: برای هر دردی دارویی است و داروی گناهان، استغفار است. از امام صادق(ع) نیز روایت شده كه آن حضرت فرمود: هر كس در شبانه روز هفتاد مرتبه استغفار نماید، خداوند هفتصد گناه از گناهانش را محو می كند.

تأكید بر استغفار ازهر خطا و گناهی آن چنان در روایات زیاد است كه در برخی از روایات از انسان خواسته شده كه هرگاه از جمعی جدا شدید، آغاز به استغفار كنید كه شاید گناه و خطایی را مرتكب شده باشید كه آثار و تبعات آن بماند و خود از آن آگاه نباشید؛ زیرا به طور طبیعی در هر مجلس و نشستی انسان سخنانی می گوید كه گاه لغو و بیهوده است هر چند كه تهمت و غیبتی نداشته باشد. هم چنین در روایات است كه پیامبر بسیار استغفار می كرد و یكی از اعمال شبانه روز ایشان استغفار بود.

مهم ترین دستاورد استغفار این است كه خداوند از خطا و تقصیر بنده می گذرد و او را در مقام غفران خویش قرار می دهد

درباره نقش استغفار همین بس كه آدمی برای دست یابی به مقامات كمالی، لازم و ضروری است كه همواره خود را در پوشش غفران الهی قرار دهد و این با بهره مندی از استغفار شدنی است.

2- رفع عذاب و بلا: گناه و معصیت به طور یقین عذاب الهی را در دنیا و آخرت به دنبال دارد و بسیاری از بلاهای آسمانی از جمله زلزله و سیل، جنگ های ویرانگر و مرگ های ناگهانی، معلول گناهان و طغیان بشر است و یكی از عواملی كه نقش به سزایی در رفع این بلاها و نیز عذاب اخروی دارد، استغفار است. قرآن كریم می گوید: ]ای پیامبر[ تا تو در میان مردم هستی خداوند آنها را مجازات نخواهد كرد و نیز تا آنها استغفار می كنند خداوند عذابشان نمی كند. (انفال آیه 33)

از امیرالمومنین علی(ع) در این باره نقل شده كه فرمود: روی زمین دو ابزار امنیت از عذاب الهی بود كه یكی از آنها وجود پیامبر اكرم بود كه با رحلت آن حضرت برداشته شد ولی دیگری استغفار است كه برای همگان وجود دارد.

خداوند در آیه 85 و 98 سوره بقره و هم چنین آیات 161 و 261 سوره اعراف و آیات 25 تا 85 سوره هود، ترك استغفار از سوی امت های پیشین را از عوامل گرفتاری آنان به عذاب های سنگین و سخت برشمارد و بیان می كند كه چگونه آنان با ترك استغفار، خود را به نابودی و نیستی سوق دادند.

فریاد عذاب

3-نزول نعمت و جلب بركات: استغفار افزون بر این كه آمرزش گناهان و رفع بلاهای آسمانی را درپی دارد، نزول نعمت های بی پایان الهی را نیز به همراه خواهد داشت. از این رو حضرت نوح به قوم گناهكار خویش می گوید: از پروردگار خود طلب آمرزش كنید كه او بسیار آمرزنده است تا باران های پربركت آسمان را پی درپی بر شما بفرستد و شما را با دادن اموال و فرزندان فراوان، كمك كند و باغ های سرسبز و نهرهای جاری دراختیارتان قرار دهد. (نوح آیات 01 تا 21).

گناه چنان كه آیات بسیاری در قرآن بیان می كند، از مهم ترین علل و عوامل بسته شدن درهای رحمت است و موجب می شود تا زمین از رویش مفید بازماند و آسمان در روزی خویش را بر آفریده ها ببندد و در این میان نه تنها انسان آسیب می بیند بلكه دیگر آفریده های موجود در زمین نیز گرفتار خشم الهی می شوند و آسیب می بینند. خداوند ریزش باران و بسیاری از نعمت ها را، در زمان استغفار دانسته و با اشاره به نقش كلیدی و اساسی استغفار مردم را به انجام آن دعوت می كند. این مطلب به عناوین مختلف در آیاتی چون آیه 01 تا 31 سوره نوح و نیز آیه 3 سوره هود و هم چنین روایات و ادعیه بیان شده است.

در آیات و روایات عامل مهم كاهش بركات و نزول بلاهای مختلف را گناه برشمرده است كه ترك زكات و انفاق های مالی یكی از آن ها می باشد. در دعاهای ماثور بیان شده است كه گناه، عامل جلب خشكسالی و فقر و نكبت و عذاب های گوناگون است كه از آن جمله می توان به دعاهای علی(ع) به ویژه دعای كمیل كه حضرت آن را از خضر برای كمیل بن زیاد نخعی نقل می كند اشاره كرد. آن حضرت می فرماید: خدایا گناهانی را بیامرز كه بلاها را نازل می كند و خدایا بیامرز گناهانی كه موجب دگرگونی نعمتها می گردد.

گناه چنان كه قرآن بیان می كند، از مهم ترین علل و عوامل بسته شدن درهای رحمت است و موجب می شود تا زمین از رویش مفید بازماند و آسمان در روزی خویش را بر آفریده ها ببندد

فقیه و عارف بزرگ، فیض كاشانی(ره) درباره اهمیت و ارزش استغفار چنین می سراید:

ز هر چه غیر یار، استغفرالله

ز بود مستعار، استغفرالله

دمی كان بگذرد بی یاد رویش

از آن دم بی شمار استغفرالله

سرآمد عمر و یك ساعت ز غفلت

نگشتم هوشیار، استغفرالله

نكردم یك سجودی در همه عمر

كه آید آن به كار استغفرالله

ز كردار بدم صدبار توبه

ز گفتارم هزار استغفرالله

شدم دور از دیار یار ای فیض

من مهجور زار استغفرالله

استغفار در روایات

امام زمان حضرت مهدی- عجل الله تعالی فرجه الشریف- فرموده اند: لو لا استغفار بعضكم لبعض لهلك من علیها؛ اگر طلب مغفرت و آموزش برخی از شما برای یكدیگر نبود، تمام اهل زمین هلاك می گشتند. (دلائل الامامه، ص 792).

این مطلب ا زامام زمان(عج) در حدیثی طولانی كه خطاب به فرزند مهریار است، بیان شده است. آن حضرت(عج) شیعیان را به استغفار و دعا در حق یكدیگر ترغیب می كند؛ زیرا از آثار و بركات آن رفع عذاب از روی زمین و اهل آن است، چنان كه از آیات قرآن استفاده می شود كه دو چیز عامل ایمنی زمین از عذاب الهی در این دنیاست:

1-وجود پیامبر(ص) آنجا كه خداوند متعال می فرماید: تا تو در میان مردم هستی، هرگز خداوند آنان را عذاب نخواهد كرد.

2-استغفار: خداوند متعال می فرماید: خداوند آنان را درحالی كه استغفار می كنند، هرگز عذاب نخواهد كرد.(انفال.33)

بنابراین از این حدیث دو نكته استفاده می شود:

1. گناه باعث هلاكت و عذاب مردم در همین دنیا می شود.

2. استغفار سبب مغفرت است، خصوصاً اگر در حق همدیگر استغفار كنند.

امام زمان (عج):

اگر طلب مغفرت و آموزش برخی از شما برای یكدیگر نبود، تمام اهل زمین هلاك می گشتند

درباره اهمیت استغفار و آثار مثبت آن برای آدمی روایاتی نقل شده كه برخی از آن ها عبارتند از:

1-علی(ع) فرمود: «الاستغفار یمحوالاوزار: «استغفار، گناهان را پاك می كند» (میزان الحكمه، ج9، ص84.43

2-علی(ع) فرمود: «عجبت لمن یفنط و معه الاستغفار: در عجبم از كسی كه نومید است، در حالی كه او استغفار را دارد». (نهج البلاغه، حكمت 78)

3-پیامبر اكرم(ص) فرمود: «ادفعوا ابواب البلایا بالاستغفار: درهای بلا را با استغفار ببندید». (مستدرك الوسائل، ج5، ص813)

4-و نیز از پیامبر اکرم(ص) این گونه روایت شده است:

انه لیغان علی قلبی و انی لاستغفرالله فی كل یوم سبعین مره : گاهی قلبم را غبار می گیرد و من به همین سبب روزی هفتاد بار استغفار می كنم. (میزان الحكمه، ج9، ص6435)

امام خمینی(ره) در تبیین این روایت در تفسیر سوره حمد چنین می فرماید: «پیغمبر اكرم(ص) در عین حالی كه یك موجود الهی بود، به ایشان نسبت می دهند كه فرمود: لیغان علی قلبی و انی لاستغفرالله فی كل یوم سبعین مره . همین معاشرت كردن با افراد ناباب، همین موجب یك كدورتی می شود. این، باز می دارد او را به همان مقدار، از آن مرتبه ای كه می خواهد باشد. به همین سبب هر روز هفتاد بار استغفار می نمود. (امام خمینی(ره)، تفسیر سوره حمد، ص 65)

ابوذر رضاسلطانی/گروه دین و اندیشه تبیان

تنظیم:س.آقازاده