بال هایی برای پرواز
روز تاریخی 27 آذر فرا می رسد؛ روزی که دو قشر اندیشمند و نوآور انقلاب، یعنی حوزه و دانشگاه برای تداوم انقلاب و جهت صحیح آن، دست به دست هم دادند. این روز، با سالگرد شهادت استاد حوزه و دانشگاه دکتر محمد مفتح هم زمان است. او از جمله روحانیان متهد و آگاه بود که با قدم و قلم خود، زمینه وحدت حوزه و دانشگاه را فراهم آورد. شهید مفتح در عمر پربرکت خود، کوشید تا جایگاه والای حوزه و دانشگاه را در نظام اسلامی به جامعه بشناساند.
«وحدت» واژه ای مقدس و قابل احترام در فرهنگ انسانی و اسلامی است. اسلام که اساس نظام فکری و عملی اش بر توحید و یگانگی استوار گشته، وحدت را در تمامی ابعاد فکری و عملی انسان در نظر گرفته است. قرآن کریم مسلمانان را از تفرقه نهی می کند و می فرماید
«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمیعًا وَ لا تَفَرَّقُوا؛ همه با هم متحد گردید و به ریسمان الهی چنگ زنید و پراکنده نشوید».
همچنین در آیه ای دیگر می فرماید: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً واحِدَةً؛ امت شما، امتی یگانه و متحد است».
برای دست یافتن به وحدت، که رمز موفقیت و عامل پیروزی و راهگشای وحدت کل جامعه است، به فرموده امام راحل، باید جهت و روح حاکم بر حوزه و دانشگاه را یکی کنیم.
وحدت حوزه و دانشگاه، یعنی نزدیکی روحی و معنوی آنها، به طوری که هر دو، در یک مسیر قرار گیرند و یک هدف مقصد را بپیمایند و هدفشان، تربیت انسان های پاک و بافضیلت باشد. درست است که طلبه و دانشجو، از نظر تحصیل از یکدیگر جدا هستند و با یکدیگر هیچ گونه سنخیتی از نظر مواد تحصیلی ندارند، ولی از نظر کیفیت تحصیل و هدف و مقصد تعالی، با یکدیگر انسجام و وحدت دارند و این، معنای وحدت حوزه و دانشگاه است.
امام خمینی رحمه الله در وصیت نامه الهی ـ سیاسی خود، از اختلاف افکنی میان حوزه و دانشگاه، به توطئه بزرگ تعبیر می کند و می فرماید: «استعمارگران و غربیان، قصد دارند کشور را به غارت زدگی و غرب زدگی بکشانند و قشر روحانی با انزوا و منفوریت، قادر بر جلوگیری نباشد و این بهترین راه برای عقب نگه داشتن و غارت کردن کشورهای تحت سلطه است. ... بر همه ما لازم است به متصدیان کمک کنیم و نگذاریم دانشگاه ها به انحراف کشیده شود و این امر حیاتی، باید در مرحله اول با دست پر توان خود جوانان دانشگاه ها و دانشسراها انجام گیرد که نجات دانشگاه از انحراف، نجات کشور و ملت است. ... این جانب به همه نسل ها توصیه می کنم برای نجات خود و کشور عزیز و اسلام آدم ساز، دانشگاه ها را از انحراف و غرب و شرق زدگی حفظ و پاسداری کنید و با این عمل انسانی ـ اسلامیِ خود، دست قدرت های بزرگ را از کشور قطع، و آنان را ناامید نمایید. خدایتان پشتیبان و نگهدار باد.
مقام معظم رهبری درباره وحدت حوزه و دانشگاه می فرماید: «وحدت حوزه و دانشگاه، عبارت از این است که وحدت این دو کانونِ تعلیم و تعلّم را از لحاظ سیستم و سازمان دهی حاکم بر آنها، و از لحاظ برخی از محتواها به هم نزدیک کنیم، و این چیزی است که می تواند تحت عنوان وحدت حوزه و دانشگاه مورد توجه قرار گیرد و خیلی مهم است. اگر روحیه طلبگی در دانشگاه ایجاد شود و درس خواندن در دانشگاه، به عنوان یک وظیفه الهی تلقی شود، تحول بزرگی ایجاد خواهد شد و فارغ التحصیلان دانشگاهی که در دوران تحصیل درس خواندن را جزو عبادت می داند، فعالیت بسیار ثمربخش و مفیدی در جامعه اش خواهد داشت. اخلاق حوزه و دانشگاه، هر یک نکات مثبتی را در خود دارد. این دو نوع فرهنگ و خلقیات، باید به سمت تکامل پیشرفته به یکدیگر نزدیک شوند. هماهنگی در نظام تعلیم و تعلم دانشگاه و حوزه، در واقع کامل ترین حالت یک جریان علمی است».
بسیاری از بزرگان حوزوی و دانشگاهی، جهت گیری اصلی بحث وحدت را، توجه به «جنبه های اخلاقی» حوزه و دانشگاه قرار داده اند. از این دیدگاه منظور از وحدت حوزه و دانشگاه این است که این دو نهاد باید دو گام اخلاقی مهم در مسیر حرکت خود بردارند تا وحدت تحقق یابد: نخست آنکه هر دو نهاد، به تربیت انسانی ـ اسلامی، و پرورش و تعالی اخلاقی نیروهای خود اهتمام کامل بورزند تا از این رهگذر، روح صداقت و صمیمیت در هر دو بارور شود و بتوانند در کنار هم، به بررسی همه مسائل علمی و اجتماعی بپردازند. دوم اینکه تمام ابعاد و زوایای تنظیم روابط دو جانبه میان این دو نهاد، در پرتو همین روح اخلاقی و صادقانه شکل گیرد، و هیچ یک اجازه ندهد عوامل دیگر بر همراهی این دو نهاد سایه افکند و فضای صمیمیت و صداقت اخلاقی را، به شائبه های خودمحوری آلوده سازد.
الف) ایجاد فضای دوستی و محبت
نخستین گام در مسیر رسیدن به هماهنگی و وحدت صحیح میان حوزه و دانشگاه، این است که ذهنیت های دوطرف در مورد هم بدبینانه نباشد؛ یعنی دست کم وجود و حضور دو طرف را در جایگاه خودش بپذیریم.
ب) مشارکت فکری ـ فرهنگی
دومین قدم در مسیر رسیدن به هماهنگی و وحدت حوزه و دانشگاه، همکاری همه جانبه این دو نهاد در فعالیت های فکری و فرهنگی است. امام خمینی رحمه الله در این باره می فرمود: «فرهنگ دانشگاه ها و مراکز غیرحوزوی، به صورتی است که با تجربه و لمس واقعیت بیشتر عادت کرده است تا فرهنگ نظری و فلسفی. باید با تلفیق این دو فرهنگ و کم کردن فاصله ها، حوزه و دانشگاه در هم ذوب شوند تا میدان برای گسترش و بسط معارف اسلام وسیع تر گردد». باید دانشگاه را در راستای مشارکت فکری ـ فرهنگی اسلامی کرد و اینکه دروس ویژه اسلامی، در بخش های عقاید و اخلاق در دانشگاه ها تدریس شود، تا معنویت در این مراکز علمی گسترش یابد.
ج) گام عملی و سازمانی
گام سوم، تلاش برای رسیدن به وحدت، گام سازمانی و عملی است که تشکیلات حوزه و دانشگاه را به هم مرتبط می سازد و پیوندی استوار میان این دو مرکز به وجود می آورد. موفقیت این گام، در گرو تحقق دو طرح عملی بزرگ است:
1. ایجاد شواری علمی ـ اداری مشترک، به گونه ای که این مجمع، سیاست های مشترکی را برای حوزه و دانشگاه پیشنهاد و دو طرف را به اجرای آن ها تشویق و حمایت کند. نیز مراکز حوزوی و دانشگاهی، از راه سازمان اداری مشترک، در جریان مسائل علمی دو طرف قرار می گیرند و ضمن کمک و مشارکت در برنامه های یکدیگر، بر نحوه فعالیت ها نیز نظارت می کنند.
2. تبادل نیرو که نه تنها ضرورتی علمی و تخصصی در سطح جامعه است، که ضرورتی دینی نیز به شمار می آورد؛ چه اینکه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرموده است: «در علم با یکدیگر یکرنگ باشید و دانش خویش را از هم پنهان مدارید؛ زیرا خیانت در علم، از خیانت درمان بدتر است».
منبع:سایت حوزه نت
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه
