تبیان، دستیار زندگی
آیا می دانید آذربایجان چگونه شکل گرفت؟ ( قسمت چهارم ) در قسمت قبل به مطلب دانستنی هایی درباره ی فرهنگ و آداب و رسوم مردم آذربایجان شرقی پرداختیم . اینک در ادامه می خوانیم... جشن های نوروزی بیشترین نوروز خوانی ها به «سایاچی ه...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چگونگی برگزاری مراسم نوروز و آیین های مذهبی در آذربایجان شرقی

چگونگی برگزاری مراسم نوروز و آیین های مذهبی در آذربایجان شرقی

در قسمت قبل به

مطلب دانستنی هایی درباره ی فرهنگ و آداب و رسوم مردم آذربایجان شرقی  پرداختیم . اینک در ادامه می خوانیم...

جشن های نوروزی

بیشترین نوروز خوانی ها به «سایاچی ها» اختصاص داشت.آنها در گشت و گذار خود از روستایی به روستایی دیگر و از شهری به شهری ، مژده ی آمدن

بهار  را می دادند.

تدارک رسیدن نوروز از اوایل اسفند با

خانه تکانی  آغاز می شود. تمیز کردن و شستن تمام وسایل و سفید کردن خانه ها ، نشان از تغییر اساسی دارد، تغییری که مردم بدان باور دارند.

گذشته از خانه تکانی می توان به

سمنو پزی، سفره هفت سین ، آب چهل یاسین، دید و بازدید و سیزده به در  اشاره کرد. در تمام این الگوها دو نماد سبزه و آب حضور دارند که با نشانه های دیگر، به ویژه نشانه های مذهبی تکمیل می گردند.

سمنو غذایی مقدس است و وقت پختن آن زنان بدون وضو حضور نمی یابند. پس از پختن، سمنو را یک شب می گذارند بماند تا حضرت فاطمه (س) نقش پنجه خود را بر آن اندازد و سمنو را متبرک کند.

در بیشتر مناطق به ویژه در گذشته، در سفره ی نوروز خوراکی هایی چون ماست دست نزده، برنج سفید پخته ( و گاه خام)، گوشت و اساساً غذاهایی می گذارند که نشانی از برکت و محصول خوب باشد. در کنار این غذاها، نمادهایی مانند آینه، تخم مرغ، سمنو، سبزه، شیرینی، و آب چهل یاسین می گذارند، یعنی ترکیبی از برکت و باروری.

در بعضی از مناطق آذربایجان شرقی، مردم کاسه یا کوزه ای آب را برداشته و نزد روحانی محل می برند. این روحانی بر آن آب، چهل بار سوره یاسین می خواند و بر آن فوت می کند. سپس این آب متبرک را بر گوشه و کنار خانه، به ویژه بر دام ها و محصولات می ریزند و به کودکان می دهند. این آب علاوه بر آن که برکت و باروری را زیاد می کند و شفابخش است، از ازدیاد جانوران اهریمنی مانند مار و عقرب نیز جلوگیری می کند. گاه در این آب زعفران می ریزند و در این صورت هر یک از افراد خانواده لیوانی از آن را می خورند.

از بیست روز مانده به عید، غلاتی مانند گندم، جو یا بعضی از حبوبات را سبز می کنند و بر سفره ، غله سبز شده را قرار می دهند.

بعد از تحویل سال، کوچک ترها به دیدن بزرگ ترها می روند، عید مبارکی می گویند و عیدی می گیرند. دید و بازدیدها تا روز سیزدهم به طول می انجامد. در این روز، همه به صحرا می روند و به جشن و شادی می پردازند. در این روز همه ی سبزه ها به آب انداخته می شود. دخترها نیز در کنار سبزه ها با آرزوی

ازدواج ، سبزه ای گره می زنند.

در آیین های نوروزی ، در گذشتگان نیز جای خود را دارند؛ مردم پس از تحویل سال، نخست به گورستان می روند و سپس به دیدن کسانی می روند که عزیزی را به تازگی از دست داده و عزادارند.

چند روز پس از عید خوانچه های عیدیانه آماده می شود. در هر خوانچه پارچه، کفش و جوراب، شیرینی، برنج خام و ... قرار دارد. این خوانچه ها، برای دختر خانواده که به تازگی به خانه شوهر رفته و نیز برای عروس خانواده که هنوز به خانه شوهرش نیامده، فرستاده می شود. همچنین مرسوم است که کودکان صبح روز

عید ، کیسه کوچکی در دست بگیرند و به بازدید خانه های اقوام و آشنایان بروند. صاحبخانه ها نیز چیزهایی از قبیل تخم مرغ رنگ کرده ، گردو، شیرینی و ... و گاه مقداری پول و جوراب به آنها می دهند. در روستاها معمولاً کودکان به در خانه ی تمام اهالی می روند و عیدی می گیرند.

آیین های مذهبی

چگونگی برگزاری مراسم نوروز و آیین های مذهبی در آذربایجان شرقی

در طول یک سال قمری به مناسبت های مختلف ، مراسم سوگواری، جشن های مذهبی و آیین های گوناگون در نقاط مختلف

آذربایجان شرقی  برگزار می شود. در اینجا فقط به ذکر عناوین این مراسم اکتفا می کنیم:

مراسم دهه محرم  و سوگواری ها

- تشکیل دسته جات شاخسِی واخسِی ( شاه حسین، وای حسین)

- تشکیل دسته جات سینه زنی و زنجیرزنی و نوحه خوانی در مساجد و تکایا

- قمه زنی صبح روز

عاشورا  ( امروزه ممنوع است)

- شبیه خوانی یا تعزیه،

- شمع سوزی در مساجد در بعد از ظهر روز تاسوعا

- طشت گذاری جهت سیراب کردن عزاداران با انواع شربت ها و اطعام

- گـِل مالی بر سر و روی خود در روز عاشورا

- جوش زدن عَـلَم ؛ یعنی علم را می چرخانند ؛ لنگرهایی که علم موقع حرکت به سوی کسی پیدا می کند نشانه ی برآورده شدن حاجت آن شخص است

- قفل زنی ؛ یعنی آویختن قفل از پوست بدن

- ذغال مالی بر صورت به منظور نشان دادن پریشان حالی

- تزیین اسبی به نشانه اسب امام حسین(ع)

- ادای نذر، و سیاه پوشیدن در طول ماه محرم

- مراسم روز سوم و چهلم (

اربعین  حسینی) عاشورا

- مراسم

شب های قدر  و احیاء شب نوزدهم ضربت خوردن حضرت علی (ع) و 21 رمضان هنگام شهادت آن حضرت

- و نیز 28 صفر مراسم سالروز

رحلت حضرت محمد (ص).

جشن های مذهبی

- جشن

میلاد حضرت محمد  (ص)، حضرت فاطمه (س) و حضرت علی  (ع) و ادای سفره های نذری

- جشن نیمه شعبان ، روز میلاد امام زمان (عج)

- مراسم

ماه مبارک رمضان  و آدابِ گرفتن روزه

- مراسم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان و عید فطر

- نماز جماعت

عید فطر

- مراسم

عید قربان،  و ترتیب تقسیم گوشت قربانی

- مراسم

عید غدیر خم  ، روز تعیین حضرت علی (ع) به ولایت و جانشینی پیامبر (ص)

- مراسم عید سعید مبعث

کتاب سیمای میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی

زهره پری نوش - سایت تبیان