کاهش شنوایی کودکان ناشی از افزایش ازدواج های فامیلی
"سعی کنید لفظ کری را هیچ گاه به کار نبرید چون بار منفی دارد؛ به جایش از لغت کم شنوا یا ناشنوا استفاده کنید ضمن این که بهتر است لغت کم شنوا یا ناشنوا را به عنوان صفت به کار نبرید؛ یعنی باید گفت فرد یا کودک دارای ناشنوایی یا کم شنوایی. این دستور صریح سازمان جهانی بهداشت است. یعنی اول کودک بودن یا انسان بودن را مدنظر قرار دهید و بعد عارضه ای را که فرد به آن مبتلا شده است، عنوان کنید." این ها گوشه‌ای از سخنان دکتر بهرام ملکوتی، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است که شما را با علل ناشنوایی یا کم‌شنوایی آشنا می کنند:
آقای دکتر! آیا آمار دقیقی در زمینه علل کم شنوایی یا ناشنوایی در کشور داریم؟
در مورد کودکان آمار کمی متفاوت است، به دلیل این که مشکل کم شنوایی یا ناشنوایی در کودکان به دلیل عوامل مادرزادی، مشکلات هنگام زایمان و مشکلات قبل و بعد از تولد بوده و تقسیم بندی جداگانه ای دارد. طبق آخرین آمار سال 2008 انگلیس از هر هزار تولد 1 تا 1/2 درصد نوزادان با مشکل کاهش شنوایی به دنیا می آیند و مشخص شده که شایع ترین عارضه عصبی مادرزادی، کاهش شنوایی است. یعنی مشکل شنوایی شایع ترین بیماری مادرزادی در مقایسه با سایر مشکلات مادرزادی است.
آیا مشاوره قبل از ازدواج می تواند از تولد کودکانی با این عارضه پیشگیری کند؟
ببینید؛ ازدواج های فامیلی در کشور ما خیلی زیاد است. در نتیجه ژن‌ها در محدوده کوچکی رد و بدل می شوند، بنابراین خطر ابتلا به خیلی از مشکلات بالا می رود. به همین دلیل در کشور ما آمار کاهش شنوایی مان از خیلی از کشورهای دنیا بالاتر است بنابراین توصیه می کنم اگر زوجین در فامیل شان، فرد یا افرادی را دارند که به کاهش شنوایی مبتلا هستند از ازدواج فامیلی خودداری کنند.
چه عواملی فاکتورهای خطر قبل از تولد محسوب می شود؟
علل پیش از تولد ممکن است ارثی باشد یا از زمان تشکیل نطفه تا تولد ایجاد شود. تقریبا 50 درصد کم شنوایی ها یعنی یک سوم کم شنوایی های سندرمی و دو سوم کم شنوایی های غیرسندرمی منشا ارثی دارند. علت دیگری که سبب کاهش شنوایی می شود، استفاده مادر از برخی از داروها در دوران بارداری است. طبق یک اصل کلی در سه ماهه اول بارداری هیچ دارویی نباید استفاده شود مگر شرایطی وجود داشته باشد که حیات مادر و جنین به مخاطره افتاده باشد که در این صورت با تجویز پزشک معالج، دارو استفاده می شود. برخی از داروها اساسا برای گوش سمی هستند که به آن ها داروهای اتوتوکسی می گویند. این داروها به هیچ وجه نباید استفاده شوند ولی با وجود برخی از احتیاط ها برخی از داروها در سه ماهه دوم یا سوم بارداری و با نظر پزشک معالج گوش و پزشک زنان و زایمان تجویز می‌شوند.
آیا از همان روزهای اول پس از تولد می توان تشخیص داد؟
70 تا 80 درصد کم شنوایی ها از همان روزهای اول پس از تولد قابل شناسایی هستند. تشخیص و تعیین علت کم شنوایی در دوران کودکی مستلزم ارزیابی های تشخیصی دقیق، گرفتن تاریخچه، ارزیابی های فیزیکی و آزمایشگاهی، ام.آر.آی و مشاور ه‌های تخصصی با کارشناسان مربوطه است اما باز هم در بیشتر موارد نمی توانیم به طور دقیق علت را مشخص کنیم. با این که نزدیک به 400 ژن که در کم شنوایی یا ناشنوایی دخالت دارند، شناسایی شده است ولی ما باز هم در ابتدای راه هستیم به دلیل این که نمی دانیم این ژن ها کجا قرار می گیرند که صفت بروز می کند.
مهم‌ترین عوامل خطرساز کم شنوایی هنگام تولد کدام ها هستند؟
1- نارس بودن
2- وزن کم هنگام تولد. به عنوان مثال، وزن نوزاد کمتر از 5/1 کیلوگرم باشد
3- زایمان طولانی مدت
4- عفونت مادر در حین زایمان
5- کمی اکسیژن
6- یرقان یا زردی شدید دوران نوزادی که نیاز به تعویض خون پیش می آید. در این حالت، هم بیلی روبین خون بالا می رود و هم مدت زمانی که نوزاد را درگیر می کند طولانی است.
علتش هم این است که بیلی روبین روی هسته های مغز رسوب می کند و عوارض جبران ناپذیری را به وجود می آورد.
و علل پس از تولد؟
1- مننژیت میکروبی دوران نوزادی که جزو مهم ترین علل کم شنوایی و ناشنوایی محسوب می شود و بر اساس آمار شایع ترین بیماری ای است که در دوره نوزادی می تواند به کاهش شنوایی درکی عصبی شدید تا عمیق منجر شود.
2- عفونت های حاد و مزمن گوش میانی. طبق آماری دراین زمینه 70 تا 80 درصد کودکان قبل از رسیدن به سن مدرسه یک بار گوش درد را تجربه می کنند و توصیه ام به والدین این است که گوش درد کودکان را خیلی جدی بگیرند.
3- عوارض عفونت گوش میانی. ممکن است گوش میانی عفونت کند و عارضه اش مثلا التهاب حلزون باشد که به کاهش شنوایی منجر می شود.
4- عفونت با ویروس سیتومگال
5- بیماری هایی مانند اوریون، سرخجه، سرخک و... در همه جای دنیا زنان حداقل سه ماه قبل از بارداری باید واکسن سرخجه بزنند زیرا ابتلا به این بیماری در دوران بارداری عوارض بسیار وحشتناکی در جنین ایجاد می کند که یکی از آن ها مشکلات در محدوده گوش و حلق و بینی است.
6- یک علت خیلی مهم دیگر کم شنوایی ناشی از سر و صدای زیاد است. در یک مطالعه وسیع نتایج تکان دهنده ای، حتی در کودکان 15 ماهه پیدا کردند و مشاهده کردند بچه هایی که توسط والدین شان روی موتورسیکلت سوار شده اند یا بچه هایی که در اتومبیل های با صدای موزیک بلند یا در ترافیک پر سر و صدای شهر هستند دچار کم شنوایی یا افت شدید شنوایی و غیرقابل برگشت شده اند که متاسفانه این موارد در کشور ما و به خصوص درشهرهای بزرگ بسیار زیاد است.
برخی عوامل هم هستند که در ایجاد زمینه مناسب برای ابتلا به این مشکل نقش دارند مثل کمبود ید در یک بیماری به نام منیر که سبب ایجاد کاهش شنوایی های درکی عصبی و حملات سرگیجه می شود. اختلالات تیروئید شامل کم کاری یا پرکاری تیرویید روی گوش داخلی تاثیر گذاشته و در علت شناسی جزء علل بیماری منیر قرار می گیرد. یا عواملی مانند مصرف تنباکو، الکل، عفونت ها، سر و صدا، استرس و... موجب ایجاد کاهش شنوایی ناگهانی می‌شود.
چند توصیه به والدین
1- زایمان در یک محیط بهداشتی که مسلما بیمارستان، یا در محیط روستاها درمانگاه های مجهز است، انجام شود.
2- پس از تولد از کودک تست‌های غربالگری شنوایی به عمل آورند. تا اگر کودکی دچار مشکل شنوایی است سریعا مداخله پزشکی در موردش انجام شود در نتیجه تکلم کودک به خطر نمی‌افتد. همان‌طور که می دانید، شکل گیری تکلم در کودکان معمولا بین سنین 9 تا 18 ماهگی شروع می شود. اگر در این فاصله این شکل گیری تکلم به هر صورتی دچار اختلال شود در بدو امر باید شنوایی کودک را بررسی کرد.
3- اگر نوزادشان حتی به مقدار کم دچار زردی با یرقان نوزادی شد حتما به پزشک مراجعه کنند و سعی کنند از داروهای سنتی استفاده نکنند تا بیلی روبین خون نوزاد از حد طبیعی تجاوز نکند زیرا در غیر این صورت ضایعات جبران ناپذیری ایجاد خواهد کرد.
4- اگر نوزاد در بدو تولد دچار مشکلاتی در گوش خارجی یا لاله گوش است حتما به پزشک مراجعه کنند تا گوش میانی و گوش داخلی نوزاد را هم بررسی کند.
5- مساله بعد این که از وجود سر و صدای زیاد در محیطی که نوزاد در آن قرار دارد، پرهیز کنند.
*مطالب مرتبط:
مشاوره ژنتیک به چه درد می‌خورد؟
ازدواج های فامیلی نیاز به مشاوره ژنتیک دارد
بروز نابینایی در ازدواج فامیلی
درمان کودکان کم شنوا را از دست ندهید
راههای پیشگیری از کم شنوایی یا ناشنوایی کودکان
گوش درد به دلیل عفونت گوش (اوتیت)
عفونت گوش منجر به پارگی پرده گوش می شود
بخش تغذیه و سلامت تبیان
