باران حکمت(34)
(تفسیر تمثیلی قرآن)
جیب خالی، قیافه عالی
اشاره:
درسلسله مباحث تفسیری "باران حکمت"، که به صورت روزانه پیشکش حضورتان می شود، برآنیم تا در هر نوبت، کام جانتان را با یک شاخ نبات مثال از مفاهیم بلند سوره بقره شکربار کنیم.
تفسیر آیه شریفه: الَّذِینَ یؤْمِنُونَ بِالْغَیبِ وَیقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ(البقرة/3)
(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب [=آنچه از حس پوشیده و پنهان است] ایمان میآورند؛ و نماز را برپا میدارند؛ و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنان روزی دادهایم، انفاق میکنند.
وقتی که جیبهای لباس انسان پر باشد، هم راه رفتن دشوار است هم لباس و قیافه انسان زیبایی و فرم خود را از دست میدهد، از همین رو هر چه جیبها خالیتر، لباس خوش فرمتر و اندازه زیباتر مینماید.
و انفاق، جیبها را خالی کردن است.
و به همین خاطر است که اهل تقوا تابش و درخشش ویژهای دارند.
البته اگر میگوییم: اتفاق، جیبها را خالی کردن است، به عنوان مثال و جهت محسوس ساختن آن بود و گرنه در قرآن کریم، انفاق موجب پر کردن جیبها و نو کردن داراییهاست.
زیرا انفاق که تقسیم دارایی بین خود و دیگران است، موجب ضرب شدن اموال شده و به خود انسان باز میگردد.
حال آنکه اگر به جای تقسیم به جمع روی آورده و همه چیز را برای خود بخواهیم، نتیجه آن کم شدن و منها شدن اموال است! یعنی شب میخوابی و صبح بر میخیزی و میشنوی یا میبینی که انبار کالایت دود شده و به آسمان رفته است.
درست مثل یک کشاورز که اگر دانههای گندم را بین خود و زمین تقسیم کند هر دانه هفتصد دانه شده و به او باز میگردد، ولی اگر همه را برای خود و در انبار جمع کند، طعمه موران شده یا نصیب باران و یا...
بیمنتی برآور کام نیازمندان
خون باید در گردش باشد آنهم در جای خود یعنی درون رگها، و البته چنین خونی است که مایه حیات خواهد بود، و گرنه خون که از گردش بایستد یا گردش آن در بدن نباشد مثل اینکه کسی آن را در ظرفی ریخته و به حرکت در آورد، هیچ فایدهای ندارد بلکه زیانبار هم خواهد بود.
پول نیز مثل خون است، از اینرو آن را باید به جریان انداخت، و رگها و مسیرهای جریان آن را قرآن کریم پیشنهاد کرده است، و یکی از آنها انفاق و بخشش به نیازمندان است.
از اینرو، اهل تقوا، اهل انفاق میباشند.
و ممّا رزقنا هم ینفقون
آنهم انفاق و بخششی که هیچگاه آلوده به منت نخواهد بود.
بیمنتی برآور کام نیازمندان
گر زانکه هیچکاری با بینیاز داری
انفاق چیزی شبیه کاشتن نهال یا درخت است و منت نهادن همچون اره نهادن پای نهال است، پس کسی که از سویی بخشش و انفاق کرده و در پی آن نیز منت مینهد، درست مثل آنست که امروز نهالی کاشته و فردا نیز اره بر پای آن گذارد، در این صورت باغ که سبز نمیشود هیچ، بلکه درختان بریده نیز هیزم خشک میشوند.
چالههای در مسیر
چالههای جادهها هم مانع سرعت و هم مایه استهلاک وسیله نقلیه میباشند، و انسانهای نیازمند نیز دقیقاً چیزی شبیه به همان چالههایند که اگر نیازشان به گونهای صحیح و درست رفع نشود، هم مانع توفیق و هم زمینهساز آسیبهای معنوی خواهند بود و از همین روست که اهل تقوا، اهل انفاق میباشند.
و ممّا رزقنا هم ینفقون
اساساً انفاق از ریشهی «نفق» و آن به معنای گودال، حفره و چاله است و انفاق به معنای پر کردن گودالها و حفرههاست.
البته نفق به معنای بیرون شدن هم آمده است.
عربها میگویند: نفقت الدابه؛ یعنی حیوان از میان حیوانات دیگر جدا شد و بیرون رفت. یا وقتی کسی حیوانی را از میان حیوانات بیرون میکشد میگویند: انفق الدابه یعنی حیوان را بیرون کشید.
و بر این اساس، انفاق مال یعنی بیرون کشیدن مال.
تالیف: حجت الاسلام محمد رضا رنجبر
تنظیم: گروه دین و اندیشه_شکوری