خورشید از بروج خارج شده؟!
چرخش زمین به دور خودش 23 ساعت و 56 دقیقه و 1ر4 ثانیه طول می کشد. یعنی شبانه روز متوسط که 24 ساعت می باشد، حدود 4 دقیقه از چرخش زمین بدور خودش بیشتر است. این سوال پیش می آید که مگر شبانه روز به علت چرخش زمین به دور خودش نیست؟ پس چرا طول شبانه روز از یکبار چرخش زمین بدور خود بیشتر است؟!
پاسخ این است که به علت چرخش زمین به دور خورشید، از دید ما به نظر می رسد که خورشید آهسته آهسته در میان ستارگان زمینه ی آسمان جابجا می شود، بنا براین هر روز خورشید تقریباً 4 دقیقه دیر تر طلوع می کند. این حرکت همان حرکت سالانه است که مسیر دایرة البروج را شکل می دهد.
خورشید، مسیر دایرة البروج را در مدت یک سال طی می کند. اگر به آسمان قبل از طاوع خورشید و یا بعد از عپغروب آن نگاه کنیم، متوجه می شویم که ستارگان لب افق در غروب اول زمستان با ستارگان لب افق در غروب اول تابستان فرق می کنند. چرا که خورشید در میان این ستارگان حرکت می کند.
بابلیان باستان، تحت تأثیر تمدنهان قدیمی تر ستارگان آسمان را با خطوطی فرضی به هم وصل می کردند و صورتهایی می ساختند. این اشکال خیالی، امروزه به نام صورت های فلکی معروف هستند. در این تقسیم بندی، 12 صورت فلکی درست در زمینه ی مسیر حرکت سالانه ی خورشسید در آسمان قرار می گیرند. به همین دلیل به آنها بروج گفته می شود. در واقع نام دایرة البروج از همین صورفلکی گرفته شده است.
این بروج دوازده گانه عبارتند از:
حمل است و ثور و جوزا، سرطان
اســد و سنبله اســت و میــــزان
عقـــــرب و قــوس بــود بـــعداز آن
جَدی و دلو و حــوت هم در پـــایان
خورشید در هر ماه درون یکی از این بروج قرار می گیرد. البته زمانی که خورشید مثلاً در برج عقرب باشد، عقرب را نمی توان دید، چون نور خورشید اجازه نمی دهد، ولی از روی برجهای قبل و بعدش در زمان غروب و طلوع خورشید می توان فهمید که الان خورشید در برج عقرب است.
ولی آیا مسیر حرکت خورشید همین دوازده برج است؟
جالب است بدانید که یکی از برجهایی که بعد از بابلیان باستان نامگذاری شده است، به نام «مارگیر»، نیز در مسیر حرکت خورشید قرار دارد! قسمتی از برج مارگیر یا «حوّا» در میان برج عقرب و قوس قرار دارد و قسمت کوچکی از مسیر خورشید در این بخش قرار دارد. ولی از آنجا که از زمان بابلیان باستان فقط همین دوازده برج را در دایرة البروج قرار دادند، دیگر این صورت فلکی مورد توجه قرار نگرفت!
در حالی که بنده این مقاله را می نویسم، 23 آذر ماه 1388، خورشید در بین برج عقرب و قوس، یعنی در محدوده ی صورت فلکی مارگیر، قرار دارد! خورشید هر سال، در سه هفته ی آخر آذر از این صورت فلکی عبور می کند.
تألیف:
ا.م.گمینی
