راهنمای خرید و نگهداری از زودپز
سرعت در آشپزی، به ویژه برای خانم های شاغل و آن هایی که وقت چندانی برای آشپزی ندارند و در ضمن به تغذیه سالم اهمیت می دهند و دل شان می خواهد خودشان آشپزی کنند، خیلی مهم است.
به همین دلیل، هر وسیله ای که بتواند سرعت آشپزی را بالا ببرد و به تهیه غذا در زمان کمتر کمک کند به شدت مورد استقبال قرار می گیرد و طرفداران زیادی پیدا می کند.
نمونه این وسایل که در بیشتر آشپزخانه ها پیدا می شود و زیاد هم از آن استفاده می شود زودپز است؛ دیگی که غذا را با کمک فشار بخار آب و در زمان کمی می پزد. اما نکته ای که باید به آن توجه داشت، انتخاب نوع مناسب و ایمن زودپز به هنگام خرید، طریقه صحیح استفاده و رعایت نکات ایمنی برای پیشگیری از حوادث احتمالی است. در این صورت می توان با خیال راحت از زودپز استفاده کرد و از فواید آن که یکی از آن ها سرعت در آشپزی است، بهره برد.
زودپزها چه طور کار می کنند؟
در دیگ های زودپز، مواد غذایی در یک ظرف در بسته و تحت فشار پخته می شوند. با این روش، سرعت پخت افزایش پیدا می کند و غذا در زمان کوتاه تری آماده می شود. هر مایعی در یک دمای خاص به جوش می آید و این دما که به دمای جوش معروف است، برای آب 100 درجه سانتی گراد است. نقطه جوش مایعات با بالارفتن فشار افزایش می یابد و با پایین آمدن فشار کاهش پیدا می کند، در واقع اساس کار دیگ های زودپز هم همین است. وقتی غذا را همراه مقداری آب در داخل ظرف می ریزیم و به آن حرارت می دهیم، آب شروع به جوشیدن و بخار شدن می کند. به تدریج بخار آب در داخل ظرف بیشتر می شود و موجب بالا رفتن فشار داخل ظرف می شود، در نتیجه، نقطه جوش آب با افزایش فشار، بالا می رود و به 130 درجه سانتی گراد می رسد. قرار گرفتن مواد غذایی در دمای بالا سرعت طبخ را بالا برده و موجب می شود تا غذا در زمان کوتاه تری بپزد.
زودپز و 14 توصیه ایمنی
دیگ های زودپز با فشار بخار آب کار می کنند و در صورتی كه بخار نتواند از ظرف خارج شود، زودپز تبدیل به یك بمب شده و منفجر می شود. برای پیشگیری از چنین حوادثی در خانه بهتر است نکات ایمنی را فراموش نکنید. برای انتخاب زودپز ایمن و مناسب و آشنایی با طریقه صحیح استفاده از این وسیله، به این نکات توجه کنید:
1- هنگام خرید دیگ زودپز، زودپزهای استاندارد را انتخاب کنید.
در میان زودپزهای استاندارد انواعی که مجهز به سیستم های ایمنی بیشتر و امکان برنامه ریزی پخت هستند گزینه های بهتری هستند. محصولاتی که به وسیله شرکت های معتبر ساخته شده و دارای نشان استاندارد هستند هنگام ساخت، دستورالعمل های ایمنی را رعایت کرده و آزمایش های ایمنی را انجام دادهاند.
2- هنگام خرید از فروشنده بخواهید تا طرز استفاده صحیح از محصول را به طور کامل به شما آموزش دهد.
توضیحات او را به دقت گوش دهید و هر سوالی برای تان پیش آمد بپرسید.
3- قبل از استفاده، دستورالعمل و دفترچه راهنمای محصول را به دقت بخوانید.
هر وسیله ای دستورالعمل استفاده مخصوص به خودش را دارد. مثلا در دفترچه راهنمای برخی زودپزها نوشته شده است یک سوم ظرف را آب کنید و در برخی دیگر این مقدار تا نیم یا دوسوم حجم ظرف متغیر است.
4- زود پزهای مجهز به قفل ایمنی را انتخاب کنید.
در برخی از زودپزهای قدیمی این امکان وجود داشت که بعد از بالا رفتن فشار بخار داخل ظرف، در زودپز به طور ناگهانی باز شود و ایجاد حادثه کند. با در نظر گرفتن نکات ایمنی، زودپزهای جدید طوری طراحی شده اند که مجهز به قفل داخلی هستند و تا زمانی که بخار آب، داخل ظرف وجود دارد امکان باز شدن در، وجود ندارد.
5- زود پزها در طرح ها و اندازه های مختلف در بازار وجود دارد.
بهتر است زودپزهایی را انتخاب کنید که یک دسته بلند در یک سمت و دسته کوتاهی در سمت دیگر دارند چون در این صورت امکان باز و بسته کردن در راحت تر بوده و حمل و نقل و جا به جا کردن ظرف بهتر انجام می شود.
در ضمن بلند بودن دسته موجب می شود دسته ظرف خیلی داغ نشود و هنگام برداشتن ظرف ناگهان از دست تان رها نشود.
البته برای پیشگیری از چنین اتفاقی توصیه می شود برای برداشتن و جا به جا کردن زودپز پس از پخت غذا حتما از دستکش و دستگیره آشپزی استفاده کنید.
6- مواد غذایی مناسب را برای پخت با زود پز انتخاب کنید.
به هیچ وجه مواد غذایی با دانه های ریز و غذاهایی که هنگام پخت ایجاد لعاب و یا کف می کنند را در زودپز نپزید چون ممکن است ذرات غذا همراه کف بالا آمده و روزنه خروج فشار را مسدود کنند. نمونه این غذاها انواع غلات مانند بلغور گندم و جو پرک شده، ماکارونی و رشته فرنگی، سیب و حبوبات دانه ریز هستند.
7- پس از اتمام پخت و خاموش کردن شعله گاز سوپاپ اطمینان را برای خروج بخار آزاد کنید.
درب زودپز را قبل از توقف کامل و پایین آمدن سوپاپ اطمینان باز نكنید.
8- بدنه دیگ های زودپز معمولا از جنس استینلس استیل یا همان فولاد ضدزنگ یا آلیاژی از آلومینیوم است.
انواع این استیل به دلیل مقاومت بالا، توزیع حرارت و سیاه نشدن مناسب تر هستند.
9- در محل اتصال درپوش به بدنه زودپز، حلقه ای لاستیکی وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگیری می کند.
مطمئن شوید که حلقه لاستیكی دیگ سالم است و در جای خود محكم شده است. فاسد بودن، پاره بودن و درست قرار نگرفتن حلقه لاستیکی ممکن است موجب سر رفتن غذا و خاموش شدن شعله گاز شود.
10- روی درپوش زودپز یک دریچه اطمینان وجود دارد.
وقتی فشار بخار آب به حدی می رسد که ظرف نمی تواند آن را تحمل کند، این دریچه باز می شود تا بخار آب از آن خارج شود. قبل از بستن در زودپز سوپاپ یا دریچه اطمینان و روزنه خروج بخار را بررسی کنید و از باز بودن آن مطمئن شوید.
11- پس از هر بار استفاده از زودپز دریچه اطمینان و حلقه لاستیکی را به دقت بشویید.
در صورت لزوم و وجود پارگی و خرابی، حلقه لاستیکی را تعویض کنید.
12- زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری را انتخاب کنید.
در این زودپزها موارد ایمنی در نظر گرفته شده و در صورت زیاد شدن فشار بخار، در زودپز جدا نمی شود و محتویات ظرف در آشپزخانه پخش نمی گردد.
برای پیشگیری از این اتفاق یک شیر خروج فشار اضطراری در نظر گرفته شده است که در صورت بالا رفتن بیش از حد فشار، فعال می شود.
در این زودپزها، نشانه اولیه بالا رفتن بیش از حد فشار، صدایی شبیه سوت است که فرد را از خطر مطلع می کند. در صورت عدم توجه افراد و ادامه این روند شیر خروج فشار اضطراری فعال می شود.
13- هرچند وقت یك‌بار پیچ دسته زودپز را سفت كنید.
در صورت شل بودن پیچ دسته ها، ممكن است هنگام حمل، زودپز از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب دیدگی به وجود بیاید.
14- اگر در زودپز نیاز به تعمیر داشت، آن را سریع تعمیر كنید و تا قبل از آن، از زودپز استفاده نكنید.
فرزانه فولادبند
هفته نامه سلامت
*مطالب مرتبط:
چه ظرفی برای پخت غذا بهتر است؟
تاثیر ظروف استیل، تفلون و ... بر غذا
معایب و محاسن ظروف سفالی برای غذا
هشدار پزشکان در مورد ظروف یک بار مصرف
بخش تغذیه و سلامت تبیان
